Komyuter quyi tizimi, kompyuter funktsional birliklari oʻrtasida maʼlumotlarni uzatish uchun xizmat qiladi

Mikro-EHM ning shinalar sistemasi

EHMning turli bloklarini birlashtirish uchun "shinalar strukturasi" dan foydalaniladi.

Shina - ko’p tolali kabel.
Mikro-EHM da uch xil: adres, ma’lumotlar va boshqarish shinalari mavjud. 
Adres shinasi. Adres shinasidagi chiziqlar soni xotira adresidagi xonalar soni aniqlanadi. Ko’pchilik mikro-EHM lar 16 eki 20 xonali adresga ega (KR580 - 16 xonali, KM181 OVM80 - 20 xonali).
Ma’lumotlar shinasi. CHiziqlar soni deyarlik doimo 8 xonali bo’lgan mikro-EHM suzi uzO’nligiga teng. SHunday qilib, ma’lumotlar shinasi sakkizta chiziqqa ega. 
Boshqarish shinasi. Mikro - EHM turiga moe boshqarish chizig’ini o’z ichiga oladi. Turli bloklarni ishga tushiruvchi signallar boshqarish shinasi orqali uzatiladi.Mikro - EHM shinalari haqida so’z yuritganda ichki shinalar ko’zda tutiladi
Shinaning kamchiliklari

- 80386, 80486 MP lari bilan ishlashga mo’ljallangan, hozircha Pentium, Pentium Pro, Power PC processorlari uchun moslashmagan;

- MP ning taktli chastotasiga qattiq bog’liqligi (har bir VLB shinasi faqat aniq bir chastotaga mo’ljallangan);
- ulanadigan qurilmalar sonining kamligi - VLB shinasiga faqat 4 ta qurilma ulanishi mumkin;
- shina xakamining yo’qligi - ulanadigan qurilmalar o’rtasida ziddiyatlar bo’lishi mumkin.


Periferiya shinalari

Periferiya shinalari juda ham xilma-xildir.

IDE (Integrated Drive Electronics), EIDE (Enhanced IDE), SCSI (Smale Computer System Interface) lokal shinalari ko’proq faqat tashqi qurilmalarida ishlatiladi.
Hozir keng tarqalgan AT Attachment (ASA) interfeysi, 1988 yilda IBM PC AT SHK foydalanuvchilariga taklif еtilib, Integrated Drive Electronics (IDE) nomi ostida keng ma’lum, bitta yig’uvchi sig’imini 504 Mbayt bilan chegaralaydi
(bu sig’im – kallak-silindr-sektor- an’anaviy adreslashning adres kengligi bilan cheklangan: 16 ta kallak x 102 ta cilindr x 63 ta sektor x 512 bayt sektorda q 504 Kbayt q 528482304 bayt) va 5-10 Mbayt/s qiymatlarni uzatish tezligini ta’minlaydi.
Kallaklar, silindrlar va sektorlar bo’yicha ham an’anaviy (lekin kengaytirilgan) adreslashni, ham logik bloklarni (Logic Block Adress LDA) adreslashni ishlatadigan Fast ATA-2 yoki Enhanced IDE (EIDE) interfeysi 840 Mbaytgacha disk sig’imini va 16 Mbayt/s gacha almashish tezligini ta’minlaydi. EIDE ga 4 tagacha yig’uvchilar, shu jumladan CD ROM ham, QMLY ham ulanishi mumkin. BIOS ning еski versiyalarida EIDE ni qo’llash uchun maxsus drayver kerak.
ATA va ATA-2 bilan bir qatorda murakkabroq diskli Small Computer System Interface interfeyslarining uchta versiyasi: SCSI-1, SCSI-2 va SCSI-3 keng ishlatilmoqda. Ularning afzalliklari: ma’lumotlarni uzatishning yuqori tezligi (Fast Wide SCSI-2 interfeysi va yaqin vaqtda qutilayotgan SCSI-3 interfeysi 40 Mbayt/s gacha tezlikni ta’minlaydi), ulanadigan yig’uvchilarning ko’p soni (7 donagacha) va maksimal sig’imi; ularning kamchiliklari: narxi balandligi (ATA dan taxminan 5-10 marta qimmatroq), o’rnatish va sozlash murakkabligi. SCSI-1 interfeysi 8 bitli shinaga еga; SCSI-2 va SCSI-3 - 16-bitli va kuchli mashina-serverlarda va ishchi stanciyalarida ishlatishga mo’ljallangan.