Ko’chish hоdisаlаri

Nukus konchilik insituti 1-B Texnalogik Jarayonlar va ishlab chiqarishni avtomatlashtirish va boshqarish talabasi Ravshanov Sherzodning Fizika fanidan yozgan mustaqil ishi

• Ko’chish hоdisаlаri
• Ko’chish hоdisаlаri. Fizikаviy kinеtikа hаqidа tushunchа.
• Sоchilishning effеktiv kеsimi.
• Diffuziya vа issiqlik o’tkаzuvchаnlik. Diffuziya kоeffisiеnti.
• Issiqlik o’tkаzuvchаnlik vа uning kоeffisiеnti. Gаzlаr vа qаttiq jismlаrdа diffuziya.
• Qоvushqоqlik. Gаzlаr vа suyuqliklаrning qоvushqоqlik kоeffisiеnti.
• Dinаmik vа kinеmаtik qоvushqоqliklаr.

Ko’chish hodisalari. Diffuziya, issiqlik o’tkazuvchanlik va qovushqoqlik Gaz molekulalarining tartibsiz harakati ularning uzluksiz ravishda aralashib turishiga sabab bo’ladi, shuning uchun bir-biriga tegib turuvchi turli xil ikki gaz bir-birining ichiga kirib ketadi y`ni diffuziyalanadi. Shuningdek gazlardagi ichki ishqalanish va issiqlik o’tkazuvchanlik hodisalari gaz molekulalarining bir joydan ikkinchi ko’chishi tufayli sodir bo’ladi. Molekulalarning harakati bilan bog`liq bo’lgan bu hodisalar ko’chish hodisalari deyiladi.

• ssiqlik oʻtkazuvchanlik - biror muhitda uning turli qismlaridagi temperaturaning muvozanat qiymatidan chetlashishi natijasida issiqlik oqimining vujudga kelishi hodisasi. I. oʻ. issiqlik oqimi zichligi bilan uni vujudga keltirgan moddadagi temperatura gradiyenti orasidagi proporsionallik koeffitsiyenti — I. oʻ. koeffitsiyenti % bilan ifodalanadi. Har xil jism is-siqlikni turlicha oʻtkazadi. Mac, qat-tiq yoki suyuq jismlarning I. oʻ. xossasi gaznikidan yuqori. Kumush eng katta I.oʻ.gaega: x=428J/m-strad). Qat-tiqjismning I. oʻ. i uning tuzilishiga bogʻliq. Gʻovak jismlarniki kichik (chunki gʻovaklarni toʻldiruvchi gazning I. oʻ. i kichik). Issiqlikni jismning zarralari (zarralar tebranishi tufayli issiqlikni biridan ikkinchisiga uzatadi), shu sababli metallarning I. oʻ. koʻrsatkichi katta boʻladi. [1]
• Ji smning ixtiyoriy kesimi orqali, tanlangan oʻqqa normal holda Fure qonuni (1820 y) bilan ifodalanuvchi issiqlik uzatishlari sodir boʻladi:

• Qishda hammom plitkasida yurish yoqimsiz, chunki u gilamga qaraganda ancha sovuqroq. Bu qiziq, chunki gilam va plitkalar odatda bir xil haroratda (yaʼni xona haroratida) boʻladi. Biz guvoh boʻlgan bu hodisa turli xil materiallar issiqlikni har xil tezlikda oʻtkazishi bilan izohlanadi. Plitka va toshlar gilam va matolarga qaraganda issiqlikni tezroq tashiydi, shuning uchun qishda plitka va toshlar sovuqroq tuyuladi, chunki ular issiqlikni oyogʻingizdan gilamga qaraganda tezroq oʻtkazadi. [Shoshmang, men tanamizga “sovuq” kiradi deb oʻylagandim.]
• Umuman olganda, elektr tokining yaxshi oʻtkazgichlari (mis, alyuminiy, oltin va

• Umuman olganda, elektr tokining yaxshi oʻtkazgichlari (mis, alyuminiy, oltin va kumush kabi metallar) yaxshi issiqlik oʻtkazgichlari hamdir, shu bilan birga, elektr tokining izolyatorlari (yogʻoch, plastmassa va kauchuk) esa issiqlikning yomon oʻtkazgichlaridir. Quyidagi rasmda har xil haroratdagi ikki jismning molekulalari koʻrsatilgan. Issiq jismdagi molekulaning oʻrtacha kinetik energiyasi sovuqroq jismga nisbatan kattaroq. Agar ikkita molekula toʻqnashsa, issiq molekuladan sovuq molekulaga energiya uzatiladi. Barcha

• toʻqnashuvlarning yigʻindisi issiq tanadan sovuqroq tanaga issiqlik oqimini keltirib chiqaradi. Biz jismlar orasida issiqlikning bunday uzatilishini