Kimyoviy texnologiya

ILOVALAR

TEST SAVOLLARI

т/р	Test topshirig‘i	To‘g‘ri javob	Muqobil javob	Muqobil javob	Muqobil javob
1.	Ip gazlama matolarga gul bosishda quyidagi bo’yovchi moddalarning qaysi birini ishlatib bo’lmaydi?	*dispers	aktiv	kub	pigment
2.	Sovutilgan quyuqlashtiruvchi eritmasini aralashtirilganda qanday struktura xosil bo‘ladi?	*koagulyasion struktura	kondensatsion struktura	dispers struktura	elastichli struktura
3.	Quyuqlashtiruvchi eritmasini aralashtirilmagan holda sovutilsa qanday struktura xosil bo‘ladi	*kondensatsion struktura	koagulyasion struktura	dispers struktura	elastichli struktura
4.	Tiksotroplik – bu…	*mexanik yuklamasidan keyin quyuqlashtiruvchi strukturasini tiklash	gul bosish bo‘yog‘ini tayyorlash	rang mustaxkamlini mustaxkamlash va rang intensivligini oshirish	bog‘lanmagan bo‘yovchi moddani kovalent bog‘lash
5.	Gul bosilgan matolarni to’yingan bug’li sharoitdagi ishlovi qanday xaroratda olib boriladi?	*
6.	Gul bosish bo‘yog‘ini qovushqoqligi qanday aniqlanadi?	*maxsus viskozimetrlarda-reostatlarda	termometr yordamida	maxsus titrlar bilan	oriometrlar
7.	Zaxirali gul bosish qaysi sxema bo’yicha amalga oshiriladi?	*gul bosish, quritish, bo’yash	bo’yash, gul bosish termofiksatsiyalash	gul bosish, quritish, yuvish	bo’yash, quritish, termofiksatsiyalash
8.	Gul bosish jarayoni to’g’ri ko’rsatilgan javobni toping	*matoni gul bosishga tayyor-lash, gul bosish, quritish, bo’yovchini tola ichiga singdirish, yuvish, quritish	матони гул босишга тайёрлаш, гул босиш, қуритиш, бўёвчини тола ичига сингдириш, ювиш	гул босиш, қуритиш, бўёвчини тола ичига сингдириш, ювиш, қуритиш	матони гул босишга тайёрлаш, гул босиш, қуритиш, бўёвчини тола ичига сингдириш, ювиш, қуритиш, буғлаш
9.	Матога гул туширувчи аралашма … деб аталади ва бўяш эритмасидан ўзининг … билан фарқ қилади	бўёқ/қуюқлиги	эритма/оқлик даражаси	пигмент/арзонлиги	қуюқлаштирувчи/ капиллярлиги
10.	Гул босиш бўёғи таркибига кирувчи моддаларни кўрсатинг	бўёвчи модда, қуюлтирувчи ва ёрдамчи моддалар	бўёвчи модда, оксидловчи ва ёрдамчи моддалар	бўёвчи модда, қуюлтирувчи ва қайтарувчилар	гул босиш матоси, қуюлтирувчи ва ёрдамчи моддалар
11.	Целлюлозали маҳсулотларга қайси синф бўёвчи моддалари билан гул босилади?	актив, куб, сувда эримайдиган азобўёвчи моддалар ва пигментлар	дисперс, куб, сувда эримайдиган азобўёвчи моддалар ва пигментлар	куб, катион, сувда эримайдиган азобўёвчи моддалар ва пигментлар	сувда эримайдиган азобўёвчи моддалар, кислотали, куб ва пигментлар
12.	Оқсил толали маҳсулотларга қайси синф бўёвчи моддалари билан гул босилади?	актив, куб, хромли, кислотали металлкомплекс бўёвчи моддалар ва пигментлар	актив, куб, хромли, катион бўёвчи моддалар ва пигментлар	актив, куб, дисперс, кислотали металлкомплекс бўёвчи моддалар ва пигментлар	актив, куб, хромли, сувда эримайдиган азобўёвчи моддалар ва пигментлар
13.	Ацетат ва синтетик толали маҳсулотларга қайси синф бўёвчи моддалари билан гул босилади?	дисперс бўёвчи моддалар ва пигментлар	сувда эримайдиган азобўёвчи бўёвчи моддалар ва пигментлар	дисперс ва сувда эримайдиган азобўёвчи бўёвчи моддалар	дисперс ва кислотали бўёвчи моддалар пигментлар
14.	Гул босиш учун ишлатиладиган қуюқловчилар қуйидаги талабни бажармоғи лозим:	матодан тез ва тўлиқ ювили чиқиб кетиш	буғлаш камерасида бўкмаслик	толага мутаҳкам боғланиш	бўёвчи модда билан мустаҳкам боғ ҳосил қилиш
15.	Қуюқловчи ва бўёқларнинг техник хоссалари бу -	гул чегара чизиқларининг аниқлиги, ранг тўқлиги	қуюлтманинг ички фазовий қурилиши - реологик хоссалари	қуюлтманинг ички фазовий қурилиши, гул чегара чизиқларининг аниқлиги	реологик хоссалари, ранг тўқлиги
16.	Қуюқловчи ва бўёқларнинг физик хоссалари бу -	қуюлтманинг ички фазовий қурилиши - реологик хоссалари	гул чегара чизиқларининг аниқлиги, ранг тўқлиги	қуюлтманинг ички фазовий қурилиши, гул чегара чизиқларининг аниқлиги	ранг тўқлиги, реологик хоссалари
17.	Гул босиш бўёғини тайёрлаш усулини топинг	қайнатиш ёки аралаштириш	эмульгирлаш ёки диспергирлаш	қайнатиш ёки диспергирлаш	диспергирлаш ёки аралаштириш
