1.1-rasm Yoruglik spektrining hosil bo`lishi.
Yorug‘lik spectrini yoyish usulining eng soda holi, Frangoufer spektrometri yordamida spektrlarni qayd qilish usuli hisoblanadi.
Bu usul despersiya hodisasiga asoslangan bo`lib, ya’ni n(λ) sindirish ko`rsatkichi funksiyasiga bogliq. Shunday moddadan yasalgan prizma spektrometrning asosi bo‘la oladi,(1.2.rasm) da Prizmada oq yoruglikning spektrga ajralishi tasvirlangan
.
1.2.rasm-Prizmada oq yoruglikning spektrga ajralishi
Bu turdagi bog‘lanish issiqlik nurlanishi uchun bilamiz.
Isiqlik nurlanishi uchun
Plank formulasi o‘rinli bo`ladi. Misol; metal kristal shaklida, metal gaz shaklida. Moddani yorug‘lik yutishi undagi atomlar energetik o‘tishlariga bog‘liq.
Yorug‘lik spektri chiziqli, polosali va uzliksiz bo‘lishi mumkin. Spektr modda atomini tuzulishini tushuntirishda eng asosiy qurol hisoblanadi (1.3.-rasm) da Spektral qurulmalarni xarakterlovchi kattaliklar keltirilgan.
1.3.-rasm Spektral qurulmalarni xarakterlovchi kattaliklar
1-tirqish, 2-dispersiya hosil qiluvchi element, 3-linza, 4-fokal tekislik, 5-qabul qilgich
Agarda dispersiyalovchi elementdan so‘ng ingichka tirqish qo‘yilsa u holda chiqishda faqat bitta to‘lqin uzunligidagi nur chiqadi. Bu turdagi qurulmlar monoxramator hisoblanadi.Agarda bir nechta tirqish qo‘yilib bir nechta to‘lqin uzunligini olsak u holda bu qurilma polixromator hisoblanadi. Spektral qurulmalarning burchak dispersiyasi
Chiziqli dispersiyasi
Ko‘p holda teskari dispersiyasi qo‘yiladi
⦋ ⦌
Ideal qurilmada tirqish tasviri fokal tekislikda ingichka chiziqlar sifatida ko‘rinishi kerak edi. Lekin real qurilmada bunday emas. Bir qancha sabablarga ko`ra tasvir buzilib ko‘rinmaydi. Bunda qurilmaning quyidagi ta`sirlarini hisobga olish zarur buladi. 1.Tirqishning kengligi chekli qiymatga egaekanligi.2.Difraktsion hodisalar hisobiga tasvir kengayishi. 3.Optik sistemasining defektlari.4. Registratsiya vositasi kiritadigan kengayish. Demak spectral qurilma monoxramatik yorug‘lik qayd qilganda bitta chiziq o‘rniga qandaydir konturni qayd qiladi (1.4-.rasm) da Spektral qurilma yordamida spektrlarni qayd qilish naijalari keltirilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
