Kirish Amaliyot mavzulari

5. Axborotlarni elektron tarzda jamlash va taqdim etish
Buxgalteriya hisobi - bu juda uyushgan tizim. Uning asosida ma'lumot birlamchi hujjatlarda to'planadi, ro'yxatga olinadi va keyingi tahlil qilinadi. I.e. buxgalteriya hisobi barcha moliyaviy-iqtisodiy operatsiyalarni pul ko'rinishida ifodalaydi. Siz buxgalteriya hisobini qanday olib borishni maqoladan bilib olasiz.
Dastlabki hujjatlarni tasdiqlash statistika organlarida amalga oshiriladi. Ko'proq ixtisoslashgan va tor yo'naltirilgan hujjatlar - muayyan faoliyat turlari bo'yicha bo'limlar.
Bunday hujjatlar sizga korxonada moliyaviy operatsiyalarni qayd etish va kuzatish imkonini beradi. Lekin bu individual firmalarda ishlatiladigan asosdir.
To'ldirish qoidalari
Statistik organlar hujjatlarni tasdiqlashda ishtirok etishlariga qo'shimcha ravishda, to'ldirish uchun bir qator talablarni ishlab chiqdilar.
Majburiy bajarilishi:

• 
  Hujjatning to'liq nomi (qisqartirishga yo'l qo'yilmaydi);
  
• 
  Hujjat berilgan sana;
  
• 
  Hujjatni rasmiylashtiradigan tashkilot va u kimga mo'ljallanganligi to'g'risida to'liq ma'lumot;
  
• 
  Agar kerak bo'lsa, kontragentning to'liq bank ma'lumotlari;
  
• 
  Miqdori va pul shaklida ifodalangan iqtisodiy operatsiyalarning to'liq tafsilotlari;
  
• 
  Hujjatni tasdiqlash huquqiga ega bo'lgan xodim to'g'risida ma'lumot (lavozimi, imzosi, transkripsiyasi);
  
• 
  Shtamp yoki muhr (ho'l).
  

Yuqoridagi talablar majburiy bo'lishiga qaramay, ba'zi hollarda ehtiyotsizlik yoki boshqa sabablar tufayli bir yoki bir nechta fikrni o'tkazib yuborish mumkin. Ushbu qoidabuzarlik dastlabki buxgalteriya hisobining haqiqiy emasligiga olib kelmaydi.
Har bir alohida moliyaviy-iqtisodiy bitimga ma'lum bir hujjat beriladi. Mana asosiylari.

• 
  Hisob - mahsulot yoki xizmatning nomi, etkazib beruvchining bank rekvizitlari ko'rsatilgan xaridor uchun;
  
• 
  To'lov buyurtmasi - to'lovni amalga oshirilishini tasdiqlovchi, xaridordan etkazib beruvchi uchun naqd pulsiz shaklda;
  
• 
  Kvitansiya - etkazib beruvchiga naqd pulga to'lagan xaridor uchun;
  
• 
  Bankdan ko'chirma - bu ma'lum bir davr uchun kompaniyadagi hisobvaraqlardagi mablag'larning harakatini ko'rishga imkon beradi;
  
• 
  Naqd kafolat - sizga tashkilotning kassasida mablag'larning harakatini ko'rish imkonini beradi;
  
• 
  Hisob-faktura yoki universal o'tkazish hujjatlari, schyot-faktura - to'langanidan keyin materialning jo'natilganligini yoki xizmatlar ko'rsatilishini tasdiqlaydi. Unda mahsulot nomi, hajmi va qiymati ko'rsatilgan.
  
• 
  To'lov varaqasi - etkazib beruvchidan xaridorga materiallarni tashish uchun. Unda etkazib beruvchining va xaridorning to'liq nomi, TIN, yuridik manzili, tovarlar qaerdan va qayerdan olib o'tilayotganligi, tashuvchi to'g'risidagi ma'lumotlar ko'rsatilgan.
  
• 
  Savdo kvitansiyasi - yuk varaqasi singari, tovarni etkazib beruvchidan xaridorga jo'natilganligini tasdiqlaydi. Sana, raqami va soliq idorasida ro'yxatdan o'tgan bo'lishi kerak.
  
• 
  Avans hisoboti - bu xodimga berilgan qarz mablag'lari sarflanganligini tasdiqlovchi buxgalteriya hujjati. Bundan tashqari, naqd pul tushumlari, kvitansiyalar, xarajatlarni tasdiqlovchi shartnoma-arizalar A4 varag'iga ilova qilinadi.
  
• 
  Vaqt varaqasi - bu xodimning tashkilotda bir oy davomida ishlagan soatlari sonini qayd etadi;
  

Nizom “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonun asosida ishlab chiqilgan va hujjatlarni tuzish, qabul qilish, saqlash va buxgalteriya hisobida aks ettirish, hamda hujjatlar aylanishini amalga oshirish bo‘yicha yagona tartibni belgilaydi.
  Norma’ning yozishicha, nizomning amal qilishi O‘zbekistondagi barcha korxona, tashkilot va muassasalarga tatbiq qilinadi, banklar va boshqa kredit tashkilotlari bundan mustasno.
Nizom loyihasida korxonalar tomonidan amalga oshiriladigan barcha xo‘jalik operatsiyalari tasdiqlovchi hujjatlar bilan rasmiylashtirilishi lozimligi qayd etiladi, ular boshlang‘ich hisob hujjatlari bo‘lib xizmat qiladi va ular asosida buxgalteriya hisobi yuritiladi.
Tegishli texnik vositalar mavjud bo‘lganda boshlang‘ich hujjatlarni axborot tizimlari xizmatlaridan va axborot texnologiyalaridan foydalangan holda tuzishga yo‘l qo‘yiladi. Bunday hujjatlar buxgalteriya hisobida tegishli majburiy rekvizitlar mavjud bo‘lgandagina qo‘llaniladi. Elektron hujjatlarni saqlashda ulardan erkin foydalanish va ularning qog‘oz nusxalarini taqdim etish imkoniyati ta'minlanishi lozim.
Buxgalteriya hisobini avtomatlashtirish sharoitida boshlang‘ich hujjatlar rekvizitlari kodlar ko‘rinishida qayd etilishi mumkin. Bunda elektron shaklda tuzilgan boshlang‘ich hujjat va registr elektron raqamli imzo haqidagi qonun hujjatlariga muvofiq uning to‘g‘ri tuzilishi uchun javobgar bo‘lgan shaxsning elektron raqamli imzosi bilan tasdiqlanishi lozim.
Nizom:

• 
  boshlang‘ich hujjatlar va hisob registrlarini tuzish, xatolarni tuzatish, saqlash tartibini;
  
• 
  qat'iy hisobdagi blankalarni hisobga olish, saqlash, hisobdan chiqarish va yo‘q qilish tartibini
  
• 
  hujjatlar aylanishini tashkil etish tartibini belgilaydi.
  

Nizomga ilovalarda quyidagi shakllar keltirilgan:

• 
  Qat'iy hisobdagi blankalarini hisobga olish jurnali;
  
• 
  qat'iy hisobdagi blankalarga olish-nazorat qilish varag‘i;
  
• 
  korxona bo‘yicha hujjatlar aylanishining namunaviy grafigi.