"kompyuter tashkil etilishi"

UNIVAC (Universal Automatic Computer) kompyuterlari uchun 
UNIPRINTER deb nomlangan birinchi kompyuterga ulangan chop qilish 
qurilmasi yaratildi. Bu qurilma minutiga 600 satr (bir satrda 130 ta belgi) 
chop qilar edi.
1964 yili printer mexanizmini yaratgan muallifi koorporatsiya Seiko 
Epson birininchi matritsali printerni yaratishdi.
Matritsali printerlar yahshi lekin ularning chop etish tezligi, ovozining baland va sifati 
past edi. Hamma past tovushli yuqori sifatli shuning bilan birga arzon printeri 
bo‘lishini hohlar edi. 1970 yillar boshida birinchi purkagichli chop qilish tizimi 
yaratildi. 1976 yili IBM koorporatsiyasi tomonidan birinchi purkagichli 

---

99
13-14-Amaliy ish  
Mavzu: Assembler tilida dasturlash.  
Ishdan maqsad: Assembler tili haqida tushunchaga ega bo‘lish, 
uning kelib chiqish tarixi va qayerlarda qo‘llanilishi haqida ma’lumotlarga 
ega bo‘lish. Nazariy qism 
Tayanch so‘z va iboralar 
Assembler, ASM, jmp, jz, jnz, test, megabayt, kilobayt, intel, borland 
int., turbo assembler, tlink.exe, tasm.exe, td.exe, otladchik.
 
8.1.ASSEMBLERDA DASTURLASH.
Kompyuter texnologiyalari taraqqiyoti algoritmlarni yozish - 
dasturlash tillari uchun yangi turli xil simvolli tizimlarining paydo 
bo‘lish jarayonini aniqlanadi.
8.1 - rasm. Dasturlashtirish tili tasnifi 
 
Ko‘plab dasturlash tillari mavjud, biroq biz Assembler tiliga e'tibor 
qaratamiz. 
Hozirgi vaqtda dasturchi Assemblerdan ancha sodda dasturlash 
tillarini qo‘llashi mumkinligiga qaramasdan, Assembler bilimi va unda 
dasturlash qobiliyati hech qachon ortiq bo‘lmaydi. Bu quyidagi dalillar 
bilan tasdiqlangan: 
1. 
Boshqa dasturiy tillardan talablarni to‘liq qondiradigan 
prilojeniyalar yozish har doim ham mumkin emas. Va ba'zi hollarda 
Programmalashtirish 
tili
Mashinaga yo’naltirilgan
(
quyi daraja
)
Algoritmlashtirilgan
(
yuqori daraja
)
Mashina kodi
Assembler tili
Ob’ekt tili
(
C
++
, 
C
#, 
Delphi
)
Deklarativ
Chuqurlashtirilgan
(
Shell
, 
PHP
, 
Phyton
, 
Ruby
)
Prosedurali 
(
Fortan
, 
Paskal
, 
C
)

---

100
butunlay mumkin emas. Assembler dasturlash tilida siz har qanday 
dasturni yozishingiz mumkin. 
2. 
Ba'zan yuqori darajali dasturlash tillari kerakli tezlikni 
ta'minlay olmaydi. Assembler'da yaratilgan dasturlar esa har doim tez. 
3. 
Yuqori darajadagi tillarda yaratilgan dasturlarning hajmi 
Assemblerda yaratilgan dasturlarga qaraganda ancha katta. 
4. 
Assembler tili sizga to‘g'ridan-to‘g'ri apparat bilan ishlash 
imkonini beradi, bu esa ba'zi hollarda dasturchiga afzallik va istalgan 
natijani beradi. Yuqori darajadagi tilda dastur apparat qurilmalari bilan 
yozma modul orqali ishlaydi, ya'ni dasturchiga biron bir narsani 
o‘zgartirishga ruxsat bermaydi va shuning uchun kerakli natijani olish 
imkoni ega bo‘lmaydi. 
5. 
Assembler tilini bilish faqat yuqori darajadagi tillarda 
dasturga ega bo‘lganlarga nisbatan katta afzallik beradi. Assembler 
biladigan 
dasturchi 
kompyuterning 
tuzilishini 
va 
apparat 
apparatlarining tuzilishini biladi.