Konferensiyasi

Kalit so‟zlar: Kesib ishlov berish, geometrik shakl, sifatli yuza, qirindi, quyum, 
keskich, avtomat rejim, yassi va slindrik yuzalar, asosiy harakat, кesish kuchi. 
 
Metallarni kesib ishlash insoniyatga qadimdan ma‘lum edi. Kesib ishlash deganda 
zagotovka yuzasidan zarur geometrik shakl va sifatli yuza hosil qilish uchun ma‘lum 
qatlamni qirqib olib tashlashni tushinamiz. Bu jarayon oldinlari qo‘l bilan yuritiladigan 
tokarlik va parmalash stanoklari shaklidagi dasgoxlarda amalga oshirilgan va ⅪⅠ-arsdan 
foydalanila boshlangan. Mexanikaviy yuritiladigan tokarlik va parmalash stanoklari ⅩⅤⅠ-
arsdan boshlab ishlatila boshlangan[1]. 
Bu jarayon metallarni mexanik ishlov berish bo`lib, qirindi olish yo`li bilan detallarga 
turli shakl va o`lcham berish. Metall kesish asboblari (keskich, parma, zenker, razvertka, 
freza va b.) va metal kesish stanoklarida (tokarlik, silliqlash, randalash stanoklar va b.) 
bajariladi. [9]. 
Bugungi kunda ushbu texnologik jarayon asosida, zagotovkalarga (tanovor) mexanik 
ishlov berish metal kesuvchi zamanoviy asboblar yordamida metal kesuvchi dastgohlarda 
amalga oshiriladi. Kesib ishlov berish jarayonida ishlov berilayotgan zagotovkaning ma‘lum 
qalinligi, qatlami kesib ajratiladi. Zagotovka metalining ortiqcha qismini metal kesish 
stanoklarida kesuvchi asboblar yordamida qirindi tarzida kesib olish yo‘li bilan zarur 
shaklli, aniq va toza yuzali buyum hosil qilish jarayoni kesib ishlash yoki mexanikaviy 
ishlash deb ataladi. Zagotovkalarni kesib ishlov berish jarayonida ularning anchagina qismi 
qirindiga ketadi. Qirindi miqdorini va metal isrofgarchiligini kamaytirish maqsadida 
zagotovkalar olishda kesib ishlash uchun qoldiriladigan ortiqcha ya'ni quyum deb ataluvchi 
qismi iloji boricha kam olinadi. Lekin bu mahsulotning sifatiga o‘z ta‘sirini ko‘rsatmasligi 
kerak. Chunki haddan tashqari kichik quyum dastgohning ish rejimlariga o‘zining salbiy 
ta‘sirini ko‘rsatishi mumkin. Masalan, keskichning (rezetsning) ta‘sir kuchi natijasida 

---