18.	Гул босиш турларини кўрсатнг	бевосита, тезобли ва захирали	бевосита, билвосита ва захирали	бевосита, тезобли ва билвосита	билвосита, тезобли ва захирали
19.	Бевосита гул босишда …	бўёқ оқ ёки оч рангларга бўялган мато юзасига туширилади	ўртача ёки тўқ рангларга бўялган мато юзасига гул тагида бўёвчини парчалайдиган таркиб билан гул туширилади	аввал мато юзасига бўялишдан сақловчи қуюқлаштирилган таркиб билан гул туширилади ва сўнг бўялади	бўёқ оқ ёки оч рангларга бўялган мато юзасига туширилади, сўнгра ювилади
20.	Тезобли гул босишда …	ўртача ёки тўқ рангларга бўялган мато юзасига гул тагида бўёвчини парчалайдиган таркиб билан гул туширилади	аввал мато юзасига бўялишдан сақловчи қуюқлаштирилган таркиб билан гул туширилади ва сўнг бўялади	бўёқ оқ ёки оч рангларга бўялган мато юзасига туширилади, сўнгра ювилади	бўёқ оқ ёки оч рангларга бўялган мато юзасига туширилади
21.	Захирали гул босишда …	аввал мато юзасига бўялишдан сақловчи қуюқлаштирилган таркиб билан гул туширилади ва сўнг бўялади	бўёқ оқ ёки оч рангларга бўялган мато юзасига туширилади, сўнгра ювилади	бўёқ оқ ёки оч рангларга бўялган мато юзасига туширилади	ўртача ёки тўқ рангларга бўялган мато юзасига гул тагида бўёвчини парчалайдиган таркиб билан гул туширилади
22.	Гуллар мато юзасини қоплашига қараб қуйидаги турларга бўлинади:	оқ остли, ярим грунтли, гурунтли	кичик, ўрта, катта	геометрик, ўсимликли, мазмунли	дастаки, нақшбанд валли, тўр қолипли ва термик
23.	Гуллар тасвир табиатига қараб қуйидаги турларга бўлинади:	геометрик, ўсимликли, мазмунли	кичик, ўрта, катта	дастаки, нақшбанд валли, тўр қолипли ва термик	оқ остли, ярим грунтли, гурунтли
24.	Гуллар ўлчамига қараб қуйидаги турларга бўлинади:	кичик, ўрта, катта	куйлакли, болалар матоси учун ва пардали	дастаки, нақшбанд валли, тўр қолипли ва термик	оқ остли, ярим грунтли, гурунтли
25.	мато ишлатилиш соҳаси бўйича гуллар қуйидаги турларда бўлади	куйлакли, болалар матоси учун ва пардали	дастаки, нақшбанд валли, тўр қолипли ва термик	оқ остли, ярим грунтли, гурунтли	кичик, ўрта, катта
26.	Матога туширилган ранг сони бўйича қуйидаги турларга бўлинади:	бир валли, камвалли ва кўп валли	оқ остли, ярим грунтли, гурунтли	кичик, ўрта, катта	куйлакли, болалар матоси учун ва пардали
27.	Гул босиш усулига қараб:	дастаки, нақшбанд валли, тўр қолипли ва термик	куйлакли, болалар матоси учун ва пардали	оқ остли, ярим грунтли, гурунтли	кичик, ўрта, катта
28.	Савдо-сотиқ нуқтаи-назаридан матога тушириладиган гуллар қуйидаги турларга бўлинади:	классик, серияли, модали	оқ остли, ярим грунтли, гурунтли	кичик, ўрта, катта	бир валли, камвалли ва кўп валли
29.	Тук қирқиш,момиқ тозалаш, рулонга ўраш, арқоқ ипларни тўғирлаш ва энг кенгайтириш қайси жараёнлар кетма-кетлиги қачон бажарилади?	Матони гул босишга тайёрлашда	Матони бўяшга тайёрлашда	Матони мерсерлашга тайёрлашда	Матони якуний пардозлашга тайёрлашда
30.	Ясси тўр қолипли машинанинг камчилигини кўрсатинг	иш унумдорлиги паст	мато деформацияга учрайди	гулларни тез ўзгартириш имкони йўқ	қолиплар тайёрлаш нақшбанд металл вал тайёрлашдан қиммат
31.	Цилиндрик тўр қолипли машинанинг афзалликлари	иш унумдорлиги юқори	қолиплар тайёрлаш нақшбанд металл вал тайёрлашдан қиммат	мато деформацияга учрайди	гулларни тез ўзгартириш имкони йўқ
32.	Нима сабабдан бевосита буёвчи моддалар гул босишда деярли ишлатилмайди?	ранг мустахкамлиги юкори бўлмагани сабабли	бўёвчи модда қимат бўлганлиги сабабли	гул босиш технологияси мураккаб бўлганлиги сабабли	целлюлозага мойиллиги бўлмаганлиги сабабли
33.	Жун, ярим жун ва полиамид румолларга гул босишда қайси синф бўёвчи моддаси қўлланилади?	кислотали бўёвчи моддалар	дисперс бўёвчи моддалар	катион бўёвчи моддалар	сувда эримайдиган азоид бўёвчи моддалар
34.	Хромли буёвчи моддалар, асосан, қайси матоларга гул босишда ишлатилади?	табиий ипак матоларга	ип газламаларга	винол толали матоларга	полиуретан толали матоларга
