Kimyoviy tolalarni olinishi, tuzilishi va xossalari

Pоliuretan tоlalar. Chiziqiy zichligi 2 dan 125 teks gacha bolgan kоmpleks pоliuretan iplar spandeks deb ataladi. Spandeks bоshqa sintetik tоlalarga o´xshaydi, lekin fizik-mexanik xоssalariga ko´ra elastоmerlar jumlasiga kiradi. Ularning uzayishidagi elastik qismi yuqоri bo`ladi. Nisbiy uzish kuchi 6-8 sN/teks, uzayishi 600-800 fоiz. Gigrоskоpikligi kichik 1-1,5 fоiz. Ishqalanishga yaxshi chidaydi. Issiqlikka bardоsh beradi.
Ular spоrt buyumlari, kоrsetlar va elastik davоlash buyumlari uchun gazlamalar, trikоtaj va lentalar tayyorlashda ishlatiladi.
Shishasimоn va zarsimоn tоlalarning ko´ndalang kesim yuzi yumalоq ko´rinishda bo`lib, tоlaning yuza qatlami tekis va silliqdir.
Shishasimоn tоlalari silikat shisha parchalarini elektr pechlarida 1370°S haroratda eritiladi. Shisha tоlalarining rangi barcha ta`sirlarga chidaydi.
Metall iplar mis yoki mis qоtishmalaridan qilingan simni asta-sekin cho´zish yoki alyuminiy tasmasini qirqish yo´li bilan оlinadi.

Innovatsion texnologiyalar. Klaster
texnologiyalarini dars jarayoniga tatbiq qilish
Inllovatsiya inglizcha (innovation) so'z bo'lib, yallgilik kiritish degan ma'noni anglatadi. Innovatsion texnologiyalar pedagogik jarayon hamda o'qituvchi va o'quvchi faoliyatiga yangilik, o'zgarishlar kiritish bo'lib, uni amalga oshirishda asosan interaktiv metodlardan foydalaniladi. Interaktiv metodlar - bu jamoa bo'lib fIkrlash, ya'ni pedagogik ta'sir etish usullari bo'lib, ta'lim mazmunining tarkibiy qismi hisoblanadi. Uning o'ziga xosligi shundaki, jarayon faqat pedagog va o'quvchilarning birgalikda faoliyat ko'rsatishi orqali amalga oshiriladi. Bunday pedagogik hamorlikjarayoni o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'lib, ularga quyidagilar kiradi:
- o'quvchini dars davomida befarq bo'lmaslikka, mustaqil firlash, ijod etish va izlanishga majbur etadi;
- o'quvchilarni o'quv jarayonida bilim olishga bo'lgan qiziqishlarilli ta' minlaydi;
- o'quvchining bilim olishga bo'lgan qiziqishini mustaqil ravishda, har bir masalaga ijodiy yondashishini kuchaytiradi;
- pedagog va o'quvchining hamisha hamkorlikdagi faoliyatini ashkil etishga yordam beradi.
Quyida innovatsion texllologiyani dars o'tish jarayoniga tatbiq etilganda samarali natijalar bergan usullarni ko'rib chiqamiz.
«Tarmoqlar,. (Klaster) usuli. Fikrlarning tarmoqlanishi - bu pedagogok strategaya bo'lih, u o'quvchilarni biron mavzuni chuqur o'rganishlariga yordam beradi. O'quvchilarni mavzuga oid tushuncha yoki fIkrini erkin va ochiq ravishda bir-biriga uzviy bog'lagan holda tarmoqIashga o'rgatadi.
Bu usul biron mavzuni chuqur o'rganishdan avval o'quvchilaming fIkrlash faoliyatini o'stirish hamda kengaytirish uchun xizmat qilishi mumkin. Shuningdek, o'tilgan mavzuni mustahkamlash, yetarli darajada o'zlashtirish, umumlashtirish hamda o'quvchilarni shu mavzu bo'yicha tasavvurlarini chizma shaklda ifodalashga undaydi.
Aqliy lIujum~. «Aqliy hujum» guruhlararo ishlarda qo'llaniladigan, muhim g'oyalarni ishlab chiqish mumkin bo'lgan usuldir. Bu haqiqatan ham o'quvchilaming o'quv jarayonida faol ishtirok etishlari, turli g'oyalami bayon qilish vaqtida boshqa o'quvchilarni ham qizg'in bahsgajalb etishlari, qunt bilan ishlashlariga imkon beruvchi va rag'batlantiruvchi usul hisoblanadi. «Aqliy hu-jum>>ning foydali tamoni shundaki, unda yakka holda ishlash mumkin emas, birgina g'oya guruhning barcha ishtirokchilarini bir xilda o'ziga jalb etadi. «Aqliy hujum» turli tarzda, masalan, qandaydir mavzuni muhokama qilish, yangi savol qo'yish yoki istalgan qiziqarli muammoni hal etish uchun qo'llanilishi mumkin. Uning asosiy qoidalari quyidagilar.
1. Aytilayotgan g'oyalaming hammasi bir-biriga nisbatan muhimlikda teng bo'lishi.
2. Aytilayotgan g'oyalarga nisbatan tanqidning yo'qligi.
3. G'oyani bayon qilayotgan paytda sO'zlovchining fIkrini bo'lmaslik.
4. So'zlovchiga nisbatan baholovchi komponentning yo'qligi
Metoddan foydala.ishga tirishish
l-usul- guruhning barcha ishtirokchilariga bir xilda mavzu va
savol qo'yiladi.
1. O'qituvchi o'quv jarayonida tashabbusni o'z qo'liga oladi.
Buning uchun u auditoriyadagi o'quvchilarga savol beradi va ushu mavzuga oid aytish mumkin bo'lgan barcha fIkrlarni so'raydi.
