Kirish I. bob. Aniq va tabiiy fanlarni o`qitish metodikasi

2. Fizika fanini o‘qitishda foydalanish tavsiya etiladigan qo‘shimcha

adabiyotlar, o‘quv-uslubiy qo‘llanmalar, ta’lim saytlari va

portallaridagi elektron resurslar tahlili.

Bolaga insonlarvarlik ѐndashuvi texnologiyasi
Bu texnologiya avvalo bolani insonparvarlik ѐndashuvi,
psixoterapevtik yo‘nalishi bilan boshqa texnologiyalardan ajralib turadi.
Bular o‘z o‘rnida majburlashni qoralaydi va aksincha bolani har tomonlama
hurmat qilish, uni yaxshi ko‘rish, hamda bolaning ijodkorlik
imkoniyatlariga optimal ishonch bilan qarash g‘oyalarini ilgari suradi.
Bola shaxsini rivojlantirishga yo‘naltirilgan ta’lim
tarbiyalanuvchining shaxsiy imkoniyatlariga moslashtirilgan pedagogik
muhitni hamda ta’lim-tarbiya jaraѐnini tashkil etishning psixologik
shart-sharoitlarini nazarda tutadi. Bu ta’lim texnologiyasida har bir
bolani tushunish, hurmat qilish, unga ishonish, hamkorlikda ishlash kabi
xususiyatlarni o‘zida mujassamlashtiradi. Mustaqil fikrlashga o‘rgatish
zarurati, qolaversa mustaqillikni mustahkamlash ehtiѐjini ko‘zlab, xalq
ruhiga singib qolgan mute’lik, jur’atsizlik, tobelik, o‘z fikrini yakdil
baѐn eta olmaslik kabi illatlarni tugatish, shuningdek serandishalik,
noo‘rin sabr-toqatlilik kabi fazilatlarni ongidan chiqarish zamonaviy
ta’lim talablaridan sanaladi. Mustaqillik sharofati ila erkinlik,
Vatan, millat, davlat oldida mas’ullik, yuksak ma’naviyatga intilish,
shaxsiy fikrga ega bo‘lish singari bobokalonlarimizdan o‘tib kelaѐtgan
fazilatlar qayta jumbushga kela boshladi. Shu nuqtai nazardan, birinchi
prezidentimiz mashhur ijobiy «portlash effekti» to‘g‘risida gapira turib:
- «Har qaysi insonda muayyan darajada intellektual salohiyat mavjud. Agar
shu ichki quvvatning to‘liq yuzaga chiqishi uchun zarur bo‘lgan shart-sharoit
yaratilsa,.. har qaysi inson Olloh taolo a’to etgan noѐb qobiliyat va
iste’dodini avvalo o‘zi uchun, oilasining, millati va xalqining,
davlatining farovonligi, baxt-saodati, manfaati uchun to‘liq baxshida etsa,
bunday jamiyat shu qadar kuchli taraqqiѐtga erishadiki, uning sur’at va
samarasini hatto tasavvur qilish ham oson emas», degan edi. Bu teran fikr,
haѐtiy mantiq mamlakatimizda ѐshlar uchun yaratilaѐtgan shart-sharoitlar,
ularning ta’lim-tarbiyasiga berilaѐtgan e’tiborda o‘z ifodasini topmoqda.
Oldindan qilingan bu bashoratning yaqin orada haqiqatga aylanmog‘i
muqarrar, bu ishonch O‘zbekistonning kelajagining buyukligiga bo‘lgan
ishonch bilan uyg‘unlashib ketadi.
Bola shaxsini rivojlantirishga qaratilgan texnologiya asosida
tarbiyalanuvchi –tarbiyachi hamda tarbiyalanuvchi-tarbiyalanuvchi hamkorligi
ko‘zda tutilgan bo‘lib, bu jaraѐnda ta’lim-tarbiya ijobiy natijalarga
yo‘naltiriladi. “Bola”– kim? Bola ijtimoiy munosabatlar tizimining
ko‘p qirrali, murakkab qismidir. U bir tomondan, ijtimoiy-tarixiy
taraqqiѐtning mahsuli bo‘lsa, ikkinchi tomondan o‘zi ijtimoiy taraqqiѐtni
ta’min etadi. Demak, ijtimoiy munosabatlarga kirishuvchi va ijtimoiy
taraqqiѐtda faol ishtirok etuvchi insongina bola deb ataladi.
Psixologlarning ta’biricha, fikrlash, ya’ni tafakkur-odam miyasida sodir
bo‘ladigan jaraѐn. Sezgi organlari ojizlik qilgan o‘rinlarda odam va
olamning xususiyatlari tafakkur orqali o‘rganiladi. Tafakkur aqliy
faoliyatning, ongli xatti-harakatlarning majmui. U tevarak-atrof, voqelik
hamda ijtimoiy muhitni bilish quroli, inson faoliyatini to‘g‘ri va
samarali amalga oshirishning asosiy sharti hisoblanadi. Kishi fikrlash
jaraѐnida o‘zi ko‘rgan, idrok qilgan, sezgan, tasavvur etgan narsa va
hodisalarning to‘g‘riligi, aniqligi, haqiqiyligi hamda ularning borliqqa
munosabatini aniqlaydi.