35.	Кислотали металлкомплекс 1:2 буёвчи моддалар қайси матоларга гул босишда ишлатилади?	жун ва полиамид матоларга	ип газламаларга	винол толали матоларга	полиуретан толали матоларга
36.	Кислотали металлкомплекс 1:2 билан гул босиш бўёғи таркибидаги резорциннинг вазифасини белгиланг	гидрофоб синтетик толаларга буёвчини боғланишини тезлатувчи модда - интенсификатор	мато юзасида тўр ҳосил қилувчи модда	гидрофоб синтетик толаларга буёвчини боғланишини тезлатувчи модда - катализатор	мато юзасида парда ҳосил қилувчи модда
37.	Актив буёвчи моддалар билан целлюлозали матоларга неча босқичда гул босиш мумкин?	бир ва икки боскичли	бир-уч босқичли	икки ва уч босқисли	бир босқичли
38.	Бир боскичли усулда ....	бўёвчини толага боғлаш учун керакли бўлган барча компонентлар гул босиш бўёғи ичига биргаликда солинади	бўёвчини толага боғлаш учун керакли бўлган барча компонентлар гул босиш бўёғи ичига босқичма-босқич солинади	бўёвчини толага боғлаш учун керакли бўлган барча компонентлар алоҳида идишларда тайёрлаб олинади	гул босиш бўёғи фақат бўёвчи моддадан ташкил топади
39.	Икки боскичли усулда …	матога нейтрал муҳитли бўёқ билан гул босилиб, қуритилгач ишкорий эритма билан шимдириб сўнг буғланади	бўёвчини толага боғлаш учун керакли бўлган барча компонентлар гул босиш бўёғи ичига биргаликда солинади	бўёвчини толага боғлаш учун керакли бўлган барча компонентлар билан гул босилади	матога ишкорий эритма билан шимдириб сўнг гул босилиб, буғланади
40.	Термофиксацион усулда гул босишда мочевинанинг ролини кўрсатинг	қайноқ ҳаво таъсирида мочевина суюлади ва бўёвчи моддани тола ичига диффузияси учун муҳит ролини ўйнайди	қайноқ ҳаво таъсирида мочевина қуйилади ва бўёвчи моддани тола тлла юзасида ушланиб қолиши учун муҳит ролини ўйнайди	синтетик толали матоларни гидролизланишдан сақлайди	бевосита бўёвчи моддаларнинг ранг мустаҳкамлигини оширади
41.	Қайси усулда асосан толага мойиллиги юқори бўлган актив буёвчи моддалар ишлатилади?	икки босқичли	бир босқичли	уч босқичли	тўрт босқичли
42.	Актив бўёвчи моддалар билан икки босқичли гул босишда бўёқ таркибда ишқорий агентнинг йўқлиги ....	бўёвчи модданинг гидролиз реакциясини сусайтиради	бўёвчи модданинг гидролиз реакциясини жадаллаштиради	бўёвчи модданинг эрувчанлигини сусайтиради	бўёвчи модданинг эрувчанлигини жадаллаштиради
43.	Нима сабабдан актив буёвчи модда билан гул босишда қуюқлаштирувчи сифатида крахмал, декстрин, трагант ва камедларни ишлатиш мумкин эма	чунки улар актив буёвчи модда билан кимёвий реакцияга киришадилар	чунки улар актив буёвчи модда билан кимёвий реакцияга киришмайдилар	чунки улар актив буёвчи модданинг ранг мустаҳкамлигини пасайтирадилар	чунки улар қиммат ва ишлатилиши мураккаб
44.	Актив буёвчи моддалар билан гул босишда қайси қуюқлаштирувчилар қўлланилади?	натрий альгинат, манутекс, КМЦ	крахмал, декстрин, трагант	камедлар, КМЦ, манутекс	крахмал, декстрин, КМЦ
45.	Этерификация даражаси нечага тенг бўлган КМЦ актив бўёвчи моддалар билан гул босишда қўлланилади?	80	40	20	100
46.	Актив бўёвчи моддалар билан бир боскичли усулда гул босишда қайси ишқорий агент қўлланилади?	натрий бикарбонат	ўювчи ишқор	натрий фосфат	натрий хлорид
47.	Икки боскичли гул босишда қайси ишқорий агент қўлланилади?	ўювчи ишқор	натрий фосфат	натрий хлорид	натрий бикарбонат
48.	Актив буёвчи моддалар билан гул босишда Лудиголнинг вазифасини кўрсатинг	буғлаш пайтида бўёвчи моддани қайтарилиш реакциясидан сақлайди	гул босиш пайтида бўёвчи моддани қайтарилиш реакциясидан сақлайди	қуритиш пайтида бўёвчи моддани қайтарилиш реакциясидан сақлайди	ювиш пайтида бўёвчи моддани қайтарилиш реакциясидан сақлайди
49.	Куб буёвчи моддалар қайси матоларга гул босишда ишлатилади?	целлюлозали, гидратцеллюлозали ва табиий ипак матоларга	оқсил, полиэфир ва полиуретан толали матоларга	капрон, дакрон ва полиноза толали матоларга	ацетат, триацетат ва полиамид матоларига
50.	Куб бўёвчи моддалар билан гул босиш усулини кўрсатинг	ишкорий-кайтарувчили	кислотали,	суспензияли	органик эритувчили

KEYSLAR

KEYS №1

Korxonaga xom trikotajni bo‘yash uchun olib kelishdi. Buyurtmachi trikotajni yozgi mavsumga mo‘ljallangan assortimentlarini Panton bo‘yicha 16-1429 TPX SUNBUM rangga va kuzgi ustki kiyimlar uchun mo‘ljallangan assortimentlarini korxonani o‘z salohiyatlariga asosan bo‘yab berishlarini so‘radi. Shartnomalar bo‘limi boshlig‘i korxona rahbariga vaziyatni bildirdi. Korxona rahbari marketing bo‘limiga, kimyoviy laboratoriya mudiriga, korxona texnologiga quyidagi vazifalarni qo‘ydi:

1. 
   Kuzgi ustki kiyimlar uchun ayni vaqtda urf bo‘lgan ranglar kolleksiyasini ajratish.
   
2. 
   Keltirilgan barcha assortimentdagi trikotaj polotnolarining tolaviy tarkibini aniqlash.
   
3. 
   Panton bo‘yicha 16-1429 TPX SUNBUM rangni laboratoriya kolleksiyasidan topish, uni trikotajni tolaviy tarkibi bo‘yicha korrektirovka qilish, talab qilinsa bu ranglarni yangitdan hosil qilish.
   
4. 
   Kuzgi ustki kiyimlar uchun ayni vaqtda urf bo‘lgan ranglar kolleksiyasiga mos keluvchi ranglar namunalarini buyurtmachi bilan kelishish.
   
5. 
   Laboratoriyada ishlab chiqilgan sharoitlarni korxona sharoitiga moslashtirish.
   

KEYS №2

Korxonada buyurtmachi bo‘yash uchun olib kelgan assortimentlarini bir qismi bo‘yash qozonida tolalarga ajralib ketganligi, ikkinchi qismini esa talab qilingan va aynan talab bo‘yicha laboratoriya sharoitida hosil qilingan rangga mos kelmasligi ma’lum qilindi. Korxona rahbari zudlik bilan tegishli bo‘lim boshliqlarini chaqirib munozara o‘tkazdi. Munozara yakunlari bo‘yicha ularning oldilariga quyidagi vazifalarni hal etishlarini topshirdi:

1. 
   Kimyoviy laboratoriya mudiriga laboratoriya ishlarini tahlil qilish va tegishli choralar qabul qilish.
   
2. 
   Texnologga vujudga kelgan muammo yuzasidan yozma tushuntirish berish.
   
3. 
   Keltirilgan assortimentlarning tolaviy tarkibini aniqlash va ularni buyurtmachi tomonidan taqdim etilgan xujjatlarga mosligini aniqlash.
   
