Kimyoviy reaksialar tezligi Bjardi: Toshkent kimyo texnalogia Instituti

Kimyoviy reaksialar tezligi

Bjardi:Toshkent kimyo texnalogia Instituti

Vinochilik texnalogiasi va Sanoat uzumchiligi fakulteti

Enalogia va umumiy ovqatlantirishni tashkil etish kafedirasi

Aholiva va turistlarni ovqatlantirishni tashkil etish yo’nalishi

Tolibi :Jabborov Akmaljon Abduganiyevich

Kimyoviy reaksialar tezligi

• REJA:
• 1) KIMYOVIY REAKSIYALAR TEZLIGI.
• 2) Reaksiyalarning molekulyarligi va tartibi.
• 3)Kimyoviy reaksiya tezligiga ta'sir qiluvchi omillar.

 Kimyoviy reaksiyalar gomogen va geterogen reaksiyalarga bo’linadi. Gomogen reaksiyalar bir jinsli muhitda boradi (masalan gaz fazada yoki eritmada). Geterogen reaksiyalar har xil fazalarda boradi (masalan qattiq va suyuq, qattiq va gaz, suyuq va gaz).
Kimyoviy reaksiyalarning tezligi deganda hajm birligida vaqt birligi ichida sodir bo’ladigan to’qnashishlar soniga aytiladi. Reaksiya tezligi odatda reaksiyaga kirishayotgan yoki hosil bo’layotgan moddalardan birortasining kontsentrasiyasini vaqt birligi ichida o’zgarishi bilan xarakterlanadi.
Reaksiyaning tezligi to’g’risida sistemaning biror-bir xossasi o’zgarishi (elektr o’tkazuvchanligi, rangi, bosimi, spektri) bilan fikr yuritish mumkin. Agar t 1 vaqtdan t2 vaqtgacha reaksiyaga kirishuvchi moddalardan birortasining kontsentrasiyasi S1 dan S2 ga o’zgarsa, t1 dan t2 gacha bo’lgan vaqt oralig’ida reaksiyaning o’rtacha tezligi :
S2 - S1 D S
V =± ------- = ± ---- formula bilan ifodalanadi.
t 2 - t 1 Dt
Reaksiya tezligi musbat ishorali bo’lishi kerak. Shu sababli, reaksiyaga kirishayotgan modda kontsentrasiyasi vaqt o’tishi bilan kamayib borganligi uchun kontsentrasiya o’zgarishi manfiy qiymat bilan olinadi. Reaksiya davomida moddalarning kontsentrasiyasi beto’xtov o’zgarganligi uchun reaksiyaning ayni vaqtdagi tezligini, ya’ni haqiqiy tezligini bilish ahamiyatga ega. Haqiqiy tezlik formulasi: dC
V = ± ----
dt
Agar reaksiya tezligi reaksiya mahsulotlari kontsentrasiyasini o’zgarishi bilan aniqlansa, hosilaning oldiga (+) ishora qo’yiladi.