Кириш. Фаннинг предмети ва вазифалари

Маърузачи: Иқтисодиёт кафедраси катта ўқитувчиси
Э.Х.Хуррамов
ИНДУСТРИАЛ ВА ИННОВАЦИОН
ИҚТИСОДИЁТ

АДАБИЁТЛАР РЎЙХАТИ

1. Салихов С.А. ва бошқалар. Инновацион фаолиятни бошқариш. Дарслик. Тошкент “Иқтисодиёт”, 2013 йил.

2. Эргашходжаев Ш. Инновацион маркетинг. Дарслик. Тошкент “Чўлпон”, 2014 йил.

3. Ильенковой С.Д. Инновационный менеджмент. Учебник. – М.: ЮНИТИ –ДАНА, 2012. -392 с.

4. Абдусаторова Х.М. Инновация стратегияси. Ўқув қўлланма. Тошкент, ТДИУ, 2012 йил

5. Ишмухамедов А. Э. Инновацион стратегия. Ўқув қўлланма. Тошкент, ТДИУ, 2007.

6. Акабирова Д.Н.Инновационная стратегия. Учебное пособие. Тошкент, Иқтисодиёт, 2011.

7. Алиев Я.Э. Инновацион иқтисодиёт. Ўқув қўлланма. Тошкент, “Иқтисодиёт” 2019 йил.

Мавзу: ИННОВАЦИЯНИ СОҲАЛАР БЎЙИЧА ТУРЛАРИ
Р Е Ж А
1. Хизматлар соҳасидаги инновациялар.
2. Маркетинг инновациялари.
3. Нархларни шакллантиришдаги инновациялар.
4. Ташкилий ва бизнесни ёритишдаги инновациялар.
Инновациялар қуйидаги турларга бўлинади:
Технологик инновациялар - бу бозорда жорий қилинган янги ёки такомиллаштирилган маҳсулот ёки хизмат, амалда қўлланиладиган хизматларнинг ишлаб чиқаришнинг янги ёки такомиллаштирилган жараёни ёки усули сифатида шаклланган инновацион фаолиятнинг якуний натижасидир. Агар у бозорда ёки ишлаб чиқариш жараёнида жорий қилинса, у амалга оширилган деб ҳисобланади.
Маркетинг инновациялар - истеъмолчилар эҳтиёжларини яхшироқ қондиришга, уларнинг таркибини кенгайтиришга, сотишни кўпайтириш учун янги сотиш бозорларини очишга қаратилган. Сотишнинг янги усулларини қўллаш ва маҳсулотни намойиш қилиш орқали сотишни кенгайтириш билан боғлиқ. Масалан, сутни пакетларда ишлаб чиқариш дастлаб маркетинг инновацияси сифатида қабул қилинган.
Нархларни шакллантиришдаги инновация - деганда хизмат ёки товарга белгиланган нархнинг ноодатий қоидалар асосида белгиланиши ҳисобланади. Масалан, замонавий авикомпаниялар самолёт двигателларини харид қилмайди балки уни “ижарага” олади, чунки двигател авиакомпания учун фақат восита холос. Шуни ҳисобга олиб, двигател ишлаб чиқарувчилар товарнинг нима беришига қараб нарх белгилайди. Мана шу қоида нархларни шакллантириш инновациясига мисол бўла олади.
Ташкилий инновация - бу ташкилот учун янги ғояни ёки ўзини тутиш шаклини қабул қилишдир. Бундан ташқари, жорий этилган янгилик бошқа ташкилотда одатий ва таниш амалиёт бўлиши мумкин.
Бизнес юритишдаги инновация тадбиркорлик фаолиятини ташкил этишнинг янги усулларини жорий этишни англатади.
Буларга қуйидагилар киради:
янги ёки сезиларли даражада ўзгартирилган корпоратив стратегияни ишлаб чиқиш ва амалга ошириш;
замонавий бошқарув усулларини жорий этиш (ахборот технологиялари асосида), корхонада янги ёки сезиларли даражада ўзгартирилган ташкилий тузилмаларни ишлаб чиқиш ва амалга ошириш.
Инновацион сиёсат - бу илмий ишлар ва ихтирочилик натижаларини ҳаётга жорий этишда қўлланиладиган бошқарув, иқтисодий, ташкилий ва технологик қарорлар, усуллар жамланмаси ҳисобланади.
Корхона инновацион сиёсати мавжуд ресурсларга қараб инновациялар жорий этиш кетма кетлигини белгилаб беради. Инновацион сиёсатни амалга ошириш корхонанинг техник, иқтисодий ва моливий имкониятларидан келиб чиқиб амалга ошади.
Инновацияон сиёсатни шакллантириш, авваламбор, инновацион стратегияни ишлаб чиқиш орқали амалга оширилади.

Инновацион жараёнлар ривожланишига таъсир кўрсатувчи омиллар

Омиллар гуруҳи	Салбий таъсир этувчи омиллар	Ижобий таъсир этувчи омиллар
Иқтисодий	Инвестиция маблағларининг етишмаслиги	Зарурий молиявий заҳираларнинг мавжудлиги
Технологик	Моддий-техника ва илмий-техникавий ишлар учун зарур бўлган шароитларнинг талабга жавоб бермаслиги	Етарли даражада моддий-техникавий база ва ишлаб чиқариш технологиялари, хўжалик ҳамда илмий-техникавий инфратузилманинг мавжудлиги
Сиёсий	Антимонопол қонунлар томонидан чекланганлиги	Қонуний чора-тадбирларнинг яратилиши
Ҳуқуқий	Солиқ, патентлаш ва лицензиялаштиришнинг талабга жавоб бермаслиги	Инновацион фаолиятнинг ривожланишини ҳуқуқий таъминланганлиги

Инновацион жараёнлар ривожланишига таъсир кўрсатувчи омиллар

Омиллар гуруҳи	Салбий таъсир этувчи омиллар	Ижобий таъсир этувчи омиллар
Ташкилий	Ташкилий таркибларнинг эскириши	Бозор шароитларидан келиб чиққан ҳолда ташкилий таркибни такомиллаштиришга мойиллиги
Бошқарув	Марказлаштирилган авторитар бошқарув, ахборотлар билан таъминлашнинг ва субъектлар ҳамда ички субъектлар муносабатларининг мураккаблиги	Ишлаб чиқариш ташкилий тизимининг муқобиллиги, демократик бошқарувга асосланиши, ахборотлар билан таъминланганлиги
Ижтимоий-психологик	Ишлаб чиқариш йўналишининг ўзгариши асосида янги иш жойларининг мослашуви, мавжуд ишлаб чиқариш фаолиятини қайта ташкил этиш	Маънавий рағбатлантириш. Ижтимоий тан олиш, инновацион меҳнатга шароит яратиш, талаб даражасида психологик шароитлар яратилиши

Инновацион имкониятнинг иқтисодий категория сифатида таснифи