Kirish asosiy qism i-bob chet tilini o’qitish metodlarni qisqacha obrazi 1Chet tilini

O‘qitishning zamonaviy texnik vositalari




Mana shu tarzda o‘qituvchi darsda metodik reja asosida o‘z ishida uch texnik vositani qo‘llay oladi: fonogramma, fotogramma va videoongramma.
Fonogramma deb o‘qitishning proekt apparati yordamida namoyish etiladigan, nutqiy informatsiyani ko‘rish kanali orqali yo‘naltiruvchi yordamchi vositaga aytiladi.
Videofonogramma deganda ovoz-nur texnik jihoz yordamida namoyish etiladigan va nutqiy informatsiyani ko‘rish va eshitish kanali orqali yo‘naltiradigan yordamchi vosita tushuniladi.
Ko‘rgazma qurollari o‘laroq yordamchi vositalarning qo‘lanishi yangi leksik birliklarning semantizatsiyasi vaqtida yoki grammatik materialni tushuntirishda muvaffaqiyatli qo‘llanilmoqda. Chet tilida og‘zaki nutq malakasi va ko‘nikmasini rivojlanish uchun syujet, voqea va dialoglarning rivojlanish chizig‘i talab qilinadi.... o‘hshash holatlarda o‘quvchilar bayon eti shakli ustida ishlaydilar, mundarija asosi ko‘rgazma vositalari haqida to‘liq yoki qisman ma’lumot beradi.
Ishning bu shakli 5-8 sinflarda sharq tillarini o‘qitish uchun xarakterlidir, 9-12- sinflarda urf bo‘lgan ko‘rgazma vositalari va fotogramma og‘zaki nutqning malaka va ko‘nikma rivojlanishi uchun tez-tez qo‘llaniladi.
Agar dars davomida tasma ovozni keng qo‘llansa, quyidagilar o‘zlashiladi:

1. 
   fonogramma va videofonogramma yordamida muvaffaqiyatli tarzda sun’iy chet tili muhiti amalga oshiriladi.
   
2. 
   o‘quv jarayon ida fonomaterialni keng qo‘llash natijasida sharq tillarini o‘qitish yanada to‘laqonli ravishda amalga oshadi. O‘qitishga bu tarzda yondashish orqali o‘quvchilarda tinglanayotgan nutqda yodga olinadigan voqealarda ishtirok etish hissi, tasavvuri shakllanadi.
   
3. 
   Ohzaki nutqni o‘qitishdagi asosiy vazifalardan biri-o‘quvchini chet tilidagi nutqni yaxshi audirovat qilishga o‘rgatishdir. Bu holatga o‘quvchi yetarli darajada keng ko‘lamdagi (doirali) turli shaxslardagi ovozli nutqlarini tushuna olgandagina amalga oshishi mumkin. audirovik doirasiga erishish uchun birgina yo‘l mavjud: o‘quvchilar tez-tez fonomaterial assida mashqlar bajarishlari lozim.
   

chet tili og‘zaki nutqini o‘qitish uchun fonomashqlarning uyidagi turlari ajratiladi:
fonogrammaning birinchi turi – o‘qitishning birinchi bosqichida, ya’ni audirovka malakasi shakllantirish ishlari o‘tkazilganda lozim bo‘ladi.
Ikkinchi turi –ajratilgan (alohida) til birliklari ko‘rinishida taqdim qilinmagan, balki bog‘langan nutq ko‘rinishida namoyon bo‘ladi.
Uchiinchi turi – biror izoh va tushuntirishsiz “tabiiy”dialogni namoyon etish imkonini beradi.
Mavzuga oid nutq suhbatdosh bilan muloqotnin dinamikasi shaklning bu turi o‘qitishning prodvinutiy bosqichida tavsiya qilinadi.
Beshinchi tur – grammatik material ustida ish olib borishda til materialini bilishda foydalaniladi. Bunday mashqlarni bajarish o‘quvchilarga davomiy gapiradigan narsalarni yaxshilab anglash da yordam beradi. O‘zlashtirish darajasi eshitiliuvchi fonomaterial imitatsiya qilish yo‘li bilan tekshiradi.
Metodikada zamonaviy chet tili darsligiga qo‘yilgan 7 ta asosiy talablar ko‘rsatiladi:

1. 
   tizimlilik va bekamlilik
   
2. 
   o‘qitish bosqichlari xususiyatlarni hisobga olish zaruriyati
   
3. 
   darslik materialining ...
   
4. 
   ona tili xususiyatlarining hisobga olinishi
   
5. 
   darslik materialini tanlashga ilmiy asoslangan holda yondashish
   
6. 
   darslik materialining nutqiy yo‘nalganligi
   
7. 
   konsentrik va siklik tuzilish
   

Darslik o‘quvchi uchun o‘ziga xos do‘st, o‘zgacha hisoblanadi. darslik asosiy tarkibi mashqlar tashkil qiladi. Darsliklar o‘qitishga to‘liq yondashuvni aks ettiradi, bu amaliyotda nutq faoliyatining barcha to‘rt ko‘rinishini bilan paralel ravishda o‘qitishni bildiradi, to‘rt ko‘rinish audirovka, gapirish, o‘qish va yozishlardir.

Lekin qo‘llanma sifatidagi chet tilini o‘qituvchi (o‘rgatuvchi) darslik eshitiluvchi nutqni yetkazib bermaydi. Shuning uchun darslikka tamosha qilinadigan va eshitiladigan informatsiyalar sinxron tarzda yozilgan videofilm, videokassetalarni ilova qilish lozim.
Kitobning o‘qituvchi oldidagi asosiy vazifasi uning oldiga o‘quvchilar kitobida bayon etilgan barcha o‘quv vazifalarni to‘g‘ri hal etish va maqsadni yanada tushununishga yo‘naltirilgan konkret metodik tavsiyalar qo‘yish, o‘qituvchiga darslarni, alohida darslarni metodik savodli ravishda (gramotno) qurishda yordam qilishdan iboratdir.