4. 
   Nima sababdan ikkinchi guruh assortimentlarida tegishli ranglarni hosil bo‘lmaganlik sababini korxonaga keltirilgan yangi bo‘yovchi moddalar tahlili asosida o‘rganish.
   
5. 
   Ikkinchi guruh assortimentlarida buyurtmachi talabiga to‘g‘ri keluvchi ranglarni qaytadan hosil qilish.
   

KEYS №3

Korxona rahbari hukumat tomonidan yengil sanoat oldiga qo‘yilgan vazifalarni hal etish uchun bo‘lim boshliqlariga ishlab chiqarish sharoitidan kelib chiqqan holda bir hafta muddat ichida takliflar berilishini so‘radi. Bir haftadan so‘ng har bir bo‘lim boshlig‘ining takliflari asosida korxonada maxsus xossali matolar ishlab chiqarish vazifasi belgilab olindi, xususan:

1. 
   Respublikada maxsus xossali mato turlariga bo‘lgan talabni o‘rganish.
   
2. 
   Matoga oleofoblik, gidrofoblik, antistatik va olovbardosh xossalar berish bo‘yicha kimyoviy moddalarga bo‘lgan talabni aniqlash.
   
3. 
   Matoga tegishli xossalar berish uchun unumdorligi va imkoniyati yuqori bo‘lgan jihozlar sotib olish.
   
4. 
   Korxonada ishlab chiqarilishi rejalashtirilayotgan maxsus xossalar berilgan mato iste’molchilarini aniqlash va ular bilan shartnomalar tuzish.
   

Vaziyatli topshiriq №1

Mato bo‘yashdan oldin tarkibidagi yog‘simon – mumsimon moddalardan tozalanish maqsadida qaynatish jarayonidan o‘tkaziladi. Och ranglarga bo‘yaladigan mato assortimentlari oqartirish jarayonidan o‘tkaziladi. Oqartirishdan maqsad matoni tabiiy pigmentlardan tozalanishdan iboratdir. Mato sinfiga mos ravishda oqartirish va qaynatish jarayonlarining eritma tarkibi va jarayonni olib borish sharoiti tanlanadi.

Savollar:

1. 
   Paxta tolali matolar uchun qaynatish vanna tarkibini aytib bering.
   
2. 
   Nima sababdan oqsil tolali matolarni pardozlashga tayyorlash kuchsiz ishqor muhitda olib boriladi?
   
3. 
   Tolali material tarkibidagi tabiiy pigmentlar qaysi jarayonda parchalanadi?
   
4. 
   Paxta tolali matolarni oqartirish uchun qaysi reagent qo‘llaniladi?
   
5. 
   Paxta tolali matolarni oqartirish va qaynatish eritmasi tarkibiga kiruvchi kimyoviy moddalarning vazifasini aytib bering.
   
6. 
   Qaynatish va oqartirish jarayonlaridan o‘tgan matoning qaysi sifat ko’rsatkichlari aniqlanadi?
   

Vaziyatli topshiriq №2

Korxonaga kimyoviy tolalar asosidagi mato assortimentlari keltirildi. Ularni to‘q ranglarga bo‘yash talab qilingan. Kimyoviy tolalar sun’iy va sintetik sinflarga bo‘linib, ularni bo‘yash uchun turli sinf bo‘yovchi moddalari qo‘llaniladi. Kimyoviy tola sinfiga mos ravishda ularni bo‘yash texnika va texnologiyasi tanlab olinadi. Bo‘yalgan matolarning rangi turli ko‘rsatkichlar bo‘yicha baholanadi.

Savollar:

1. 
   Kimyoviy tolalarning sinflanishini aytib bering.
   
2. 
   Kimyoviy matolarni bo‘yashdan oldin qanday jarayonlar olib boriladi?
   
3. 
   Poliefir tolalari qaysi sinf bo‘yovchi moddalari bilan qanday sharoitda bo‘yaladi?
   
4. 
   To‘q rangga bo‘yash talab etilgan matolarni bo‘yashga tayyorlash jarayoni bilan och ranglarga bo‘yaladigan matolarni bo‘yashga tayyorlash jarayonlari orasida qanday farq bor?
   
5. 
   ATS va TATS tolalari qaysi sinf bo‘yovchi moddalari bilan qanday sharoitda bo‘yaladi?
   
6. 
   Nima sababdan sintetik tolalar termostabillash jarayonidan o‘tkaziladi?
   
7. 
   To‘q rangga bo‘yalgan kimyoviy tolali matolarning qaysi sifat ko‘rsatkichlari aniqlanadi?
   

Vaziyatli topshiriq №3

Paxta tolali to‘qimachilik materiallarini merserlash jarayoni iste’molchi talabi bo‘yicha amalga oshiriladi. Merserlashdan o‘tgan material yaltiroq tusga ega bo‘ladi, uning gidrofilligi va mustahkamligi ortadi. Merserlash jarayoni tarang tortilgan holda ishqorning yuqori konsentratsiyali eritmalarida olib boriladi.

Savollar:

1. 
   Merserlash jarayonini birinchi bo‘lib kim kashf etgan?
   
2. 
   Nima uchun sellyulozali mateiallarga o‘yuvchi ishqorning kuchli eritmalari bilan ishlov berish jarayoni “Merserlash” deb ataladi?
   
3. 
   Meserlash jarayonida qanday konsentratsiyadagi qaysi ishqor ishlatiladi?
   
4. 
   Nima sababdan merserlangan mato yaltiroq tusga ega bo‘lib qoladi?
   
5. 
   Meserlangan matoni bir vaqtda ham gidrofilligi ham mustahkamligini ortishini qanday izohlash mumkin?
   
6. 
   Nima uchun mato tortilgan holda merserlanadi?
   
7. 
   Merserlash uchun qaysi jihozlar qo‘llaniladi, ularning ish prinsipini tushuntirib bering.
   

Vaziyatli topshiriq №4

Ip gazlamalar aktiv va bevosita bo‘yovchi moddalar bilan uzlukli va uzluksiz usullarda bo‘yaladi. Aktiv bo‘yovchi moddalar bilan bo‘yashning bir va ikki vannali usullari ma’lum. Aktiv bo‘yovchi moddalar bilan bo‘yash jarayoni uch xil haroratda olib boriladi. Aktiv bo‘yovchi moddalarning kamchiliklaridan biri uni ishqoriy muhitda gidrolizlanishidir. Aktiv bo‘yovchi moddalar bilan bo‘yalgan materiallar abatta SAM eritmasida yuviladi. Bvosita bo‘yovchi moddalar bilan bo‘yashda bo‘yovchi moddadan to‘liq foydalanish maqsadida elektrolit 2-3 bosqichda bo‘yash vannasiga solinadi. Bevosita bo‘yovchi moddalar bilan bo‘yalgan materiallar oxirigi yuvish bosqichida tarkibida rang mustahkamlovchilar bo‘lgan eritmadan o‘tkazladi.

Savollar:

1. 
   Aktiv bo‘yovchi moddalar bilan bo‘yashning bir va ikki vannali usullarining o‘zaro farqini tushuntirib bering.
   
2. 
   Nima sababdan bir sinfga mansub bo‘lgan aktiv bo‘yovchi moddalar bilan bo‘yash jarayoni uch xil haroratda olib boriladi?
   
3. 
   “Aktiv bo‘yovchi moddalarning gidrolizlanishi” deganda nimani tushunasiz, uni oldini olish mumkinmi?
   
4. 
   Nima sababdan aktiv bo‘yovchi moddalar bilan bo‘yalgan materiallar SAM eritmasida yuviladi?, arayon sharoitini aytib bering.
   
5. 
   Bevosita bo‘yovchi moddalar bilan bo‘yashda elektrolitning vazifasini aytib bering.
   
6. 
   Bevosita bo‘yovchi moddalar bilan bo‘yashda bo‘yovchi moddadan to‘liq foydalanish maqsadida elektrolit 2-3 bosqichda bo‘yash vannasiga solinishini izohlab bering.
   
7. 
   Rang mustaxkamlovchilarning turlari va ularning rang mustaxkamlash mexanizmlarini tushuntirib bering.
   

Vaziyatli topshiriq №5

Pigmentlar bilan gul bosishning afzalliklaridan biri - gul bosish jarayonidan keyin yuvish jarayonini bo‘lmasligidir. Pigmentlar hech bir to‘qimachilik materialiga moyillik namoyon etmaydi. Pigmentlar bilan gul bosilgan matoga yuqori haroratda ishlov berilganda, bo‘yovchi modda yuzasida plyonka hosil bo‘ladi, natijada bo’yovchi modda mato yuzasida mustaxkam gullar hosil qiladi. Pigmentlar bilan odatda oq ostli va yarim gruntli gullar bosiladi. Gul bosish bo‘yog‘i pigmentdan tashqari plyonka hosil qiluvchilar, quyuqlashtiruvchi, katalizator va bog‘lovchi moddalardan tashkil topadi.

