Книга узб испр! gjck!indd
To’liqsizlik haqida bayonot
Download 4.22 Mb. Pdf ko'rish
|
f63f58d9-03a5-48e6-ad7e-f8c8dbcdfd87
- Bu sahifa navigatsiya:
- 7. Muayyan etnik, diniy yoki ijtimoiy guruhning jinoyatkorligi to’g’risi- dagi bayonot. Namuna.
- 8. Muayyan etnik yoki diniy guruhdagi axloqiy nuqsonlarni ayblash. Namuna.
- 10. Guruhni hokimiyatni egallashga yoki hududni kengaytirishga urin- ishda ayblash. Namuna.
|
6. To’liqsizlik haqida bayonot.
Shu nuqtai nazardan, ko’pincha “nafrat nutqi” madaniyat yoki ma’lumot, intellektual qobiliyatlar, ijodkorlik yetishmasligini ta’kidlash uchun ishlatiladi. Odatda, bunday tarzda etnik, diniy yoki ma’lum bir ijtimoiy guruh haqida gapirishlari mumkin. Masalan: “... ular faqat ko’cha tozalashga yaroqli”. 7. Muayyan etnik, diniy yoki ijtimoiy guruhning jinoyatkorligi to’g’risi- dagi bayonot. Namuna. «Bugungi kundagi yoshlarning barchasi o’ta ketgan dangasalar va takasaltanglar». “Nafrat nutqi”ning ushbu shakli qo’polroq shaklda ham, agarda tanbehlar ob’ekti - etnik, diniy yoki ijtimoiy guruh vakillari bo’lsa - o’g’ri, xoin, firibgar, yollanma, jinoyatchi, qotil kabi so’zlar bilan birgalikda qo’llaniladi. 8. Muayyan etnik yoki diniy guruhdagi axloqiy nuqsonlarni ayblash. Namuna. «А» xalqlari – nihoyatda manfaatparast, ma’lum bir viloyatda ya- shaydiganlar esa – nihoyatda yalqov. 9. Muayyan etnik yoki diniy guruh vakillarining mamlakat, viloyat, tu- man, shaharda birlashishiga yo’l qo’ymaslikka dav’at etish. Namuna. Diniy binolarni qurishga yo’l qo’yilmaslik to’g’risida bayonot: “Agar ular o’zlarini hozirning o’zida shahar egalari kabi tutsalar, unda biz ularga diniy binolarini qurishga ruxsat berganimizda nima bo’ladi?”. 10. Guruhni hokimiyatni egallashga yoki hududni kengaytirishga urin- ishda ayblash. Namuna. «So’nggi yillarda 3 million mehnatga layoqatli fuqaro ish qidirib mamlakatni tark etishdi va bizga Afrika va Janubi-Sharqiy Osiyodan 3 millionga yaqin muhojir keldi. Biz o’z yerimizga xo’jayinlik qila olmayapmiz” To’g’ridan-to’g’ri yoki bilvosita “nafrat nutqi”ga duch kelganingizda, uning namoyon bo’lishini ko’rganingizda, qanday qilib unga qarshi turishimiz kerak? 96 МP 3 Trener ushbu savolni auditoriyaga beradi va ishtirokchilarning o’zlari yechimlarni taklif qilishlarini so’raydi. Ishtirokchilarning har biri moderatorlk kartasida 1-2 ta qisqa gap yozishi mumkin. Topshiriqni bajarish uchun 5-6 daqiqa vaqt beriladi. Ishtirokchilar natijalarni umumiy flipchartga chiqaradilar. Тrener javoblarga xulosa chiqaradi va gaplarning kerakli vektoriga olib kelgan holda, javoblarni izohlaydi. Shuni yodda tutish kerakki, siz nafrat so’zlariga duch kelgan vaziyatlarda siz aybdor emassiz. Sizni xafa qilgan yoki boshqalarga nisbatan «nafrat so’zlarini» ko’rsatgan, eskirgan yoki tajovuzkor stereotiplar va xurofotlar bilan yashaydi va shuning uchun shunday deydi, yoki u sizni yoki boshqalarni obro’sizlantirmoqchi bo’lganligi sababli, u siz emas, balki ma’ruzachini xarakterlaydi. Bunday odamni ishontirishdan foyda yo’q. Uning e’tiqodi har doim siznikidan kuchliroq bo’ladi. Bundan tashqari, agar u «nafrat so’zlarini» ishlatishni maqsad qilgan bo’lsa, bu befoyda. Javoban haqorat qilish– bizning birinchi harakatimiz (esingizdami, “men apelsin bo’lsam, sen kaktussan”) – bu yechim emas. «Nafrat tiliga» javoban “nafrat tili” – bu nafratning ayanchli doirasi va u hech qaerga olib bormaydi. Bunday vaziyatlarda qo’llab-quvvatlash, do’stlaringizga hujumlar haqida aytib berish yoki inson huquqlarini himoya qiluvchi tashkilotlarga murojaat qilish muhimdir. Agar siz do’stlaringizga hujum qilgan bo’lsangiz, ularni qo’llab- quvvatlang. Agar bu ijtimoiy tarmoqlar bo’lsa, sharhlaringiz yordam beradi. Ijtimoiy tarmoqlarda siz nafrat so’zlarini o’z ichiga olgan sharhlar haqida shikoyat qilishingiz va ularni o’chirishni so’rashingiz mumkin. Agar tahdidlar bo’lsa, siz dalillarni yozib olishingiz va tegishli idoralarga murojaat qilishingiz mumkin. Raqiblarni haddan tashqari ko’ndirmang, balki o’z nuqtai nazaringizni himoya qilish uchun mutanosib dalillar va dalillardan foydalaning, esda tuting: «Men apelsinman va bu menga yoqadi». Shunday qilib siz yolg’onlarni, ixtirolarni, manipulyatsiyani bekor qilishingiz mumkin. Bag’rikenglikka rioya qiling. O’zingizni nafrat so’zlari va haqoratlarni o’zaro ishlatishga undashiga yo’l qo’ymang. Yoki xotirjam bo’ling yoki ijtimoiy tarmoqlardagi bunday muhokamalarni e’tiborsiz qoldiring. Yodingizda bo’lsa, har qanday manipulyatsiya bizga hissiyotlar orqali singdiriladi. Biz his-tuyg’ular bilan «o’ylashni» boshlaganimizda, aql va vaziyatni tahlil qilish o’chiriladi. 97 MM Tomoshabinlar 4-5 kishidan iborat kichik guruhlarga birlashtiriladi. Har bir guruh tahlil uchun xabar oladi (hajmi - 0,5 bet). Vazifa: xabar matnida «nafrat nutqi» elementlarini topish. Muhim! Xabarlar taqlid qilinadi: ommaviy axborot vositalaridagi yangiliklar, ijtimoiy tarmoqlardagi postlar, spikerlarning bayonoti, ikki kishi o’rtasidagi nizo. Mamlakatlar/ mintaqalar/shaharlar, dinlar, etnik va ijtimoiy guruhlarning nomlari shaxsiylashtirilmagan bo’lishi kerak. Vazifani bajarish vaqti 10 minut. Guruh ishi yakunida ishtirokchilar o’z natijalarini taqdim etadilar. Guruhlarning har birining matnlari, iloji bo’lsa, umumiy ekranda ko’rsatilishi mumkin. |
