«Kompyuter injineringi» fakulteti «it-servis» baǵdari

Elektron pochta tarıyxı hám xronologiyası

Elektron pochtanıń payda bolıwın 1965-jılda Massachusets Texnologiya Institutı (MIT) xızmetkerleri Noel Morris hám Úshek van vlek IBM 7090 da ornatılǵan CTSS (Uyqas waqıt almaslaw sisteması ) operatsion sisteması ushın pochta programmasın jazǵanlarında baqlaw múmkin.
Elektron pochtanıń ulıwma rawajlanıwı kóp paydalanıwshılı sistemalarda jergilikli paydalanıwshılardıń óz-ara tásirin rawajlandırıw arqalı júz boldı. Paydalanıwshılar pochta programmasınan (yamasa onıń ekvivalentinen) paydalanıp, birdey tiykarǵı kompyuterde (úlken kompyuter) xabarlardı bir-birine jiberiwleri múmkin edi. Keyingi qádem, mashinada mashina atı hám paydalanıwshı atınıń kórsetiw arqalı xabardı basqa mashina daǵı paydalanıwshına jiberiw múmkinshiligine ıyelew edi. Mánzil foo! joe (foo kompyuterinde paydalanıwshı joe) formasında jazılıwı múmkin. Elektron pochta rawajlanıwınıń úshinshi basqıshı xatlardı úshinshi kompyuter arqalı uzatıwdıń payda bolıwı menen júz boldı. UUCP den paydalanilganda, paydalanıwshınıń adresi bir neshe aralıq mashinalar arqalı paydalanıwshına marshrutni óz ishine aladı (mısalı, mashina dárwazası1 arqalı jo ushın xat, mashina foo dárwazasına). Bul adreslewdiń kemshiligi sonda, jiberiwshi (yamasa jiberiwshi islep atirǵan mashinanıń administratorı) maqsetli mashinaǵa baratuǵın anıq joldı biliwi kerek edi.
Bólistirilgen global ataw sisteması DNS payda bolǵandan keyin, domen atları example. com mashinasında paydalanıwshı paydalanıwshısı - user@example. com adresin kórsetiw ushın isletiline baslandı.
Usınıń menen birge, "mashinada" túsinigi qayta kórip shıǵıldı: ápiwayı paydalanıwshılar (tek administratorlar ) kirisiw múmkinshiligine iye bolmaǵan pochta ushın arnawlı serverlerden paydalanila baslandı hám paydalanıwshılar óz mashinalarında islediler, pochta bolsa joq edi.paydalanıwshılardıń jumıs stanciyalarına, bálki pochta qutılarına keling..paydalanıwshılar hár qıylı tarmaq protokolları (házirde eń keń tarqalǵanları arasında POP3, IMAP, MAPI, veb-interfeysler) járdeminde óz pochtaların alǵan server. DNS payda bolıwı menen bir waqtıniń ózinde pochta posılkaların bron qılıw sisteması oylap tabıw etildi hám pochta adresindegi domen atı málim bir kompyuterdiń atı bolıwdı toqtatdi hám pochta adresiniń tek bir bólegine aylandı. Kóplegen serverler domenni saqlaw ushın juwapker bolıwı múmkin (itimal, fizikalıq túrli kontinentlerde hám túrli shólkemlerde jaylasqan ) hám bir domendagi paydalanıwshılardıń bir-biri menen ulıwmalıǵı bolmawi múmkin (bul, ásirese, biypul elektron pochta serverleri paydalanıwshıları ushın tuwrı keledi).
Bunnan tısqarı, basqa elektron pochta sistemaları bar edi (olardıń geyparaları ele da ámeldegi), mısalı: Fidonet tarmaǵında Netmail, X.25 tarmaqlarında X.400. Olarǵa Internetten kirisiw hám kerisinshe, pochta shlyuzi arqalı ámelge asıriladı. X. 25 tarmaqlarında pochtanı jóneltiriw ushın DNS tiyisli at X25 (kod 19) menen arnawlı resurs jazıwın usınıs etedi.
