Кўкдумалоқ нефтгазконденсат конининг гелогияси ва ишлатиш тизими Кон ҳақида умумий маълумот «Кўкдумалоқ»

Коннинг қолдиқ нефт заҳирасини зоналар бўйича ўрганиш ва истиқболли дебит кўрсатгичлари
Маълумотларни таҳлил қилганимизда, ҳозирги вақтда 1-чи қазиб олинадиган қудуқнинг ишлатиш оралиғини тўлиқ сув босган. Лекин бу ишлатиш қудуғининг маҳсулдор қирқимида тешилмаган оралиқ мавжуд бўлиб, нефт қазиб олишни барқарорлаштириш учун истиқболда асосий асос бўлиб хизмат қилади.
Кўкдумалоқ конининг таҳлил қилиш ва ишлатишдаги жорий ҳолатини таҳлил қилиш учун солиштирма қолдиқ нефт заҳираснинг харитаси қурилган. Ҳар бир қудуқни дифференцация қилиб қолдиқ нефт заҳираси бўйича харита қурилган
Харитада қора ранг билан бирлик майдонга тўғри келувчи энг катта солиштирма нефт заҳираси кўрсатилган ишлатилган солиштирма қолдиқ нефт заҳираси 0,2 т/м² ва 1,4 т/м² тўғри келади.
А-зона 10-жадвалдан кўриниб турибдики, А-зонада коннинг жанубий участкасидаги майдон тўлиқ ишланмаган бўлиб, катта миқдордаги қолдиқ нефт заҳиралари мавжуд. Шунинг учун бу зонада қўшимча 6 та қудуқни бурғилаш тавсия қилинган. Қудуқ энг катта солиштирма заҳира участкасида жойлашади (1,3÷1,4 т/м²). (№500, 501, 502, 503, 504, 505).
В-зона 10-жадвалда В-зона жанубий-ғарбий участкада горизонтал қудуқ 356 қудуқ жойлашган. Қудуқ 99,7% сувланган бўлиб, умумий қазиб олинган нефт 109000 тоннани ташкил қилади. Ўртача кунлик дебит – 0,18 т.
Катта миқдордаги нефт қазиб олиниши, сувланишига қарамасдан дренажли зонада ишловга дучор бўлмаган қолдиқ нефт заҳираси мавжуддир.
Сувланганлиги 90% дан ортиқ қудуқларнинг маҳсулдорлиги
ҳақида маълумот (01.04.2017)
9-жадвал

№	№ қудуқ	Дебит		Сувлан-ганлик, %	Перфорация оралиқлари, м	Изоҳ
		Нефт, т/кун	Суюқлик, м^3/кун
1.	417	-	-		3037-3028	Ўзлаштиришда
2.	138	0,0	19,1	100	2966-2972
3.	84	0,3	18,2	98	2939-2945
4.	76	0,9	22,5	96	3017-3013
5.	77	1,3	49,2	97	2939-2938	2935-2938 очилган (кутилган дебит 10 т/кун)
6.	52	5,7	51,8	88	3009-3006
7.	197	1,0	56,1	98	3007-3001
8.	181	1,5	78,8	98	2911-2905
9.	31	3,2	171,3	98	2967-2596
10.	5	0,2	6,9	97	2960-2954, 2954-2950
11.	254	0,6	61,1	99	3050-3046
12.	153	0,7	14,8	95	2995-2970
13.	61	6,2	70,3	90	2986-2980
14.	57	1,9	15,2	87	2978-2968, 2969 2959
15.	228	1,8	51,4	96	2950-2938

Юқорида изоҳланишига боғлиқ бўлиб, кўрсатилган қудуқ тўлиқ сувланган, дренаж зонада солиштирма қолдиқ нефтни олиш учун қўшимча 3-та қўшимча (№506, 507, 508) қудуқларни бурғилаш тавсия қиланади. №356 горизонтал қудуқ ҳайдовчи қудуқлар фондига ўтказилади.