Savollar:

1. 
   Nima sababdan pigmentlar bilan gul bosilgan mato yuvilmaydi?
   
2. 
   Pigmentlar hech bir to‘qimachilik materialiga moyillik namoyon etmasa, qanday qilib mato yuzasida mustaxkam gullar hosil bo‘lishini tushuntirib bering.
   
3. 
   Pigmentlar bilan gul bosilgan matoga termoishlov berish jarayonida qanday reaksiyalar ketadi?
   
4. 
   Nima sababdan pigmentlar bilan gruntli gul bosilmaydi?
   
5. 
   Gul bosish bo‘yog‘i tarkibiga kiruvchi kimyoviy moddalarning vazifasini aytib bering.
   

JORIY, ORALIQ VA YAKUNIY NAZORATLAR UCHUN SAVOLLAR

1. 
   Gul bosish jarayoni deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Quyultma nima?
   
3. 
   Quyultmani tayyorlash usullari
   
4. 
   Gul bosish bo’yog’ini tayyorlash usullari
   
5. 
   Gul bosish turlari va usullari
   
6. 
   Gul bosish usullari, ularning afzallik va kamchiliklari;
   
7. 
   Gul bosish jarayonida qo’llaniladigan asosiy va yordamchi jixozlar;
   
8. 
   Tabiiy ipakli matolarga gul bosish.
   
9. 
   Trikotaj polotnosiga gul bosish;
   
10. 
    Bug’latish (yetiltirish) jarayonining mohiyati.
    
11. 
    Kub bo’yovchi moddalar bilan gul bosish usullari, afzalliklari va kamchiliklari;
    
12. 
    Kub bo’yovchi moddalar bilan gul bosishda qo’llaniladigan kimyoviy yordamchi moddalarning vazifasi.
    
13. 
    Dispers bo’yovchi modda bilan gul bosish bo’yog’ining tarkibi;
    
14. 
    Dispers bo’yovchi modda bilan termo usulda gul bosishning mohiyati;
    
15. 
    Suvda erimaydigan azobo’yovchi moddalar bilan gul bosish;
    
16. 
    Azo- va diazo tashkil etuvchilar;
    
17. 
    Azo bo’yovchi moddalar bilan gul bosish usullari va texnologiyasi.
    
18. 
    Azoid bo’yovchi moddalar bilan gul bosish
    
19. 
    Pologenlar bilan gul bosish
    
20. 
    Tezoblanish nima?
    
21. 
    Bevosita bo’yovchi moddalar bilan tezobli usulda gul bosish
    
22. 
    Aktiv bo’yovchi moddalar bilan tezobli usulda gul bosish
    
23. 
    Kub bo’yovchi moddalar bilan tezobli usulda gul bosish
    
24. 
    Suvda erimaydigan gidrooksiazobo’yovchi moddalar bilan tezobli usulda gul bosish
    
25. 
    Zaxirali gul bosish usullari
    
26. 
    Bevosita bo’yovchi moddalar bilan zaxirali usulda gul bosish
    
27. 
    Aktiv bo’yovchi moddalar bilan va zaxirali usulda gul bosish
    
28. 
    Kub bo’yovchi moddalar bilan va zaxirali usulda gul bosish.
    
29. 
    Suvda erimaydigan gidrooksiazobo’yovchi moddalar bilan va zaxirali usulda gul bosish
    
30. 
    Yakunlovchi pardozlashning vazifasi nima va qanday gazlamalar bu pardozdan o’tkazilishi mumkin?
    
31. 
    Mexanik yakunlovchi pardoz berish jarayonlariga qisqa-qisqa xarakteristika bering.
    
32. 
    Kimyoviy yakunlovchi pardozning mexanik yakunlovchi pardozdan asosiy farqi nimada?
    
33. 
    Kimyoviy yakunlovchi pardoz turlarini qisqacha xarakterlang.
    
34. 
    Gazlamalarga g’ijimlanishga va kirishishga qarshi yakunlovchi pardoz berish texnologiyasi qanday?
    
35. 
    G’ijimlanishga qarshi pardoz berish va bu gazlamadan mahsulot tikish jarayonlari o’rtasida qanday ziddiyatlar mavjud va bu muammoni yechish yo’llari qanday?
    
36. 
    Turg’un shakl beruvchi pardoz berish texnologiyasi qanday?
    
37. 
    PUXO (КҚКП), MARS (РСКЮ) ва MAPS (ПККЮ) pardoz turlari. Bu pardoz turlarining texnologiyasi va foydalaniladigan jixozlar.
    
