Kirish magistrlik dissertatsiyasi mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi

2.3- §. Optik nurlanishni qayd qilush usullari
Barcha yorug‘likni qayd qilish manbalarini bir nechta guruhga bo‘lish mumkin.Biz bu qabul qilgichlarni o‘ganishda tarixiy ketma ketlik bo‘yicha yuramiz. Sababi eng birinchi qabul qilish moslamasi ham o‘zini axamiyatini to‘la yo‘qotgani yo‘q.
1.Vizual metodlar.
Qabul qilgich sifatida insonni ko‘zi ishlaydi Ko‘z yordamida maydonlarni solishtirish mumkin. Yani standart va o‘rganayotgan intinsivlikni farqlashda solishtirishda ~4-5% bo‘ladi.
Spektral ajratishi yani ikki bir biriga yaqin chiziqlarni ajrata olish qobilyati ~20%. Demak ikki chiziq orasida 20A⁰ farq bo‘lsa ajratish mumkin (2.2-rasm).

2.2-rasm Spektrlarni ajratishi usuli
Fotografik metodlar. Plastinka (yoki plenka) fotosezuvchan qatlam surtiladi. Fotoplastinka qorayishiga qarab tushgan yorug‘lik miqdori aniqlanadi. Qorayish darajasi quydagicha aniqlanadi.
D=lg bu yerda ɸ₀-qoraymagan joydan o‘tgan yorug‘lik oqimi
ɸ-qoraygan joydan o‘tgan yorug‘lik oqimi.
Qorayish darajasi eng avvalo ekspozitsiyaga bog‘liq D=E*t, E-yoritilganlik t-vaqt
Lekin u yana yoritilish xarakterli, plyonkani qayta ishlashga bog‘liq va yana qorayish darajasini o‘lchash usuliga. Qorayish darajasi ekspozitsiyasiga nochiziqli ba o‘ta murakkab bog‘langan shuning uchun emperik egri chiziq bilan ifodalanadi-xarakteristik chiziq (2.3-rasm).


2.3-rasm. Spektrning qorayish darajasi
1- kam yoritilgan interval, 2-normal ekspozitsiya, 3-ko‘p yoritilgan soha, 4-solyarizatsiya sohasi
Sezuvchanlik, uni xarakterlash ancha murakkab, shuning uchun turli GOST lar mavjud. Shuning uchun ekvivalent kvant chiqishi tushunchali kiritiladi.
Faraz qilamiz bizda shunday qatlam borki u xar bitta fotonni cezadi unda ekvivalent kvant chiqishi ko‘pi ɳ= bilan ɳ=0.01 teng, yani sezgirligi ancha kam. (lekin vaqtni oshirish mumkin)
Vakumli fotoelementlar.Odatda shisha kolba bir qismiga fotoefffekt xodisasiga ega qatlam suriladi, qizil chegara ₀= = ev*B-dagi chiqish ishi
Spektral sezgirlik .Turli fotokatodlar uchun turlicha, yarim balandligida spektral sezgirlik 200÷400A⁰ [m/vt] atrofida bo‘ladi. Kamchiligi - xususiy shoqivqini katta, shu sababli, kichik yoritilganlikni sezmaydi. IK diapazonda ko‘p xolda integral yoritilganlik o‘lchanadi, unda balometrlar ishlatiladi. UB soxada ishlash uchun gaz bilan to‘ldirilgan fotoelementga katta kuchlanish beriladi va gazda ionizatsiya xosil qilinadi hatijada tok kuchayadi. Geyger schotchiklariga o‘xshash qurilmalar yordamida past fotonlar oqimi o‘lchanadi, ular fotonlar oqimi 10÷100 ta/sek bo‘lganda ishlaydi.
Fotoelektron kuchaytirgichlar kuchsiz signallarni qabul qilishda ishlatiladi.Ularni ishlashi ikkilamchi emissiyasi xodisasiga asoslangan (2.3.-rasm).