Уюм зонасининг ўртасида №459 лойиҳавий жойлашган. Бу ерда лойиҳавий қудуқнинг жойлашуви ҳаракатдаги қўшни қудуқнинг дренажлашган зонага жойлади.
Бу қудуқ қолдиқ зонасида нефтни қазиб олиш мумкин. Жанубий – шарқий қисм В зонадаги лойиҳавий қудуқ қўшни қудуқнинг дренажлашган областига тўғри келади. Шунинг учун лойиҳавий қудуқ №431 жанубий-шарқий участкада солиштирма нефт заҳирали (0,4 т/м²) майдонга жойлаштириш, қўшимча №198 қудуқни бурғилаб олинган нефтни қазиб олиш мумкин.
С зона. Лойиҳавий қудуқлар №300, 405, 409, 430, 436, 445, 456 солиштирма нефт заҳираси унча катта бўлмаган (0,7 т/м²) зона тушади, шунинг бурғилаш тавсия қилинмайди.
Қудуқлар №421, 443, 447, 448, 452 қудуқларни солиштирма заҳираси унча катта бўлмаган (1,2÷1,3 т/м²) зонали жойлаштириш мақсадга мувофиқдир.
Лойиҳавий қудуқлар орқали бошланғич кутиладиган дебит.
10-жадвал

Тартиб рақами	Зоналар	Қудуқларни саноғи	Солиштирма нефт заҳираси, т/м^2	Нефтнинг дебити, т/кун
1	A	500	1,3-1,4	18
2		501		18
3		502	1,3-1,4	18
4		503		20
5		504		20
6		505	1,3-1,4	20
7	В	506		15-20
8		507	1,25-1,3	15-20
9		508		12-15
10		509	0,4	12-15
11		510		12-15
12	С	421		12-15
13		431	1,2-1,3	12-15
14		443		12-15
15		447		12-15
16		448		15-20
17		452		15-20

Янги қудуқларни бурғилаш самарадорлигини таҳлили.
Конда ишланмаган нефт заҳираларини бутунлай аниқлаштириш учун бурғилаш ва ишлатиш қудуқларини натижалари таҳлил қилинган (01.01.2010 йил). Шу вақт давомида 9 та қудуқ ишлатишга туширилган бўлиб коннинг ҳар хил томонларида жойлаштирилган. I-зонада шимолий-ғарбий қисмида №411, 424, 299, 427 қудуқлар бурғиланган, №414, 415, 416, 419 марказий қисмда (II-зонада) ва №412 қудуқ эса шарқий қисмда (III-зонада) бурғиланган.
9-жадвал маълумотидан №424, 411 ва 299 қудуқлар, I-чи зонанинг шимолий-ғарбида жойлашган бўлиб, ишлатиш топширилган нисбий юқори нефт дебит ва ўртача сувланганлик ҳолатига эга бўлган, орадан 6 ой ўтиши билан дебит кўрсаткичи катта қийматга тушиб кетган ва сувланганлиги эса 86,1÷89,5% гача кўтарилиб кетган. Қудуқ етарлича атрофдаги қудуқлар ишлатгандан қолган озгина заҳирани тезда олган. Шунинг учун унинг дебит тезда қўшни қудуқларники каби камайган. Бундай ҳолат амалда шу зонада жойлашган қудуқлар ёрдамида заҳирани тўли ишланганлигини кўрсатади: I-чи зонадаги нефт қазиб олишни жорий коэффициенти 57% кўпроқни ташкил қилади, шундан 20% га яқин майдон рапаси хавфли участкада жойлашганлиги учун дренаж билан нисбат кучсиз эгалланган. №427 қудуқ, I-чи зонанинг марказий қисми катта бўлмаган рапали хавфли участкага йўлланган бўлиб, №402 ва 403 қудуқлар билан дренаж қилинган (сиздирилган фильтрация қилинган) лиги учун катта бўлмаган яхшироқ натижа берган. Бу қудуқ яхши нефт дебити ва катта бўлмаган сувланганлик билан ишга қўшилган, ярим йил давомида ўзининг солиштирма заҳирасини олган ва кон бўйича ўртача сувланганликка эришган. Бундан хулоса чиқаришимиз мумкинки рапали хавфли зонанинг областид нефт заҳираларини мавжудлигига ишонч ҳосил қилиш мумкин.

Бурғиланган ва ишлатиш қудуқларининг натижалари (01.01.2011 йил) 11-жадвал

№	№ қудуқ	Ишга қўшил-ган кун	Бошланишида					Жорий					Умумий			Нефт дренаж-ланган захираси минг т.
			qн т/кун	qсуюқ т/кун	Г м^3/кун	α%	qн т/кун		qсуюқ т/кун	Г м^3/кун	α1%	Qн минг т.		Qс минг т.	Дренаж-лаштирилган нефт заҳира минг т.
1	424	Апрел 2010	47,6	87,9	87	43,9	6,3		45,2	86	86,1	5,791		39,590	0,996
2	411	Июн 2010	54,3	138,3	24	60,7	1,3		11,2	6	88,4	6,572		23,009	0,703
3	299	Июн 2010	39,5	58,8	24	32,8	4,2		40,0	23	89,5	1,835		9,424	0,404
4	427	Октябр 2010	49,0	63,3	14	22,6	26,2		88,4	11	70,4	5,007		10,150	5,882
5	415	Июн 2010	35,7	117,0	41	69,5	27,9		77,6	7237	64,0	7,189		23,046	24,987
6	414	Декабр 2010	15,5	51,4	70	69,8	29,2		58,5	6643	50,1	1,109		2,405
7	419	Ноябр 2010	47,4	52,1	84	9,0	40,9		52,9	5774	22,7	4,755		5,481
8	416	Ноябр 2010	13,9	32,3	99	57,1	19,2		45,0	92	57,3	1,521		3,559
9	412	Октябр 2010	7,7	88,5	19	91,3	7,2		98,0	16077	92,7	1,176		14,377

Шунинг учун унинг дебит тезда қўшни қудуқларники каби камайган. Бундай ҳолат амалда шу зонада жойлашган қудуқлар ёрдамида заҳирани тўли ишланганлигини кўрсатади: I-чи зонадаги нефт қазиб олишни жорий коэффициенти 57% кўпроқни ташкил қилади, шундан 20% га яқин майдон рапаси хавфли участкада жойлашганлиги учун дренаж билан нисбат кучсиз эгалланган. №427 қудуқ, I-чи зонанинг марказий қисми катта бўлмаган рапали хавфли участкага йўлланган бўлиб, №402 ва 403 қудуқлар билан дренаж қилинган (сиздирилган фильтрация қилинган) лиги учун катта бўлмаган яхшироқ натижа берган. Бу қудуқ яхши нефт дебити ва катта бўлмаган сувланганлик билан ишга қўшилган, ярим йил давомида ўзининг солиштирма заҳирасини олган ва кон бўйича ўртача сувланганликка эришган. Бундан хулоса чиқаришимиз мумкинки рапали хавфли зонанинг областид нефт заҳираларини мавжудлигига ишонч ҳосил қилиш мумкин.
Бу ерда хулоса қилиш мумкинки, I-чи зонани бурғилашнинг истиқболлиги рапали хавфли қисм билан боғланган бўлиши мумкин, чунки Туркманистон чегарасида ёндош жойлашган. Қолган шимолий-ғарбий қисмида бурғилаш тавсия қилинмайди.
Конда №415 ва 414 қудуқлар II-зонада Туркманистон чегарасидан узоқ бўлмаган масофада бурғиланган бўлиб, ўхшаш натижаларни кўрсатди: бошланғич сувланганлик уюмнинг ўртача сувланганлиги мос келади, вақт давомида нефт дебит пасайиб бориб, 30 т/кун ташкил қилади, қудуқ катта қийматдаги газ олиш билан ишлайди, газ лифтда қудуқни ишлаши учун етарлидир.
Ишлатиш қудуғи №419 ни натижалари ҳам ўхшашлиги билан тавсифланиб, амалда сувланганлиги кичик, эхтимол қудуқнинг нисбатан кучсиз дренаж рапали хавфли участкасида жойлашиши билан боғлиқдир. №414 ва 419 қудуқларнинг фаол нефт заҳирасини аниқлаш маълумотларни етарли бўлмаганлиги учун, №415 қудуқ маълумотига нисбатан таҳлил қилинганда, ишланиш мумкинки, олинадиган заҳираси 20000 т эмас.
Конда №416 қудуқ ўртача сувланганлик билан, ишлатишга топширилган, қайсики 4 ой давомида амалда ўзгармади, нефт дебити уч мартага ошган. Бошқа қудуқларга нисбатан газнинг камлиги, қудуқ газлилик контуридан узоқда жойлашганлигидир.
Конда II-зонани бурғилаш натижаларига мувофиқ хулоса қилсак, юқори ишланганлигига (62%) қарамасдан рапа хавфли участка янги қудуқларни жойлаштириш учун истиқболли бўлиб қолмоқда. Комплекс текширув натижасига кўра қудуқда тизма пачоқланган бўлса, хам ҳамма заҳира ишланиб бўлинган. №412 қудуқ III-зонада бурғиланган, ишлатиш паст нефь дебити ва жуда юқори сувланганлик билан ишга туширилган. Қудуққа газ ёриб кирганлиги кўриниб турибди. Нефт дебит юқори эмас: суюқлик дебит 100 т/кун,газ эса – 300000 м³/кун. Бундай натижа бўлишига сабаб қудуқ №10, 284 ва 49 қудуқлар оралиғидан бурғиланган бўлиб, 1,5 млн т нефт олинган ва сизилиш керак бўлган эса 10000 тонна.
Умуман олганда III-зона катта бўлмаган ишланма тавсифланади (45%), қудуқ сизиладиган заҳиралар I ва II-зоналарга нисбатан бу қудуқда катта.

Фойдаланилган адабиётлар

1. Мавлонов А.В. Нефть ва газ кони геологияси. –Т.: Нур, 1992 й.
2. Акрамов Б.Ш., Сидиқхўжаев Р.К., Жумаев Х.Н. Нефть ва газ иши асослари. Маърузалар матни, Тошкент, 1999 йил.
3. Информационный отчет №07/1-2003. УП «Муборакнефтегаз», 2009 йил.
4. «Муборакнефтгаз» МЧЖ га тегишли конларнинг ишлаш ҳолати. Ҳисобот. Муборак. 2010 йил.
5. Алан газни комплекс тайёрлаш қурилмаси технологик регламенти.
6. Эшқобилов Х.К., Жумаев Х.Н., Бозоров Р.Н. Коррозияга қарши ҳимоя. Маърузалар матни, Қарши, 2004 йил.
7. Гафаров Н.А. Ингибиторы коррозии. Т.2, 2002
8. Гутман Э.М. Защита нефтепромыслового оборудования от коррозии, 1983,
9. П.Султонов “Экология ва атроф – мухитни мухофаза қилиш асослари”. Тошкент Мусиқа нашриёти 2007 йил.
10. Желтов Ю.П. Разработки нефтяных месторождений. –М., Недра, 1986 г.
11. Гутман Э.М. Защита нефтепромыслового оборудования от коррозии, 1983, 150 с.
12. Х.Рахимов, А.Агзамов, Т.Турсунов “Мехнатни мухофаза қилиш” Тошкент Ўзбекистон 2003 йил.
13. З.С.Иброхимов “Нефт ва газ сохаларининг русча – ўзбекча атамалар луғати” Тошкент Нур 1992 йил.
14. Нефт ва газ геологияси русча – ўзбекча изоҳли луғати. Ўзбекистон миллий энсиклопедияси. Давлат илмий нашриёти 2000 йил.
15. WWW .OIL and Gas.ru
16. WWW.Novosti –nefti I gasa.ru
17. WWW.Referat -5 ballov.ru
18. WWW. lukoil. ru
19. WWW. sibneft. ru
20. WWW. transneft.ru
21. WWW. nefte. Ru