Kon mashinalariga texnik xizmat ko’rsatish tizimlari reja

KON MASHINALARINING YURITMALARI


Qazib oluvchi yoki lahim o‘tuvchi kombaynlarning yuqori sa- maradorlikda ishlashini ta’minlash uchun qirqish va uzatish tez- ligini o‘zaro tartibga solinishini ta’minlash muhim vazifa hi- soblanadi.
kon mashinalari boshqa hamma ishchi organlarining yurit- malari shu mashina ishchi organining nazariy unumdorligini ta’minlashi kerak. Yuritmalarning ishchi organlari bilan o‘zaro joylashishiga qarab ikkita asosiy sxemani: bitta yuritmali va ko‘p- yuritmali sxemani alohida ajratish mumkin. ko‘pgina foydali qazilma qazib chiqaruvchi kombaynlar bitta yuritmaga egadirlar. ko‘pyuritmali sxema, asosan, lahim o‘tuvchi kombaynlar (Mkl0 kombayni o‘nta yuritmaga ega)da qo‘llaniladi.
Bitta tashqi yuritmasi (nasos stansiyasi) bo‘lgan holda nafaqat mustahkamlovchi komplekslar, balki mexanizatsiyalashtirilgan mustahkamlovchi komplekslar ham ko‘pyuritmali sistema hisob- lanadilar, hattoki ularning har qaysi seksiyasi ikkita gidroyurit- ma — shitni boshqaruvchi element va chiziqli qo‘zg‘atuvchi elementga ega.
ko‘pyuritmali sistemalarda tez-tez hamma yuritmalarni masalan, kombayn gusenitsalarining yuritmasi, bitta yoki ko‘p- yuritmali sistemalar halqasimon qirg‘ich qurilmasi, ko‘pyuritmali konveyerlar va boshqalarni sinxronlashtirish masalasi paydo bo‘lib turadi.
1-rasm. Pnermoyuritmalarning sxemasi:
a — shesternali; b — porshenli; d — plastinkali; e — borib-qaytuvchi harakatlanadigan; f — zarb beruvchi; g — statik ta’sir qiluvchi pnevmoyuritmalar.

FOYDALI QAZILMA QAZIB OLUVCHI KOMBAYNLAR

MH—67 kombayni ko‘mir qatlamining qalinligi 0,7—l m, yotish burchagi 20˚ gacha, qirqishga ko‘rsatgan qarshiligi 300 kgk/sm bo‘lgan foydali qazilma qatlamlarini qazib olishni mexanizatsiya- lashda ishlatiladi (47-rasm).

Mk—67 kombayni CM—63M sidirgichli konveyerning rama- siga suyanib lavada ikki tomonga (ueumokobf±) harakat qilib foydali qazilmani qazib oladi. kombayn konveyerning ramasiga to‘rtta tayanch orqali suyanib (ikkitasi konveyerga suyanadi) balandligini maxsus gidrodomkratlar yordamida rejalashtiradi. kombaynning klirensi taxminan l70 mm ni tashkil etadi.
kombaynning ishchi organi bitta vertikal o‘qqa o‘rnatilgan ostki, ustki va chiqariladigan barabandan iborat. Ishchi organini ko‘mir qatlamining qalinligiga moslab pog‘onali rejalash yechib-
qayta o‘rnatsa bo‘ladigan, balandligi 70 mm bo‘lgan, chiqariladi- gan barabanga o‘rnatilgan disk orqali amalga oshiriladi, bir tekis rejalash barabanga o‘rnatilgan gidrodomkratlar yordamida baja- riladi. Ishchi organi bir vaqtda harakatga keltiriladigan ikkita yulduzchadan harakat olib, qirquvchi-harakatga keltiruvchi qism- larini harakatlantiradi. Ishchi organining qirquvchi asbobi Mk—l turkumidagi keskich va oldi tomonidan YMk—90 keskichlaridan iborat.
kombayn yuklash qurilmasi kombayn ishchi organining orqasiga, konveyerning chap yoki o‘ng tomoniga tayanch kron- shteynlariga sharnirli o‘rnatilgan shitdan iborat. Tortish elemen- ti svarkali chiniqtirilgan halqasimon zanjirdan iborat bo‘lib, bir uchi tortish qurilmasiga, ikkinchisi zaboyning oxirida konveyer- ning tortuvchi qismiga ulanadi. kombaynda chang bostiruvchi TOC sistemasi o‘rnatilgan.

XULOSA
Kon mashinalari va komplekslarining yuritmalari kuch beruv- chi uskuna, uzatuvchi mexanizm, tezligini tartibga soluvchi va ishchi organi yo‘nalishini o‘zgartiruvchi moslama hamda boshq- arish sistemalaridan iborat. kon mashinalari har xil ishchi organlari yuritmalarining maxsus sharoiti va ishlash rejimi ularga turli talablarni qo‘yadi. Olayotgan energiyasining turidan, ishlash sharoitidan va rejimidan qat’iy nazar ishchi organlarining yurit- malari quyidagi asosiy talablarga javob berishi kerak:

• 
  portlashga xavfsiz bo‘lishi;
  
• 
  uni ishlatayotgan ishchiga xavfsiz bo‘lishi;
  
• 
  ish rejimiga mos keluvchi quvvati va tartibga solishga mos ishchi tavsifga ega bo‘lishi;
  
• 
  ishlash sharoiti va rejimida yuqori ishonchli bo‘lishi;
  
• 
  ishlatishda, yig‘ishda va bo‘laklarga bo‘lishda qulay bo‘lishi. kon mashinalarining kuch beruvchi organlariga me’yoridan ko‘p yuk ko‘tarish qobiliyatini oshirish va katta dinamik rejimda ishga tushish momentining oshib ketishi, katta qarshiliklarga duch kelgan holda, shuningdek, katta qarshiliklarda ishni inkor et- masdan shu holatdan chiqib ketishi uchun maxsus talablar
  

qo‘yiladi.

ADABIYOT

1. 
   Iofinov S. A., Babenko E.P., Zuyev Y.A. Mashina-traktor parkidan foydalanishga oid spravochnik. T., „Mehnat“, 1988.
   
2. 
   Shoumarova M., Abdullayev T. Qishloq xo‘jaligi mashinalari T., „O‘qituvchi“, 2002.
   
3. 
   B.M.Tojiboyev. Chorvachilikni mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish. T., „Mehnat“, 2002.
   
4. 
   B.M. Tojiboyev, A.S.Sirojiddinov. Chorvachilik va chorvachilikni mexanizatsiyalashga oid ruscha-o‘zbekcha lug‘at. T., Uzgiðrozem, 1994. 5. Matchonov R.D., Usmonov A.S. Agrosanoat mashinalari. Ma’lumotnoma. T., „Yangi asr avlodi“, — 2002.