Klass: 6 b klass Tema : Rim imperiyasınıń qulawı Sabaqtıń maqseti: Bilim beriwshi maqseti

TK: Ózin-ózi rawajlandırıw, matematikalıq sawatxanlıq, pán hám texnika jańalıqlarınan xabardar bolıw. FK: Tariyxiy gúrrińlerdi hám miflerdi úyrenedi.
15-minut
4	Taza temanı bekkemlew	Dialog.	TK: Kommunikativ , ózin-ózi rawajlandırıw, sociallıq aktiv puxaralıq. FK: Tariyxiy gúrrińlerdi hám miflerdi úyrenedi.	15-minut
5	Oqıwshılar bilimin bahalaw	Sawbetlesiw, diskussiya	TK: Ózin-ózi rawajlandırıw,	3-minut
6	Úyge tapsırma	Sawbetlesiw	TK: Kommunikativ, xabarlar menen islesiw	2-minut

Sabaqtıń tipi: Jańa bilim beriwshi
Sabaqtıń túri: Interaktiv usıldaģı sabaq.
Sabaqta qollanılatuǵın metod: Soraw-juwap
Sabaqqa kerekli qurallar: Elektron resurslar,Sabaqlıq, tarqatpa materiallar.
Bahalaw: Xoshametlew, 5 ballıq reyting sistemasinda.
Sabaqtıń barısı: Shólkemlestiriw: Oqıwshılar menen sálemlesiw, qatnastı tekseriw, sabaqqa tayarlıǵın tekseriw. Ótilgen temani tákirarlaw.. Qullar kóterilisi quliyelerin qattı qorqıwǵa salıp qoyadı. Quliyeleri aldında kúshli hákimiyat bolıp esaplanǵan áskeriy diktaturanıńornatılıw zárúrligi haqqında másele kóldeneń turar edi. Senatorlar hám az sanlı lawazımlı adamlar úlken mámleketti kewildegidey basqarıwdı támiyinley almaytuǵın edi.
TazaTema. 43-§. Rim imperiyasınıń qulawı
Imperator Trayan dáwirinen baslap rimliler basqınshılıq urıslardı alıpbarmadı.Eramızdıń III ásirinde Rim imperiyasınıń kúsh-qúdireti hálsizlene basladı. Imperatordı endi armiya saylaydı, armiyanıń ózinde de túrli toparlar arasında gúres baratuǵın edi. Sol waqıtta imperiya shegaralarınıń arqabatıs tárepinde kóshpeli qáwimler payda boldı.Rimliler olarǵa «varvarlar» degen laqab bergen, yaǵniy rimliklerge qaraǵanda mádeniy rawajlanıwdıń anaǵurlım tómengi basqıshında turıwshı xalıqlardı usılay ataǵan. Soniń ushın rimlikler shegaranı úlken armiya saqlap turıw-ǵa májbúr edi. Imperator Konstantin zamanında eramızdıń 330-jılı Rim imperiyasınıń paytaxtı dep Bosforbuǵazındaǵı Vizantiyqalası jariyalandı. Imperatordıń buyrıǵı menen qaladaǵı barlıq eski imaratlardı buzıp tasladı hám jańa qala qurıldı, Qala imperatordıń húrmetineKonstantinopoldep atala basladı.Úlken imperiyanı Konstantinopoldan turıp basqarıw múshkil edi. Imperator Feodesiy óliminen keyin eramızdıń 395-jılı Rim imperiyası onıń eki ulı ortasında Batıs hám Shıǵıs bólimlerge bólistirildi. Batıs bólimi ne Italiya, Yevropa hám Arqa Aprikadaǵı walayatlar, Shıǵıs bólimine bolsa Balkan yarım atawı, Kishi Aziya hám Mısr jerleri kirgen. Shıǵıs Rim imperiyasında imperatordıń jalǵız hákimiyatı saqlandı, Batıs Rim imperiyası ózaldına mámleketlerge bóline basladı. Eramızdıń 410-jılıAlarix basshılıǵındaǵı gotlarRimdi qorshap aldı. Rimliler olar menen sóylesiwler alıp bara basladı, biraq túnde qullar dárwazalardı ashıp berdi, basqınshılar qalaǵa jalpılamay kirdi. Gotlar músinlerdi joq etip, bahalı kitaplardı órtep, anıq úsh kún Rimdi taladı. Talan-taraj etilgen Rim bosap qaldı.Germanlar sawatsız bolıp, teatrlar, kitapxanalar barmaǵan edi. Rim imperiyası shegarasına kirgennen soń Rim imaratları, arxitekturası hám músinler gózzallıǵı hám ullılıǵın múnásip bahalay almadı. Olardıń bárin ayawsız joq etip tasladı. Germanlar qorǵanların qorshap orap turǵan diywallardı bekkemlew ushın Rim ibadatxanaları hám kitapxanaları imaratlarınan tas taqtalardı kóshirip alıp ketetuǵın edi. Kitaplar, músinler hám basqa kórkem óner shıǵarmaları da nabıt boldı. Gotlardıń Rimdi basıp alıwı imperiya xalqın lárzege saldı. Júz jıllar dawamında rimliler ózleriniń barlıq qarsılasları ústinen jeńiske erisken, ózlerin bolsa dúnya húkimdarı esaplaytuǵın edi. Rimdi bolsa «máńgi qala» dep táriplegen. Rim xalqınıń kópshiligi Rimniń hálsirewimenen pútkil dúnya joq bolıp ketiwine isenetuǵın edi. Biraq dúnya nabıt bolmadı. Alarix ta óldi, biraq kimniń onnan qorqınıshlıraq dushpanı – Attila basshılıǵında xunnqáwimleri payda boldı. Attila Shıǵıs Rim imperiyasına hújim shólkemlestire basladı. Eramızdıń 452-jılı xunnlar Italiyaǵa bastırıp kirdi. Eramızdıń 455-jılında Rimge germanlardıń vandal qáwimleri hújim jasadı, olar eki hápte dawamında qalanı taladı. Vandallar ózleri menen alıp kete almaytuǵın hámme nárseni nabıt qıldı. Eramızdıń 476-jılı german qáwimleriniń Rimdegi jallanba armiya sárkardası Odoakr sońǵı imperator Romuldı taxttan awdarıp tasladı hám imperator ataǵi nıshanın Konstantinopolge jiberdi. Aldınǵı Batıs Rim imperiyası shegaraların german qáwimleri iyelep aldı. Solay etip, eramızdıń 476-jılı Batıs Rim imperiyasınıń qulawı hám Áyyemgi dúnya tariyxınıń juwmaqlanıwı sánesi sıpatında tariyxqa kirdi. Usı sáneden baslap sanadan boshlab Orta ásirler tariyxı baslanadı.