Kirish Oedogonialesning o'ziga xos xususiyatlari
Download 1.38 Mb.
|
MUNDARIJA
Xlorofitlar tipi
Yashil suv o'tlari (lot. Chlorophyta) - quyi o'simliklarning bir guruhi. Zamonaviy taksonomiyada ushbu guruh bir hujayrali va mustamlaka planktonik suv o'tlari, bentik yosunlarning bir hujayrali va ko'p hujayrali shakllarini o'z ichiga olgan bo'linish darajasiga ega. Bu erda talallning barcha morfologik turlari uchraydi, faqat rizopodial bir hujayrali vamurakkab tuzilishga ega katta ko'p hujayrali shakllar bundan mustasno. Ko'pgina filamentli yashil suv o'tlari substratga faqat rivojlanishning dastlabki bosqichlarida yopishadi, so'ngra ular erkin hayotga aylanib,matlar yoki to'plar hosil qiladi.Yashil suv o'tlari hozirgi vaqtda eng keng tarqalgan suv o'tlari bo'limi hisoblanadi: taxminiy hisob-kitoblarga ko'ra, u 13000 dan 20000 gachaturlarni o'z ichiga oladi. Ularning barchasi, birinchi navbatda, tallilarining toza yashil rangida, yuqori o'simliklarning rangiga o'xshashligi va xlorofillning boshqa pigmentlarga nisbatan ustunligi bilan ajralib turadi. Va yashil yosunlarning yashash joylari asosan suvda, ba'zan esa quruq quruq joylarda Yosun hujayralarida xloroplast odatda stakanga o'xshaydi va xlorofilldan tashqari qo'shimcha pigmentlarning butun to'plamini o'z ichiga oladi, shu jumladan ksantofillalar - lutein, zeaxanthin, violakantin, antheraksantin va neoxanthin va boshqalar. Yashil suv o'tlari tarkibidagi qo'shimcha pigmentlar xlorofillni maskalamaydi. Eng muhim saqlanadigan polisakkarid kraxmal bo'lib, u pirenoid atrofida granulalarda uchraydi yoki xloroplast stromasida tarqaladi. Pirenoidlar xloroplastga botiriladi va tirakoidlar bilan singdiriladi. Xloroplast ikki qavatli membranaga ega. Shu nuqtai nazardan, yashil suv o'tlari qizil suv o'tlari va yuqori o'simliklarga o'xshaydi. Xloroplastlarda tilakoidlar yuqori o'simliklardagi kabi plitalar shaklida 2-6 guruhga bo'linadi. Hujayralar ko'pincha kontraktil vakuolalarni o'z ichiga oladi (ko'pincha - 2), stigma bo'lishi mumkin Yashil yosunlarning flagellate hujayralari izokontlardir - flagella o'xshash tuzilishqa ega qarchi ularning uzunligi har xil bo'lishi mumkin. Odatda ikkita flagella bor, lekin to'rt yoki undan ko'p bo'lishi mumkin. Yashil suv o'tlari flagella mastigonemalariga ega emas (heterokontdan farqli o'laroq), ammo oqlangan sochlar yoki tarozilarga ega bo'lishi mumkin. Yashil yosunlarning hayot tsikllari juda xilma-xildir. Bu erda barcha turdagi turlari mavjud. Zigotik reduksiya bilan gaplobiontik (Hydrodictyon reticulatum, Eudorina). Biflagellat gametalari ona hujayradan uning membranasidagi teshik orqali ajralib chiqadi, gametalarning birlashishi naycha yordamida amalga oshiriladi. Bundan tashqari, zigota uxlab yotgan zigosporaga aylanadi va bir muncha vaqt fiziologik harakatsizlikdan so'ng 4 zoospora hosil bo'lishi bilan (meiotik bo'linish natijasida) unib chiqadi. Har bir zoospora poliedron hosil qiladi va bir-biriga yopishgan kichik sferik mashlarga aylanadiSpora qisqarishi bilan gaplo-diplobiontik (Ulva, Ulothrix, ba'zi Cladophora turlari). Biflagellalangan izogametalar ona hujayradan chiqadi, shundan so'ng turli xil iplar hosil bo'lgan jinsiy hujayralar suvda birlashadi. To'rt bayroqli zigota hosil bo'lib, u suvda faol harakatlanadi. Shundan so'ng, u qandaydir substratga singib ketadi va zich qobiq bilan qoplanadi, shunda kudel shaklidagi hujayraga (kodiolum), so'ngra fiziologik dam olish bosqichiga aylanadi. Qulay sharoitlar paydo bo'lganda, u 4-16 zoospora yoki aplanosporaga aylanadi, ular qisqa vaqt suzgandan so'ng substratga yopishib, yangi iplarga aylanadi. Uyqusiz holatdan chiqishni har xil omillar faollashtiradi: haroratning ko'tarilishi, muhit pH qiymatining o'zgarishi va boshqalar. Gamet kamayishi bilan diplobiontik (Bryopsis). Planozigota o'rnashib, katta yadroli filamentli talusga aylanadi, yadro bo'linib, vegetativ tallga unib chiqqan stefanokont zoosporalarini hosil qiladi. Ayniqsa, ko'plab yashil suv o'tlari bahorda rivojlanadi, bu sohil bo'yidagi barcha toshlar yashil suv o'tlarining uzluksiz zumrad gullab-yashnashi bilan qoplanadi, bu esa qirg'oq toshlarida yotgan oq qor bilan keskin farqqiladi. Toshlarda yupqa yashil gilam rivojlanayotgan iplar - Ulothrix va Urospora yordamida hosil bo'ladi. Yozda ko'pincha egagropila (Aegagropila linnaei) ko'payadi (sin. Cladophora aegagropila), ko'pincha yashil shilliq massaga o'xshaydi. Ochiq toshli sohilda porloq yashil tarvaqaylab butalar Akrosifoniya hosil qiladi. Ba'zi vashil suv o'tlari (masalan, ulva) oziq-ovqat sifatida keng iste'mol koplanadi u qua girgog tashipria vongan oe gor bilan keskinfarq qiladi. Toshlarda vasil gilarn riyolanayorgan iphar - Ulothria va Urospora yordamida hasil kopinchia egagrapla (Aegagropila innsel) ko payadi (ar Chadophori segadropiia, ko pincha yashil shilliq massaga oxshaydi Ochiq toshini sotuida porioq yashil tarvaqaylab butalar Akronifaniya nosil giladi.Ba'zi yashil suv otlari (masalan, ulva) oziq ovaat sifatida keng istemol qilinadi, Chiorella suv iflaslanistining ko'rsiatkichi sitatida ishlatiladi va havodan karbonat angidridni olio rashlash uchun dengiz osti kemalarida saqlanadi Yashil suv o'tlari oranida suv va quruqlikdagi o'simliklarning bir qator parazitlari (Cephaleuros, Chlorochytrium, Rhodochytrium avlodiari) shuningdek hayvonlar (Prototeka) malum. Quyidagi sinflarni o'z ichiga oladi Chioropicophyceae Lopes dos Santos & Eikrem Palmophyllophyceae Leliaert va boshq. Picocystophyceae Eikrem & Lopes dos Santos Xlorofitina Kavalier-Smitning bo'linishi Chlorodendrophyceae Massjuk Chlorophyceae Wille - Chlorophyceae Pedinophyceae Moestrup Trebouxiophyceae Fridl - Trebouxiophyceae Ulvophyceae K.R. Mattox & KD Stewart - Ulvophyceae Prasinofitinaning bo'linishi Mamiellophyceae Marin va Melkonian Nefrophyceae Cavalier-Smith Piramimonadofitlar Volvox sinf bir monadic tanasi tuzilishga ega yashil suvo'tlar bo'limi (Chlorophyta) eng ibtidoiy vakillari, o'z ichiga oladi. Vegetativ holatda, ular hayotlari davomida harakatchan Volvoksning katta qismi bir hujayrali organizmlardir, ammo koenobial shakllari ham mavjud va Volvox jinsi turlarida talus koloniya hisoblanadi. Tananing tuzilishidan qat'i nazar, uning tarkibiga kiruvchilar har doim old tomonida ikkitadan, kamdan-kam to'rttadan, bir xil bayroqchalarni olib yuradilar; ibtidoiy shakllarning oz sonigagina teng bo'lmagan ikkita yoki uchta flagella mavjud; juda kamdan-kam hollarda bitta flagellum mavjud. Hujayra devori pektin yoki tsellyuloza bo'lib, odatda ancha qattiq bo'ladi; u protoplastga mahkam yopishadi yoki orqada qoladi, ba'zida u tashqi tomondan har xil shakidagi o'simtalarni hosil qiladi yoki shilimshiq bo'ladi, kam hollarda hujayralarda faqat ingichka periplast mavjud. Volvoks bir yadroli shakllardir. Download 1.38 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling