Kimyoviy texnologiyalar fakulteti 182-xtf(sirtqi, organika) yo’nalishi talabasi Baxodirov Abduraim Baxrom o`g`lining

II ASOSIY QISM 
2.1 Poliakrilamid ishlab chiqarishda asosiy xomashyo va tayyor 
mahsulot tasnifi 
Akrilamid - rangsiz, hidsiz, kristall modda. Suyuqlanish temperaturasi 84,5 ± 
0,3°C; d30 = 1.122. Akrilamid suvda, metanolda, etanolda, asetonda, dioksanda, 
xloroformda eriydi, benzol va geptanda ozgina eriydi. (mos ravishda 0,28 va 0,03 g 
100 ml da). 
CH
2
=CHCONH
2 
 
Sanoat sintezi quyidagi sxema bo'yicha amalga oshiriladi: 
Reaksiya ekzotermik tarzda boradi. Polimerlanishni oldini olish uchun 
ingibitorlar kiritiladi (mis, temir tuzlari va boshqalar). Akrilamid ohak yoki 
ammiakli suv bilan neytrallash orqali sulfat kompleksining sovutilgan eritmasidan 
ajratib olinadi. Mineral tuzning cho'kmasi filtrlanadi. Akrilamidni anion va kation 
almashinuvchilari bo'lgan kolonnalar orqali ketma-ket filtrlash orqali ham ajratish 
mumkin. Akrilamid olish unumdorligi nazariy jihatdan 90%. Akrilamidni quruq 
shaklda olish uchun gidrolizdan keyingi eritma ( 8%) vakuum ostida bug'lanadi. 
Texnik akrilamid tarkibida akril kislota va uning tuzlari aralashmalari mavjud 
bo‟ladi. Bunday monomerning polimerizatsiyasi bu aralashmalar bilan 
akrilamidning beqaror va qisman erimaydigan sopolimerini hosil bo'lishiga olib 
keladi. Maqsadga qarab, texnik monomer qayta kristallanish (benzol yoki etil 
asetatdan), vakuumda past haroratda sublimatsiya yoki ion almashinuvchi qatronlar 
bo'lgan kolonnalarda filtrlash orqali tozalanadi.

---

7 
Texnik akrilamid tarkibi brom-bromat titrlash bilan aniqlanadi. Polimer 
miqdori - butanoldagi eruvchanligi bo'yicha tavsiflanadi. Akrilamid va uning 
eritmalari 40-50 ° C gacha nisbatan barqaror hisoblanadi. Eritilgan akrilamid 
osonlik bilan polimerlanadi. Akrilamid asab tizimiga zararli bo'lib, mushaklar 
kuchsizligini keltirib chiqaradi (akrilamid polimeri toksik emas).