"kompyuter tashkil etilishi"

Foydalanuvchi interfeysi – foydalanuvchi bilan qurilmalar 
o`rtasidagi aloqani ta’minlab beruvchi muhit:
Buyruqlar qatori interfeysi: matnli qator (buyruq) yordami bilan yo`l 
ochuvchi kompyuter konstruksiyasi;
Foydalanuvchining 
grafik 
interfeysi(graphicaluserinterface, 
GUI): 
Monitorning elementlarini taqdim etuvchi dasturiy funksiya;
Dialogli interfeys;
Yagona tilli interfeys: foydalanuvchi dastur bilan uning ona tilisida “gaplasha 
oladi”.
Miya interfeysi (in english: brain- computer interface) – kompyuter 
elektordlar va miyaga o`rnatilgan retseptorlar yordamida foydalanuvchi 

---

60
miyasidagi o`zgarishlarga mos ravishda ovoz va nurlanishni boshqarib 
turishga javobgar bo`ladi.
Fizik interfeys – bu fizik qurilmalar bilan ishlash muhiti. Bu muhit haqida 
gapirilganda asosan kompyuter portlari tushuniladi:
Tarmoqli interfeys;
Shlyuz  (telekommunikatsiya) – mahalliy tarmoqlarni undan kattaroq 
tarmoqlar bilan, misol uchun Internet, bog`lovchi qurilma;
Shina(Kompyuter);
COM interfeys (Component Object Model interface) – mavhum 
funksiyalar va xususiyatlarni shu interfeys komponentalari orqali boshqa 
dasturlarda aniq funksiya ko`rinishida qo`llash imkonini beradi;
Ma’lumotlar almashish uslubiga ko`ra interfeys parallel va interfeyslarga 
bo`linadi.
2-rasm. HDD va SSD disklarni portlari.
Hozirgi kunga kelib hayotimizning turli jabxalarida kompyuter 
texnikasini uchratishimiz mumkin. Kompyuter texnikasi uchun esa turli 
ehtiyot qismlar, aksessuarlar(xuddi qizlarni ziragiga o‘xshab — hazil) va 
boshqa ko‘pgina qurilmalar mavjud. Ularning ichida asosiylaridan biri 

---

61
magnit xotira (vinchester, HDD) hisoblanadi. Vinchesterlar ham o‘z 
navbatida ulanish jihatidan bir qancha turlarga bo‘linadi. (Bo‘linganni bo‘ri 
yer-bo‘linmasdan yurila).
PATA yoki SATA? qaysi biri afzal? har qanday o‘zini hurmat qiladigan 
kompyuter foydalanuvchisi magnit xotiralarni (vinchester)ulovchi turlarini 
farqlay oladi.
PATA – bu parallel ATA demakdir. Qattiq magnitli xotiralarni 
(vinchester)larni ulash uchun parallel interfeys – AT Attachment. Ushbu 
standart 1986 yilda Western Digital firmasi tomonidan ishlab chiqilgan. 
PATA ni IDE interfeys deb ham nomlanadi. PATA shleyf 40 va 80 kontaktdan 
iborat bulishi mumkin. Umuman olganda PATA deb nomlanishiga yangi 
texnologiya SATA ning yaratilishi sabab bo‘lgan. Chunki undan oldin ATA 
deb nomlangan.
PATA interfeysi SATA interfeysidan 4 marotaba kattadir. PATA 
shinasining eng yuqori tezligi 133 MB/s bo‘lsa, bu ko‘rsatkich SATA1 dan 
ham past natija edi. Hozirgi kunga kelib ATA interfeys(shinali, razyomli 
motherboard lar) ishlab chiqarishdan olib tashlangan. PATA shleyf kabeli 
maksimal uzunligi 46 smdan oshmaydi.
SATA – Serial ATA – ketma ket ATA interfeys hisoblanadi. Bu 
interfeys PATA(ATA) ga nisbatan ixcham va tezligi bilan afzaldir. Uning 
bugungi kunga kelib SATA1, SATA2 SATA3 kabi versiyalari mavjud. 
SATA1 ning shina tezligi 1,5 Gbit/s(150MB/s), SATA2 niki 3 Gbit/s 
(300MB/s)va nixoyat SATA3ning shina tezligi 6 Gbit/s(600M) gacha 
o‘tkazuvchanlik qobiliyatiga ega. SATA ning yana eng muxim afzal va qulay 
tarafi – djamperning yo‘qligidir. SATA shina kabeli 7 kontaktdan iborat, 
elektr ta'minot kabeli esa 15 kontaktdan iborat. SATA kabellari o‘zining 
ko‘rinishi bilan ham ko‘p marotaba uzib-ulash uchun qulay hisoblanadi. 
SATA shleyf kabeli uzunligi oxirgi versiyalarida 2 m gacha boradi.