Konferensiyasi

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
157 
Konkret obrazli- tafakkurli kishilar esa axborotni konkret obrazlar orqali samarali 
o‘zlashtiradilar, mavhum tushunchalarni anglashlari qiyin kechadi. Vizuallar (ing. ‖vision‖ 
–ko‘rish) ko‘rgan obrazlarini yaxshiroq eslab qoladilar.Bunday kishilar so‘z borayotgan har 
bir predmetni ko‘rishlari lozim. Masalan, dars jarayonida ular so‘zlovchini ko‘rib turishlari 
shart. 
Audiallar (ing. ―audio‖-tovush) axborotni eshitish orqali samarali qabul 
qiladilar.Bunday kishilar musiqa tinglashni yaxshi ko‘radi. Yangiliklarni gazetadan o‘qish 
o‘rniga radio va televideniye orqali tinglashni maqbul biladilar. 
Kinestetlar (ing.‖kinesthetia‖-mushak orqali his qilish) har bir predmetni ko‘rishlari, 
hidlashlari, ushlab ko‘rishlari, ya‘ni tana orqali his qilishlari kerak. Shunday ekan, 
o‘qituvchi/trener/fasilitator har qanday o‘qitish jarayonini tashkil qilish, o‘quv materialini 
taqdim qilishda yuqoridagi ma‘lumotga asoslanishi, turli toifadagi ta‘lim oluvchilarning 
axborotga nisbatan ehtiyojlarini qondirishi jarayon samaradorligini oshirishga yordam 
beradi. Demak, ta‘lim jarayonida ko‘rgazmali vositalarning har xil turlaridan maqsadli 
foydalanishi lozim. Bu plakatlar, qo‘llanmalar, laboratoriya tajribalari; ovoz, animatsiya, 
harakat, matn yig‘indisi bo‘lgan multimedia bo‘lishi mumkin. 
Zero, mutaxassislarning fikricha, biz turli yo‘llar bilan qabul qilgan axborotimizni turli 
darajada o‘zlashtiramiz va eslab qolamiz. Shu o‘rinda bir ma‘lumotni eslab o‘tishimiz 
maqsadga muvofiqdir. Bizning miyamiz yangi axborotni turli tezlikda, shuningdek, turli 
darajada qabul qiladi.Bu axborot manbasiga bog‘liq. Bizning o‘qishga nisbatan fikrlashimiz 
tezroq. O‘z navbatida, bizda ma‘lumotni og‘zaki eshitishga nisbatan o‘qish sur‘ati tezroq. 
Shu o‘rinda savol paydo bo‘ladi: 
‖Unda o‘zgalar nutqi nima uchun kerak?‖ Bunga shunday javob beramiz: nutqning 
mimikasi, ovozidagi past-baland ohang, qo‘l harakatlari ma‘lumotni qiziqarli va tushunarli 
yetkazadi hamda auditoriyada iliq muomala muhitini yaratadi. Tarqatilgan materiallar esa 
berilgan g‘oyalar haqida tasavvur va tushunchani kengaytiradi, qo‘llab-quvvatlaydi.Grafika, 
ya‘ni diagramma, jadval va xaritalar o‘z navbatida aytilgan axborotlarni to‘ldiradi, ularni 
yanada yaxshiroq o‘zlashtirishga yordam beradi. 
Tarqatma material tayyorlash yuzasidan tavsiyalar 
Har bir fanning asosiy xususiyati, mazmunining tarkibi, amaliy, nazariy qismlarining 
nisbatiga muvofiq ravishda eng qulay tarqatma tayyorlash dars samaradorligining 
kafolatidir. Tarqatma materiallar individual yoki guruh uchun mo‘ljallanadi. Shunga ko‘ra, 
ular guruhning/tinglovchlarining soniga qarab taqsimlanadi. Kartochka (matnli) va 
perfokartochkalar (grafikli) mavzuning maqsadidan kelib chiqib, puxta, mukammal 
ishlanishi lozim. 
Tarqatmalarni ishlab chiqishda quyidagilarga e‘tibor berish kerak: 

Muammolarni hal qilishga yo‘naltirish; 

Tadqiqotlar olib borishga yo‘naltirish; 

Turli vaziyatlar va holatlar tahliliga qaratish; 

Tajribalar va mashqlar o‘tkazishga mo‘ljallash; 
Yangiliklarni izlash va topishga yo‘naltirish. Sizning tarqatma materialingiz visual 
tomondan ham qulayligiga amin bo‘ling. Ularni shunday tayyorlangki, mavzu maqsadiga va 

---