38. 
    Ip gazlamalarga yakuniy pardoz berish turlari va bu jarayonlarning mohiyati.
    
39. 
    Oqsil tolali matolarga yakunlovchi pardoz berish
    
40. 
    Kimyoviy tolali matolarga yakunlovchi pardoz berish
    
41. 
    Gazlamalarga beriladigan gidrofob pardoz necha xil bo’ladi, ularning farqi qanday?
    
42. 
    Gidrofob pardoz maqsadida qanday preparatlardan foydalanish mumkin?
    
43. 
    Oleofob pardoz nima va u qanday beriladi?
    
44. 
    Kremniy organik birikmalarning tola bilan birikish sxemasi qanday?
    
45. 
    Qanday tolalar mikroorganizmlar ta’siriga chidamsiz?
    
46. 
    Gazlamalarning mikroorganizmlardan himoyalashning aktiv va passiv usullari qanday?
    
47. 
    Gazlamani alangalanmaydigan holga keltiruvchi pardoz qanday beriladi?
    
48. 
    Gazlamani yong’inga chidamliligini butunlay oshiradigan pardoz qanday beriladi?
    
49. 
    Birinchi va ikkinchi tur antipirenlariga qaysi moddalarni misol qilib keltirish mumkin?
    
50. 
    Antipiren va sellyuloza tolasi orasidagi ta’sir sxemasi qanday?
    
51. 
    Gazlamalardagi statik elektrlanish nima?
    
52. 
    Antistatik pardoz beruvchi preparatlarning ta’sir mexanizmi qanday?
    

ASOSIY VA QO’SHIMCHA O’QUV ADABIYOTLAR HAMDA AXBOROT MANBALARI

Rahbariy adabiyotlar:

1. 
   Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. Toshkent. “O’zbekiston”, 2017 yil, 488 bet.
   
2. 
   Mirziyoyev Sh.M. Erkin va farovon, demokratik O’zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. Toshkent. “O’zbekiston”, 2016 yil, 56 bet.
   
3. 
   Mirziyoyev Sh.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash-yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. Toshkent. “O’zbekiston”, 2017 yil, 48 bet.
   
4. 
   Mirziyoyev Sh.M. Tanqidiy taxlil, qat’iy tartib intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak. Toshkent. “O’zbekiston”, 2017 yil, 104 bet.
   
5. 
   2017-2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strategiyasi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF-4947 sonli farmoni.
   

Asosiy adabiyotlar:

1. 
   Abdukarimova M., Xamrayev A.L., Miratayev A.A. Tolali materiallarni pardozlash kimyoviy texnologiyasi. T.: Mehnat.2004. 322 b. Darslik.
   
2. 
   Xamrayev A.L. Kimyoviy tolalar ishlab chiqarish texnologiyasi. T.:, O’zbekiston, 1997. 180 b. Darslik.
   
3. 
   Xamrayev A.L. Sintetik tolalar ishlab chiqarish texnologiyasi. T:, O’zbekiston. 2000. 134 b. Darslik.
   
4. 
   Мельников Б.И. Отделка х/б тканейб справочник. Ч.1. М.: Легпромбитиздат, 1991. 432 с.
   

Qo’shimcha adabiyotlar:

1. 
   M.Primqulov, G’.Rahmonberdiyev, G.Akmalova. Sellyuloza-qog’oz ishlab chiqarish asbob-uskunalari. O’quv qo’llanma. T.: “Fan va texnologiya”, 2009. – 160b.
   

2. Технология целлюлозно-бумажного производства. Справочные мате-риалы. Санкт-Петербург. Изд-во СПбЛТА. 2002г.Том 1. часть первая.420 с.

3. Технология целлюлозно-бумажного производства. Справочные материалы. Санкт-Петербург. . Изд-во СПбЛТА. 2004 г.Том 1.часть третья. 316 с.

4. Технология целлюлозно-бумажного производства. Справочные мате-риалы. Санкт-Петербург. . Изд-во СПбЛТА. 2003г.Том 1.часть вторая. 632 с.

5. Целлюлоза. Бумага. Под. ред. дипл. инж. А. Опхердена: Пер. с нем./ Опхерден А., Энглерт Л., Швенсон Х. и др.-М.: Лесная пром-сть,1980. 472 с.

6. Технология целлюлозно-бумажного производства. Справочные мате-риалы. Санкт-Петербург. . Изд-во СПбЛТА. 2005г.Том 2.часть первая. 423 с.

13. С.Н. Иванов Технология бумаги. – М.: Школа бумаги, 2006. – 696 с.

14. John D. Peel. Paper Science and Paper Manufacture. – Angus Wilde Publications Inc. 4543 West 11^th Avenue, Vancouver, B.C. V6R 2M5, 2002. 377 pages.

15. WWW. paper.ru

16. WWW.bumaga.ru

17. WWW.central-paper.ru