Kompyuter injiniringi” fakulteti Guruh nomi: 730-22 F. I. Sh : berdikulov oybek fan: kiberxavfsizlik toshkent-2023

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI NURAFSHON FILIALI

“Kompyuter injiniringi” fakulteti


Guruh nomi: 730-22


F.I.SH : BERDIKULOV OYBEK
Fan: KIBERXAVFSIZLIK

Toshkent-2023

Topshiriqlar.

1.Sezar shifri.
1.2. Sezar shifri haqida nazariy malumot bering.
1.2. Sezar shifrlash usuli yordamida har bir talaba o‘zinig ism va familiyasini shifrlash va deshifrlash(kalit 5 dan kam bo‘lmasin).
2. Ikki tomonlama o‘rin almashtirish usuli.
2.1. Ikki tomonlama o‘rin almashtirish usuli haqida nazariy malumot bering.
2.2. Ikki tomonlama o‘rin almashtirish usulidan foydalanib har bir talaba o‘zining ism, familiya va sharfini shifrlash.
3. Vijiner shifrlash usuli.
3.1. Vijiner shifrlash usuliga qisqacha nazariy ma’lumot bering.
3.2. Vijiner jadvalini lotin alifbosiga asoslangan o‘zbek alifbisida yaratish.
3.3. 3.2 da yaratgan Vijiner shifrlash jadvali orqali ismingizni, familiyangizni shifrlang va deshifrlang.

Topshiriqlarni word variantda tayyorlab bajaring

JAVOBLAR


1.Sezar shifri.
1.1. Julius Sezar tomonidan ishlatilgan bir shifrlash texnikasi. Bu texnikada, matn harfleri ma'lum bir kalit (odatda 3) soni qadar o'zgarib shifrlanadi. Masalan, A harfi 3 o'zgarish bilan D harfine aylanadi. Bu usul bilan shifrlangan matn, qabul qiluvchi tomonidan bir xil kalit soni qadar orqaga o'girib asl holatiga olib kelinishi mumkin.
Sezar shifrlash, oddiy va tez shifrlash usuli bo'lsa-da, bugun bu usul xavfsiz shifrlash usuli sifatida qabul qilinmaydi. Chunki bu usul bilan shifrlangan matn osonlik bilan kaba kuchli hujumlar yoki chastota tahlili kabi texnikalar bilan echib bo'lishi mumkin.
Biroq, tarixiy ravishda muhim bir shifrlash texnologiyasi bo'lgani uchun, Sezar shifrlash, asosiy kriptografiya tushunchalarini tushunish uchun foydali bir misol bo'lishi mumkin.

A	B	D	E	F	G	H	I	J	K	L	M	N	O	P	Q	R	S	T	U	V
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21

X	Y	Z	O’	G’	SH	CH	NG
22	23	24	25	26	27	28	29

1.2. SHIFRLASH

T0=Berdikulov Oybek
K=6
T=IMYJOQG’RUSHUNGIKQ
DESHIFRLASH
T= IMYJOQG’RUSHUNGIKQ
K=6
T0=Berdikulov Oybek

2. Ikki tomonlama o‘rin almashtirish usuli.
2.1. Ikki tomonlama o'rin almashtirish shifirlashi, matndagi harflarni belgilangan soni o'zgarib almashtirish asosida amalga oshiradi. Bu usulda, matndagi harflar o'zgarib yuboriladi va qabul qiluvchi tomonidan o'zgarishlar ortidan asl matn hosil qilinadi. Ushbu shifrlash usuli tarixiy ravishda katta ahamiyatga ega bo'lgan bir shifrlash usuli bo'lib, kriptografiya sohasida foydalanilgan eng eski shifrlash texnikalaridan biri hisoblanadi.
2.2. SHIFRLASH
T0=Berdikulov Oybek
K=3412/3214

*	3	4	1	2
3	B	I	O	B
2	E	K	V	E
1	R	U	O	K
4	D	L	Y	@

*	1	2	3	4
3	O	B	B	I
2	V	E	E	K
1	O	K	R	U
4	Y	@	D	L

*	1	2	3	4
1	O	K	R	U
2	V	E	E	K
3	O	B	B	I
4	Y	@	D	L

T=OKRU_VEEK_OBBI_Y@DL

3. Vijiner shifrlash usuli.
3.1.Vijiner shifrlash usuli, 16-17 asrlarda Fransiyalik matematikchi Blaise Vijiner tomonidan yaratilgan shifrlash usulidir. Bu usulda, matn harflari belgilangan bir kalit so'z (kalit so'zlar) yordamida o'zgaradi. Misol uchun, agar kalit so'z "KUN" bo'lsa, birinchi harf "K" dan keyin kelgan harf "U" ga, keyin "N" ga o'tkazib boriladi. Keyin, kalit so'zning ikkinchi harfi "U" dan keyin kelgan harf "N" ga, keyin "K" ga o'tkazib boriladi va hokazo.

Bu usul matnning har bir harfini o'zgartirish uchun kalit so'zni ishlatadi va bu shifrlash usuli asosida yaratilgan matn, kalit so'zni bilmagan kishi uchun o'qib bo'lmaydigan, tushunarli emas bo'ladi. Vijiner shifrlash usuli tarixiy ravishda katta ahamiyatga ega bo'lgan shifrlash usullaridan biri hisoblanadi va hozirgi kunda ham kriptografiya sohasida foydalanilmoqda.

3.2.VIJINER LOTIN ALIFBOSI


3.3. SHIFRLASH
T0= Berdikulov Oybek K=IPHONE
T=JSYQUNSHO’UF G’G’JSZ
DESHIFRLASH
T= K=IPHONE
T0= Berdikulov Oybek