Kompleks birikmalar deyiladi. Kompleks birikmalar markaziy atom va ligandlar tutgan murakkab birikmalardir. Ular eritmada kompleks kation yoki anion

Kompleks birikmalar

Kompleks birikmalar

• Tarkibiy qismlarning o’zaro ta’siri natijasida kristallda ham eritmada ham erkin holda turg’un bo’lgan murakkab ionlardan tashkil topgan molekulyar moddalarga kompleks birikmalar deyiladi. Kompleks birikmalar markaziy atom va ligandlar tutgan murakkab birikmalardir. Ular eritmada kompleks kation yoki anion ba’zan neytral molekulalar hosil qiladi. Yangi kimyoviy bog’ hosil qilmasdan yoki yangi elektron jufti yuzaga kelmasdan oddiy molekulalardan murakkab molekulalar hosil boʻlishi kompleks birikmalarni yuzaga keltiradi. Kompleks birikmalarda olingan va berilgan elektronlarning soniga qarab valentlikni bilib boʻlmaydi.

Kompleks birikmalar yurlanishi

• Kationli komplekslar
• Pt (NH3)4 ]Cl2 - amminokompleks
• Cu (NH3)4 SO4 - amminokompleks
• Al (H2O)6 Cl3 – akvakompleks
• Neytral komplekslar
• [Fe (CO)5] - temirpentakarbonil
• Pt(NH3)4 Cl2 - amminokompleks
• Pt(NH3)4 Br2 – amminokompleks
• Anionli komplekslar
• Na3Al(OH)6 - gidroksikompleks
• K3[Fe(CN)6] - atsidokompleks
• Na3 Co(NO2)6 - nitritokompleks

Kompleks birikmalar

• Verner nazariyasi. 1893y.da A.Verner kompleks birikmalar tuzilishi xaqidagi original nazariyani yaratdi. Bu nazariya 3 banddan iborat:
• 1) ko’pchilik elementlar o’zining asosiy valentligidan tashqari qo’shimcha valentlikni xam namoyon qila oladi;
• 2) xar qaysi element o’zining asosiy va qo’shimcha valentliklarini to’yintirishga intiladi;
• 3) markaziy atomning qo’shimcha valentlilari fazoda ma’lum yo’nalishga ega.

KOMPLEKS BIRIKMALAR

• Verner koordinatsion nazariyasining asosiy bandlari:

Odatda elementning asosiy valentligi uning oksidlanish darajasiga teng. Qo’shimcha valentlik hisobiga element o’zining tabiatiga mos ravishda bir nechta ion yoki molekulalarni birlashtira oladi. Ko’pchilik elementlar ikki tur valentlikni namoyon qiladi: