Konchilik elektr mexanikasi”kafedrasi «Konchilik korxonalari elektr ta’minoti va elektrlashtirish» fanidan kurs loyihasi bajaradi

3-jadval

	Sexlarning nomlanishi	Qx.ku	КУ soniva turi	Qn.ku	Qx.kk	Sx.kk	cosф	tgф
1	Transmissiya sexi	538,5		558	261	790,67	0,94	0,35
2	Nasosxona	560,9		558	454	1435,73	0,95	0,33
3	Quyuv sexi	341,2		375	390	1325,98	0,96	0,31
4	Yig’ish sexi1	3518,3		3750	477,37	1951,62	0,97	0,25
5	Bo’yash va ajratish sexi	643,0		648	258,75	824,84	0,95	0,33
6	Shesteren sexi	619,2		648	273,375	870,90	0,95	0,33
7	Zavod boshqarmasi zavodi	88,8		108	72	267,81	0,96	0,28
8	Yig’ish sexi 2	689,4		750	228,88	807,14	0,96	0,30
9	Markaziy ta’mirlash	236,4		258	82,48	284,27	0,96	0,30
10	Tanlash binosi	141,9		150	92	301,11	0,95	0,32
11	Motor sexi	2241,5		2250	429,3	1268,89	0,94	0,36
12	Shtamp preslash binosi	627,4		633	279,6	853,05	0,94	0,35
13	Yordamchi moslama ombori	70,7		75	56,04	147,62	0,93	0,41
14	Oshxona	51,9		75	20,256	119,51	0,99	0,17
15	Kompressorxona	476,7		450	401,2	1198,67	0,95	0,36

2.3 Bosh pasaytiruvchi podstansiyaning o‘rnini topish. Elektr
yuklamalar kartogrammasi
Sanoat korxonalarining bosh pasaytiruvchi podstansiyalarida, elektr energetikasi tizimidan uzatilgan yuqori kuchlanishli (35, 110, 220, 500 kV) elektr energiyasini
6-10 kV li kuchlanishga pasaytiradi. Bosh pasaytiruvchi podstansiyaning o’rnatish joyini to’g’ri tanlash, sanoat korxonasining elektr ta’minoti tizimini optimal loyihalashdagi asosiy masalalaridan biri hisoblanadi.
Korxonaning elektr ta’minotini loyihalash jarayonida, uning bosh plani berilib, unda barcha sexlar va boshqa ob’yektlar ko’rsatilgan bo’ladi. Sexlarning joylashish tartibi korxonaning texnologik jarayonidan kelib chiqadi. Planda sex va boshqa ob’yektlardagi qurilmalarning o’rnatilgan quvvatlari ko’rsatiladi. Bulardan tashqari ayrim sex va korxonaning aktiv va reaktiv quvvatlarining yozgi va qishki fasllariga tegishli bo’lgan xarakterli kunlik grafiklari beriladi.
Korxonaning bosh pasaytiruvchi podstansiyasining joylashish o’rinlarini to’g’ri tanlash elektr ta’minoti tizimiga ketadigan sarf- xarajatlarni kamaytiradi. BPP ni joylashish o’rnini to’g’ri tanlash uchun, korxonaning bosh planiga elektr yuklamalar kartogrammasi chiziladi.
Elektr yuklamalar kartogrammasi deb, har bir ob’yekt va sex maydonlarida chizilgan doiralar tushuniladi. Ularning markazlari sifatida, ob’yekt va sex bosh planlarining markazlari olinadi. Chizilgan doiralarning yuzalari, olingan masshtab bo’yicha sex yuklamalariga teng bo’ladi.Sex yoki korxona yuklamalarining markazlari, elektr energiyasini qabul qiluvchi iste’molchilarning simvolik markazi hisoblanadi. Bosh pasaytiruvchi podstansiya va sex podstansiyalarining imkoniyat chegarasida ushbu markazga joylashtirish kerak. Bu esa, yuqori kuchlanishli elektr energiyasini iste’molchilarga yaqinlashtiradi, yuqori va past kuchlanishli tarqatuvchi elektr tarmoqlarining uzunligini qisqartiradi, sarflanadigan o’tkazgichlar uzunliklarini kamaytiradi va elektr energiyasini nobudgarchiligining kamayishiga olib keladi. Bulardan tashqari, elektr yuklamalar kartogrammasi asosida elektr yuklamalarni korxona hududida qanday taqsimlanganligini tasavvur qilish imkoniyati yaratiladi(2-rasm)


- sexning 10 kV kuchlanishli elektr yuklamalari sektori.
- sexning hisobiy yoritish yuklamasi sektori, (ya’ni, sexning 220 V kuchlanishli elektr yuklamalari)
- sexning hisobiy yuklamasi sektori, (ya’ni, sexning 380 V kuchlanishli elektr yuklamalari)
2–rasm. Sex quvvatlarining sektorlarga bo’lingan tasviri

Elektr yuklamalar kartogrammasini aktiv va reaktiv yuklamalar uchun alohida-alohida qurish maqsadga muvofiqdir. Chunki aktiv va reaktiv quvvat iste’molchilarning korxona maydoni bo„yicha joylashishlari har xil bo’lib, ular ayrim-ayrim manbalarga ulanishlari mumkin.