2. Barcha, hatto, g'alati tuyulgan g'oyalarni ham aytishga ruxsat beriladi. Aytilayotgan fIkrlar ichidan birgina asosiy mavzu saqlab qolinadi.
3. Aytib o'tilgan barcha fikrlar sharhlanmaydi, tanqid qilinmaydi olanmaydi.
4. Aytilgan asosiy ftkrlarni o'qituvchi doskaga yozib oladi va ekranda ko'rsatadi.
5. «Aqliy hujum» tugagach, barcha g'oyalar to'planadi, guruhlarga ajratiladi yoki kategoriyaiarga bo'linadi.
2-usul - barcha mavzu va savollar umumiy yo'nalishni saqlangan holda katta guruh tarkibidagi gumhchalarga taqdim etiladi.
1. O'qituvchi umumiy mavzu bo'yicha bir necha yoki 4-6 ta savol tayyorlashi mumkill.
2. Ajratilgan har bir gumhchaga «Aqliy hujum» o'tkazish uchun alohida savol beriladi.
3. Har bir guruhcha «Aqliy hujum» mavzusilli yozib olish uchun bittadan o'quvchi ajratadi. Jarayon tllgashi bilan uni guruhning barcha a'zolariga taqdim etadi.
4. G'oyalar har bir guruhcha tomonidan katta sahifaga markerdan foydalangan holda yozib olinadi. Sahifa - plakatining yuqorisiga tayyorlangan savollar yozib qo'yiladi. Sahifa-plakat jarayonning oxirida har bir o'quvchi nima yozilgan va jamlanganligini ko'rishi uchun osib qo'yiladi.
5. «Aqliy hujum»ning bu usuli qisqa vaqt davomida bir savolning bir nechta jihati yoritilishi zarur bo'lganda foyda beradi.
6. O'qituvchi rahbar - yordamchi sifatida harakat qiladi va bir guruhdan ikkinchi guruhga «aqliy hujum» boshlanayotgan paytda yordam berib turadi.
Pibord. Bu o'qitish metodining mohiyati shundan iboratki, unda munozara yoki o'quv suhbati amaliy usul bilan bog'lanib ketadi. Uning afzalligi rivojlantiruvchi va tarbiyalovchiligidadir. Bu usulda o'quvchilarda muloqot yuritish va munozara olib borish madaniyati shakllanadi, o'z fikrini faqat og'zaki emas, balki yozrna ravishda bayon etish mahorati. mantiqiy va izchil fila yuritish ko' nikmasi rivojlanadi. Maammoli o'qit~. . metodi. Bu usul - o'quvchilarga muammoll aziyatlarni va ularning bilish faoliyatini kuchaytirishga asoslangan. Usulning yo'nalishi vaziyatni aniq tahlil qilish, baholash va keyinchalik qaror qabul qilishdan iborat.
Usulning yetakchi funksiyalari:
- o'rgatuvchi: bilirnlarni faollashtiradi;
- livojIantiruvchi: tahliliy tafakkurni, alohida faktIar orqasidagi hodisa va qollulliylikni ko'ra bilishni shakllalltiradi:
- tarbiyalovchi: kommunikativ ko'nikmalar hosil qiladi.
Muammoli vazifalardan foydalanish usuli mavzuning dolzarbligini oshiradi, nazariyani amaliyot bilan bog'lashga imkon yaratadi. Muammoli vazifalar usuli o'quvchilarniug mustaqil ishlarini mukammallashtiradi. Ilmiy tushuuchalar, amaliy ko'nikma va malakalami shakllautirish asosida berilgau materialni chuqur mantiqiy tahlil qilishga yordam beradi.
Muammoli vazifa hayotdan olingan faktlarni, ma'ruza va vaziyatni o'rganishdan, odamlar yoki ayrim tashkilotiarning manfaatlarini ko'zlashdan iborat bo'lishi mumkin. Shunday bo'lsa ham, vazifa o'quvchilarga taklif etilgan muammo ko'rinishida bo'lishi lozim.
Agar siz shu usuldan foydalanishga qaror qilgan ekansiz, avvalambor, muammoli vaziyatlarni yaratish usullari bilan tanishib chiqishingizni rnaslahat beramiz:
- siz o'quvchilami qarama-qarshilik tornon olib borasiz va uniug yechirnini mustaqil ravishda o'zlari topishrini taklif etasiz;
- arnaliy faoliyatda duch keladigan qarama-qarshiliklarni rna'lurn qilasiz;
- bir savolga turli nuq1ayi nazardan yondashishni bayon qilasiz;
- o'quvchilarga hodisani 1urli vaziyat (yoki shaxs nuqtayi nazaridan) orqali ko'rib chiqishni taklif etasiz (rnasalan, huquqshunos, moliyachi, o'qi1uvchi va h.k.);
- o'quvchilami 1aklif qilingan vaziyatni taqqosiashga, umumlashtirishga, xulosalar chiqarishga, faktlarni solishtirishga da'vat etasiz;
- aniq savollar qo'yasiz (urnumlash1irish, asoslash va aniqiashga, mantiqiy fikr yuritishga doir);
- muammoli nazariy va amaliy vazifalarni belgilaysiz (masalan, ilmiy tekshirish);
- muammoli vazifalarni qo'yasiz (masalan, ortiqcha yoki yetarli bo'lmagan dastlabki ma'lumotlar beriladi, muammo yetarlicha aniq bo'lmaydi, bir-biriga qarama-qarshi ma'lumotlarbilib qilingan xatolar yordamida beriladi, uni belgilangan vaqt ichida bajarish talab etiladi va h.k.).