IDC analizchilarining pikrine qaraǵanda, jaqın úsh jıl ishinde (2008-2011) Internet degi pochta qutıları sanı 2 milliardqa jetedi, 2007 jılda bolsa bar-yo'g'i 1 milliard pochta qutisi bar edi. Sonday etip, ósiw 110% boladı. Paydalanıwshılar sanınıń ósiwi menen birge jiberilgen xatlar kólemi de ósedi. IDC prognozlarına kóre, 2007 jılda Internette bir kúnde ótetuǵın elektron xatlar sanı 72 milliardqa etedi. Elektron pochtanıń abzallıqları Dástúriy xabar almaslaw usıllarına (dástúriy pochta yamasa faksimile) salıstırǵanda bir qatar artıqmashılıqlarǵa iye. Bularǵa tómendegiler kiredi: 1. Nátiyjelililik hám paydalanıw qolaylıǵı. Elektron pochta - bul kúnniń qaysı waqtından qaramastan, bir neshe minutada dúnyanıń qálegen noqatına xat jıberiw imkaniyatın beretuǵın global sistema. Elektron pochta xabarların jiberiw hám qabıllaw kompyuter texnologiyasın tereń biliwdi talap etpeydi, sol sebepli bul xızmet tekǵana biznesde, bálki jeke baylanısde de keń qollanıladı. Bunnan tısqarı, zamanagóy sharayatlar biznesde júz bolıp atırǵan processlerge operativ juwap beriwdi talap etedi. Elektron pochta sizge maǵlıwmat toplaw, qararlar qabıllaw hám olardı kompaniyanıń túrli bólimleri hám biznes seriklerine etkazish imkaniyatın beredi. 2. Derlik balshıq jerde ámelde barlıq. Elektron pochtanıń tiykarǵı abzallıǵı onıń bar ekenligi bolıp tabıladı. Eger úlken maydanlar ele elektronika tárepinen "ózlestirilmegen" bolsa da, elektron baylanıstıń jedel rawajlanıwı aqır-áqıbette "global tarmaq" dúnyanı qamtıp alıwına alıp keledi. 3. Xat formatları hám qosımshalardıń universallıǵı. Elektron pochtadan paydalanıwdıń qolaylıǵı sonda, ol hár qıylı maǵlıwmatlar formatlarında úlken kólem degi maǵlıwmatlardı " ótkeriw" múmkinshiligine iye. Grafik, video, tekstli maǵlıwmatlar, maǵlıwmatlar bazası faylları, qosımshalar hám basqalar bir waqtıniń ózinde bir hárip menen uzatılıwı múmkin. 4. Xızmettiń arzanlıǵı. Elektron pochta xabarın jiberiw ápiwayı yamasa qalalararo yamasa odan da kóbirek xalıq aralıq telefon gúńgirtog'iga qaraǵanda talay arzan. Elektron pochta sizge bir waqtıniń ózinde bir neshe qabıl etiwshilerge qosımsha tólewsiz xat jiberiw imkaniyatın beredi. 5. Jetkiziw infratuzilmasining isenimliligi hám tezligi. Elektron pochta jiberiwshiniń serverinen Internet arqalı qabıl etiwshiniń serverine jiberilganligi sebepli, serverler dúnyanıń keri táreplerinde jaylasqan sonda da, bul process tez bolıp tabıladı. Tiykarınan, mısalı, Rossiyadan Amerikaǵa SMS jiberiw ushın 1-2 minutadan kóbirek waqıt ketedi. 6. Elektron pochtanı qayta islew ushın ámeliy programmalardan paydalanıw. Xatning elektron tábiyaatı onı qosımsha programmalıq támiynat járdeminde qayta islew imkaniyatın beredi.

3.