Комплексные соединения

KOMPLEKSLAR O’ZI NIMA ?

• Kompleks birikmalar bu – qattiq holatda va eritmalarda mustaqil mavjud bo’la oladigan va tarkibida komplеks ion yoki molеkula saqlagan murakkab birikmalarga aytiladi.
• Markaziy ionning koordinatsion soni — uning mazkur komplеks birmkmada ligandlar bilan hosil qilgan umumiy bog’lanishlar sonidir.

KOMPLEKS BIRIKMALAR

• Ba`zi-bir elementlar ionlari o`ziga boshqa ion yo`ki neytral molekulalarni bog`lab, murakkabroq ionlar hosil qilish qobiliyatiga ega bo`ladi.
• Cu2+ + 4NH3 = [Cu(NH3)4]2+
• Shu ionlar qarshi zaryadli ionlar bilan bog`lanib birikmalarni hosil qiladi:
• [Cu(NH3)4]2+ + SO42- = [Cu(NH3)4] SO4
• Bunday murakkab ionlar kompleks ionlar, shunday ionlarni tutgan birikmalar kompleks birikmalar deyiladi.

KOORDINATSION NAZARIYANING PAYDO BO’LISHI

• Asosiy va qo’shimcha valentlilik
• Koordinatsiya asosoi
• Sferaning tashqi va ichi
• Kompleks ionlarning tuzilishi

• 1905 y.
• «Noorganik kimyoda yangi mulohazalar»

• Alfred Verner
• “Noorganik birikmalarni tuzilishiga
• savollar” 1893 y.

ASOSIY VA QO’SHIMCHA VALENTLILIK

• PtCl4.2NH3

• Pt

• Cl

• Cl

• Cl

• Cl

• NH3

• NH3

• Asosiy valentlik – elementlarning odatdagi
• valentliklariga mos keladi, kimyoning
• qonunlariga to’g’ri keladi.

• Qo’shimcha valentlilik – qo’shimcha, qoldiq valentlilik, bunda asosiy valentlik to’yingandan so’ng namoyon bo’ladi

• [Pt(NH3)2Cl4]

KOMPLEKS BIRIKMANING TUZILISHI

• K3 [Fe(CN)6]

• Markaziy atom

• Ligand

• Koordinatsion son

• Ichki sfera

• Tashqi sfera

• [Cu(NH3)4]Cl2

• Ichki sfera

• Tashqi sfera