Kirish qismi

planda o‘lchamlari chegaralangan yotqiziqlar uchun

_N flg^z

2

d) planda doirasimon yotqiziqlar uchun

1
24
bunda hq — oqindi jinslar qalinligi, m.
Foydali qazilma sanoat zaxirasi

bunda p - ruda zichligi, T/m"; r(—yer bag‘ridan foydali qazilmani chiqarib olish koeffitsiyenti.

5. Karyer unumdorligi va ishlash mit&fahni aniqlash:

1. 
   ruda bo‘yicha karyer unumdorligi
   

= u - S - q(I + r) m' yoki tonna,

bunda °a. —karyerdagi kon ishlarini chuqurlashish tezligi, m/yil; S ^—ruda tanasining plandagi maydoni, m², qatlamli konlarda

S p — ZffpP planda chegaralangan konlarda
ZF^{V 2}

₊ —r

4
planda yumaloq konlar uchun

S —-—xml - mq

Bunda r — qazib olish j yonida rudaning sifatsizlanish

koeffitsiyenti.

17

tilikidan ma’lum masofaga o‘zdirib qazib olinishi tufayli karyer yonbag‘ir pog‘onasimon ko‘rinishga ega bo‘ladi. Pog‘onasimon karyer yonbag‘imi tashkil qilgan kon jinsi yoki foydali qazilma qatlami pog‘ona deb ataladi. Pog‘ona karyerning asosiy elementlaridan biri bo‘1ib, uning o‘zi ham qator elementlardan tashkil topgan bo‘ladi (4-rasm).

4. 
   rasm. Pog‘ona sxemasi: 1 — pog‘ona ustki maydoni; 2 — pog‘ona ostki maydoni; 3 — pog‘ona qiyalik tekisligi; 4 — pog‘ona ustki qirrasi: 5 — pog‘ona
   

° q 6 — pog‘ona kavjoyi; gqJ* burchagi.

Pog‘onani balandlik bo‘yicha ustini chegaralovchi tekislik pog’ona ustki maydoni, ostini chegaralovchi tekislik esapog‘nnn ostki maydoni deb ataladi. Pog‘ona ustki va ostki maydonlari o‘rtasidagi masofa pog’ona balandligi bo‘1ib, uni to‘g‘ri aniqlash pog‘onada bajariladigan barcha jarayonlarning samarador va xavfsiz bo‘lishini ta'minlaydi. Pog‘ona ustki maydoni bilan qazib olingan bo‘shliqni chegaralovchi gorizontal chiziq pog’ona ustki qirrasi, ostki maydoni bilan qiyalik tekisligi o‘rtasida hosil bo‘lgan chiziq esa pog’ona ostki qirrasi deyiladi. Pog‘ona ustki va ostki qirralari o‘rtasida hosil bo‘lgan qiya tekislik pog’ono qiyalik tekisligi va u bilan gorizontal tekislik o‘rtasida hosil bo‘lgan burchak pog’ona qiyalik burchagi deb yuritiladi.

Karyerda qazib olinadigan foydali qazilma yoki kon jinslari tiliklari ma’1um kenglik (10 — 15 m va undan ham keng) bo‘yicha q olinadi, bu kenglik esa firms (zaxogxa) deb ataladi va uning old qismi ânyny (za6oH) deb yuritiladi.
Kai;joy yo‘nalishi bo‘yicha qazishga tayyorlangan pog‘onaning bir qismi qazish /rriifi deviladi. Foydali qazilma

planda cheklangan va doirasimon yotqiziqlar uchun

B -- rh Y(mp - md)+ ah qYctgQ (cos fl +l — d.