Klassik davrgacha boʻlgan qadimgi iqtisodiy ta’limotlar Reja: Qadimgi Sharqdagi iqtisodiy fikrlar

Qadimgi Rimda iqtisodiy g‘oyalarni ilgari surgan asosiy vakillar

• 
  Mark Portsiy Katon (mil.av. 234-149 y.),
  
• 
  Mark Terensiy Varron (mil.av.116-27 y.),
  
• 
  Lyutsiy Yuniy Moderat Kolumella (1 asr mil.av.),
  
• 
  aka-uka Tiberiy (mil.av. 162-133 y.) va Gay (mil.av. 153-121 y.) Grakxlar
  

Mark Portsiy Katon
(mil.av. 234-149 y.)

• 
  Katon ishlab chiqarishni tashkil etishni ayirboshlashni yaxshilashga bog‘lab, iqtisodiy ta’limotlar tarixida birinchilardan bo‘lib ishlab chiqarish samaradorligi muammosini ilgari suradi;
  
• 
  Katonning fikricha, xo‘jalikni samarali yuritish uchun barcha ishlab chiqarish omillaridan unumli foydalanish kerak, bunday omillarga u mehnat, yer va uni ishlash vositalarini kiritadi;
  
• 
  ortiqcha qishloq xo‘jaligi mahsulotini sotishni tashkil etish to‘g‘risida fikr yuritadi;
  
• 
  qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarish mumkin bo‘lmagan mahsu-lotlarni sotib olish zarur, deb hisoblaydi;
  
• 
  zaytun yog‘ini eng foydali mahsulot, deb qaraydi.
  

asosiy asari

«Dehqonchilik»

undagi asosiy g‘oyalari

• 
  xalq xo‘jaligida dehqonchilik va chorvachilikni asosiy tarmoq deb hisoblaydi;
  
• 
  tovar-pul munosabatlaridan ancha keng foydalanish zarurligi g‘oyasi ilgari suriladi;
  
• 
  bozor sharoitida, ayniqsa, chorvachilikni rivojlantirish foydali deb qaraladi;
  
• 
  har bir xo‘jalikning o‘zini o‘zi ta’minlash g‘oyasi ilgari suriladi.
  

asosiy asari
«Qishloq xo’jaligi to’g‘risida»


iqtisodiy qarashlari

• 
  qullar mehnatining samarasizligini dalillar bilan isbotlab beradi;
  
• 
  erkin mayda ishlab chiqarishning afzalligini ko‘rsatib beradi (qullar mehnatiga nisbatan);
  
• 
  yerlarni ijaraga berishni taklif qiladi, bunda yerni emas, balki undan foydalanish huquqini sotish kerakligini ko‘rsatib o‘tadi, chunki yer umumxalq mulki hisoblanadi;
  
• 
  qishloq xo‘jaligi ishlab chiqaarishining ekstensiv turidan intensiv turiga o‘tish to‘risida gapiradi, buning uchun:
  

- yerni sun’iy o‘g‘itlashni taklif qiladi;

- agrotexnik tajribalarni o‘tkazishni zarur deb hisoblaydi.