Nasosxona uchun elektr yuklamalar kartogrammasini quramiz, bunda,
m=10 kVt/sm² ga teng deb qabul qilamiz.
Elektr yuklamalar kartogrammasini aktiv yuklamalar uchun quramiz va doira radiusini 2-jadval ma’lumotlari asosida aniqlaymiz.

π– matematik doimiy bo’lib, π=3,14 ga tengdir va hisoblashlarda o’zgarmas qiymat deb qabul qilamiz;
m – doira yuzini aniqlash uchun tanlangan mashtab.
Sektorlarning markaziy burchaklari quyidagicha aniqlanadi:

Xuddi shu tartibda, qolgan sexlar uchun doira radiusi va quvvatlar sektorini aniqlab, natijalarini 4-jadvalga kiritamiz.
Elektr yuklamalarining shartli markazini aniqlaymiz. Elektr yuklamalarining shartli markazini aniqlash uchun, har bir sexni X va Yo’qidagi ko’rsatkichlarini P_um ga ko’paytirib, natijalarini 4-jadvalga kiritamiz va ularning summasini aniqlaymiz (masalan, Nasosxona x=19,4sm va y=10,8sm ga teng).
Elektr yuklamalar kartogrammasini qurishda, doiralarning markazlari sex shakllarining geometrik markazlariga joylashtiriladi.Qurilgan elektr yuklamalar kartogrammasi asosida korxona yuklamalarining shartli markazi aniqlanadi.Sex yuklamalarining yuzasi uning yuzasi bo’yicha tekis taqsimlangan deb faraz qilinsa, yuklamalarining shartli markazi sex geometrik shaklining markazida deb qabul qilinadi. Korxona yuklamalarining shartli markazini kordinatlari quyida formuladan hisoblanadi: 4-jadval

	Sexlarning nomlanishi	X	Y	Pum*x	Pum*y	R	a.ёр
1	Transmissiya sexi	11,6	20,4	8657,64	15225,50	3,98
2	Nasosxona	1,5	13,5	2042,85	18385,61	5,37
3	Quyuv sexi	34,3	20,3	43462,14	25722,49	5,18
4	Yig’ish sexi1	34,2	33,5	64718,31	63393,67	6,3
5	Bo’yash va ajratish sexi	40,6	9,4	31798,29	7362,17	4,0
6	Shesteren sexi	14,6	35,5	12072,44	29354,23
7	Zavod boshqarmasi zavodi	57,3	17,7	14780,59	4565,73
8	Yig’ish sexi 2	48,9	33,4	37848,81	258551,74
9	Markaziy ta’mirlash	26,3	10,8	7154,75	2938,07
10	Tanlash binosi	51,5	28,8	14765,84	8257,40
11	Motor sexi	41,9	39,5	50031,34	47165,58
12	Shtamp preslash binosi	44,8	20,7	36105,62	16682,73
13	Yordamchi moslama ombori	30,4	42,7	4151,56	5831,30
14	Oshxona	57,3	12,3	6748,71	1448,68
15	Kompressorxona	12,6	45,4	14232,07	51280,64

bu yerda, P_umi; x_i; y_i– i chi sexning umumiy hisobiy aktiv quvvati va uning geometrik markazining koordinatlari hisoblanadi.

Agar har xil sabablarga (texnologik, arxitekturaviy, ekologikvah.k) ko’ra, bosh pasaytiruvchi podstansiyani korxonaning yuklamalarining shartli markazi aniqlangan nuqtada o’rnatishning iloji bo’lmasa, uni tashqi elektr manbasi tomonga siljitish tasviya etiladi.

Agar korxona sexlariga elektr energiyasini tizimdan markaziy tarqatish punkti orqali uzatiladigan bo’lsa, uni o’rnatish joyini aniqlash dayuklamalarining shartli markazini hisoblash shart emas.Markaziy tarqatish punkti o’rnitanlanganda elektr energiyasini teskari tomonga uzatilishiga yo’l qo’ymaslik kerak.Bunday talab bajarilganda o’tkazgich materiallari tejaladi va elektr energiyasi nobudgarchiligi kamayadi.
Sex transformator podstansiyalarini iloji boricha iste’molchilar guruhiga yaqin joylashtirish zarur. Bundan tashqari podstansiyaning o’rnini tanlanganda, ishlab
chiqarish binosining shaklini, texnologik qurilmalarini joylashishini, sovitish
sharoitlarini, yong„indan xavfsizligini va ishlatiladigan elektr jihozlarining turlarini hisobga olish kerak bo„ladi.
Ko’p hollarda, podstansiyalar sex ichida, sex binosiga ichki yoki tashqi tomonidan biriktirilgan tarzda quriladi. Sanoat korxonalari elektr ta’minotida komplekt transformator podstansiyalari keng ishlatiladi.
Bunday komplekt transformator podstansiyalar zavod tomonidan to’la yig’ilgan holatda keltiriladi. Ular transformatorlar va komplekt taqsimlash qurilmalaridan tashkil topgan bo’lib, manzilga yetkazish oson, kam joyni egallaydi, hamda ta’mirlash ishlarini tezkorlik bilan bajarish mumkin.