Kirish sabablari Amerika yordami

Yapon iqrisodiy mo'jizasi va uning oqibatlari

Reja:

1. 
   KIRISH
   

1. 
   Sabablari
   
2. 
   Amerika yordami
   
3. 
   Davlat siyosati
   

2. 
   ASOSIY QISM
   

1. 
   Sinfiy hamkorlik
   
2. 
   xususiyatlari
   
3. 
   Yangi tashkiliy modellar
   
4. 
   Xom ashyoning cheklanishi
   
5. 
   Biznesning konsentratsiyasi
   
6. 
   Oqibatlari
   
7. 
   Sanoatni rivojlantirish
   
8. 
   Modeldagi inqiroz
   

3. 
   ADABIYOTLAR
   

Yapon mo''jizasi iqtisodchilar va tarixchilar tomonidan Ikkinchi Jahon urushidan keyin Yaponiyada katta iqtisodiy rivojlanish davrini belgilash uchun ishlatiladigan atama. Yaponlarning mag'lubiyati va Amerika bombardimonining oqibatlari mamlakatni vayronaga aylantirdi va butunlay vayron qildi.
Ushbu holatga xom ashyoning kamligi, shuningdek, Yaponiyani tashkil etuvchi orollarning geografik xususiyatlari qo'shilishi kerak edi. Shunisi e'tiborga loyiqki, uning sirtining atigi 14 foizigina yaroqlidir.
Davlatimiz rahbari Yaponiya Bosh vaziri Sindzo Abening taklifiga binoan, rasmiy tashrif bilan Kunchiqar mamlakatda boʻldi. Tashrifning eʼtiborli jihati sifatida ikki davlatning oʻzaro savdo hajmini yanada oshirish, investitsiyaviy, texnologik va moliyaviy-texnik hamkorlikni rivojlantirish borasidagi maqsadlari bir xilligini ham qayd etish lozim.
Ayniqsa, ishbilarmonlik va biznes sohasidagi tadbirlarning natijalari alohida ahamiyatga ega boʻldi. Binobarin, Yaponiyadagi yetakchi kompaniya va banklarning toʻgʻridan-toʻgʻri investitsiyalari hamda ¬ilgʻor texnologiyalarini jalb qilgan holda istiqbolli loyihalarni amalga oshirish borasida kelishuvlarga erishilgani eʼtirofga loyiq.
Bu loyihalar, eng avvalo, Yaponiyaning ilm-fan va yuqori texnologiyalar sohasidagi ilgʻor yutuqlarini Oʻzbekiston iqtisodiyotiga yoʻnaltirishga qaratilgani bilan ham eʼtiborlidir.
Prezidentimizning Yaponiyaga tashrifi doirasidagi tadbirlar, muzokarayu uchrashuvlarni kuzatar ekanmiz, ushbu mamlakat taraqqiyotining muhim asoslaridan biri boʻlgan kompaniya va tashkilotlarni boshqarish sohasidagi yutuqlari borasida baʼzi mulohazalar tugʻildi.
Yaponiya iqtisodiyotida, jumladan, ilgʻor texnologiyalar, innovatsion ishlanmalar, ilm-fanga asoslangan holda yuqori sifatli, xaridorgir tovar va mahsulotlar ishlab chiqarish hamda xizmatlar koʻrsatish sohalarida bugun erishilgan yutuqlar dunyoda “yapon moʻjizasi” deb atalishi barchamizga maʼlum.
Bu nima degani? “Yapon moʻjizasi” — bu boshqarish tizimlarining oʻziga xos tashkil etilishi va rivojlantirilishi bilan bogʻliq boʻlib, tashkilotlarda va umuman, jamiyatda odamlar oʻrtasidagi hamkorlik, hamjihatlik, doʻstona munosabatlar chuqur qaror topgan, qadr-qimmat masalasi yuqori darajada qadrlanadi.
Bu esa, oʻz navbatida, oʻzbek va yapon xalqlarining oʻxshash jihatlari koʻp ekanidan, xususan, milliy va axloqiy qadriyatlar, birdamlik, mehnatsevarlik, mehr-oqibat kabi fazilatlar xalqlarimiz uchun birdek xos ekanidan dalolat beradi.
Toʻgʻri, Yaponiya boshqaruv tajribasi nazariy jihatdan ham, amaliy jihatdan ham mutlaqo yangi, takrorlanmas emas. Ammo yaponlar boshqaruv ilmi tamoyillarini kundalik faoliyatida oddiygina qilib qoʻllamoqda. Yutuq — shunda! Misol uchun, ishi yurishmagan “Nissan” kompaniyasi bosh¬qaruvini oʻz qoʻliga olib, 1-1,5 yil ichida inqirozdan chiqara olgan top-menejer Karlos Gorn oʻzining “Men yaponlardan nimani oʻrgandim?” mavzuidagi chiqishida bir necha omillarni sanab oʻtadi. Jumladan, yaponlar oldiga oʻta murakkab vazifa va masalalarni qoʻymaslikka intiladi, ustuvor masalalarni aniq belgilaydi. Yangicha fikrlaydigan, izlanuvchan va tashabbuskor kadrlarni tanlash, joy-joyiga qoʻyish va yangilash asosida boshqarish (menejment)ni muntazam takomillashtirishga alohida eʼtibor qaratiladi.
Ammo 1960 yildan 1980 yillarga qadar Osiyo mamlakati iqtisodiy o'sish sur'atlariga ega bo'lib, uni ikkinchi jahon qudratiga aylantirdi, faqat AQShdan o'zib ketdi.
Ko'pgina ekspertlar ushbu o'sishning sabablari urushdan oldin, Yaponiya o'zining tuzilmalarini Meyji inqilobi bilan modernizatsiya qilgandan so'ng boshlangan deb tasdiqlashadi, ammo ziddiyat bu yutuqlarni falaj qildi.
Urushdan so'ng, mamlakatni tiklashga va uning ahvolini yaxshilashga yordam beradigan bir necha omillar birlashdi. Kommunistik Xitoyga qarshi ittifoqchi bo'lishni istagan Amerika yordami, mamlakat sanoatidagi islohotlar va protektsionistik tartibga solish mo''jizaning sabablari va xususiyatlaridan biri edi.
Sabablari
Ikkinchi jahon urushi Yaponiyani deyarli xarob qildi. Hisob-kitoblarga ko'ra uning shaharlarining 40 foizi vayron qilingan va millionlab fuqarolar halok bo'lgan. Iqtisodiy sohada aholi jon boshiga daromad keskin kamaydi.
Xirosima va Nagasakiga tashlangan atom bombalari Yaponiyaning darhol taslim bo'lishiga sabab bo'ldi. G'olib bo'lgan Qo'shma Shtatlar vaziyatni nazorat ostiga oldi va siyosiy tizimni katta darajada o'zgartirdi.
Ular imperatorning qiyofasini saqlab qolishdi, lekin avvalgi ilohiy xarakterdan mahrum edilar. Xuddi shunday, ular ham jamiyatni qurolsizlantirishdi va uni demokratlashtirishga kirishdilar.
Mamlakat urushdan oldin allaqachon bir qator islohotlarni amalga oshirgan edi. Bu 19-asr oxiri va 20-asr boshlarida sanoat ishlab chiqarishining 600% gacha o'sishini ta'minlagan Meiji restavratsiyasi edi.
Biroq, urushdan keyingi tiklanish juda ajoyib edi va iqtisodchilar buni "yapon mo''jizasi" deb atay boshladilar.