Корхоналарда бошкарув фаолияти

Т а ш к и ло т ч и ли к ва м увоф иклаш т ириш в а зи ф а л а р и  — 
к а т т а и ш х а ж м и г а эга булган техника, и шлаб ч ик а р и ш ва 
х у ж а л и к , к о р х о н а рах б ар ли ги д ан иборат. Бу в а з и ф а барча 
и ш л а б ч и к ар иш б о шк а ру в и негизини т аш к и л килиб, 
у б о ш к а р у в ап п ар ат и таркибини лойиха ла ш, ходимларни 
т а н л а ш ва ж ой - ж ой и г а куйиш, ишлаб ч ик а р и шг а му­
ха иди с л и к р ахб ар л и г и каби масалаларни к а м р а б олади.
И ш л а б ч ик а р иш б ошк а ру в и да т аъминловчи вазиф аси 
к а т т а а х а м и я т г а эга. Бу вазифа таркибига энергетика, 
т р а н с п о р т , а с боб со з л и к ва т а ъ ми р л а ш хизматларини 
б о ш к а р и ш и шл ар и киради. Бу гурухда моддий техника 
т а ъ м и н о т и н и н г ма хсулот сотиш бошкаруви а л о х и да урин 
э г а л л а й д и .
Н их,оят, бу гурух в а з и ф а л ар и га х у ж ж а т л а р билан 
и ш л а ш , а рх и в и шлари, х уж а ли к бошкаруви, капитал 
к у р и л и ш , т у р а р ж о й — коммунал ва кушма х у ж а л и к (мол 
б о к и ш , п а р ра нд ач ил ик , са бза вот ва мева етиштириш 
х у ж а л и к л а р и ) , маиший хизмат идоралари, сокчи ва 
ё н г и н г а к а р ш и курашувчи ташкилотлар киради.
Х ,исобчи-назорат чи ва аналитик в аз и ф а ла ри статисти­
ка, б у х г а л т е р и я ва тезкор хисоб-китоб и шл ар и да н иборат.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Шунингдек, бу в аз и ф а ла р таркибиг а диспетчерлик, т е хн и к 
статистика, молиявий ва бухгалтерлик назорати — б о ш к а ­
рув куроли си фаги д а киради.
Бошк арув нинг услубият булими и ш л аб ч ик ар ишн и 
б ошка риш услублари тугрисидаги билимлардир.
Б ошк ар ув тизимининг таркиби к а нч а л и к тугри ту- 
зилган ва б о шк а ру в жа раён и к а н ч а л и к тугри т а ш к и л
килинган 
булмасин,
услубият 
а с ос л а ри
б ир да н - б ир
аникловчи а х а м и ят г а эга.
Б о шк ар у в услублари ишлаб ч ик а р и ш са р до рл ар и к у л и д а
булиб, ишчилар кулидаги ас бобг а 
у х ша б б о ш к а р у в
мув аффа киятини аниклайди ва бел г ил а нг а н м а к с а д г а
эришишни таъминлайди.
Хужа л ик бошкарувини т ашки л килишнинг у с л у б и я т
асослари куйидагилардан ташкил топади:
а) сиёсий услублар; б) иктисодий услублар; в) м а ъ -
мурий хукук услублари; г) ташки ли й услублар; д) б о ш ­
карув карорларини ва ж а р а ё н л а р и ни к у л а й л а ш т и р и ш
(кибернетик) 
услуби; е) ижтимоий, рухий, педаг ог ик 
услублар; ж ) г рафик услублар.
Ф а к а т у з а р о боглик услубият тизими б ош к а р у в н и
ташкил килиш ва техник тизими б илан б и р г ал и кд а илм- 
фан асосида ж а м о а т ишлаб ч ик аришини м а к с а д г а м у в о ­
фи к бошкарувини т аъминл аши мумкин.
Б ошк ар ув билимининг яна бир кисми техник б ули мд и р.
Бо шк ар у в техникаси муаммолари б о ш к а р у в ж а р а ё н и н и
ав т ома тла шт и ри ш ва ме х а н из а ци ял а шт и р иш в ос и та л ар и 
билан бир в ак т да б ошк а ру в ишини т аш к и л 
к и л иш
ма са л а л а ри билан якиндан б ог ла нг а нд и р. Бу б у л и м 
биринчи нав ба тда , техник кибернетика, э хт имо лл ар н а з а -
риясига ва ахборот н азариясиг а суянади.
Уз навба тида б ошка рув техникаси куйидаги т у к к и з
булимдан ташкил топган:
а) маъмурий и шлаб ч икариш а л о к а си ; б) м а ъ м у р и й
и шл а б чикариш ха барлари; в) в актни курсатувчи, уни 
хисобга олувчи ва ха б а р берувчи в оси т ал ар ; г) х у ж ж а т ­
ларни тузиш, нусха кучириш ва уни к у па й т ир иш в о с и т а л а ­
ри; д) хисоблаш техникаси; е) электрон х ис об ла ш в а
б ошка рув ма ши на ла ри; ж) б о ш к а р у в ва и ш л а б ч и к а р и ш
жа р а ё н ла р и ни ёритиш в оситалари; з) идора ва а р х и в
техникаси; и) конструкторлик-чизмачилик техникаси.
Бо ш к а р у в ишлари технологияси б о ш к а р у в тех н ик а с и 
муаммолари билан уз а р о б о г л и к була ди.
Б о ш к а р у в
жа ра ё н и технологиясини и ш л а б ч ик иш ва унинг х а р х и л
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

la - чизма
т а ш к и ли й техника воситалари билан б ирлашуви кела- 
ж а к д а с а м а р а л и ме ха н из а ци ял ашг ан ва ав т о ма тл а шг ан
б о ш к а р у в т из им л а ри ни яра тиш учун шароит яратади.
И ш л а б
ч и к а р и ш г а
замонавий 
б ошк а ру в
техника 
в ос и тал ари н и ж о р и й килиш жа р а ё н и д а уларнинг кандай 
с а м а р а беришини хисобга олиш зарур. Зеро, замонавий
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Нела/как
назарияси
Давлат 
ва 
w k v k
 на­
зарияси
Сиёсий
uttm ucod
Гашкилот
назарияси
I
Табиий ва техника фан/гари
М ат ематика, физика - ки /ч 'е , 
м еха ни ка , технология
Киберне - 
Ахборот 
Мустак,иллик 
т иха 
назарияси 
назарияси
/
Мехмат
ф изиологияси
Техника восит алари б уй и ча и зл а н и ш  
усыллари
—
Конст рукт орлик иж овиёт лар
—
Ннженер/т ик
психологияса
М еханизация ва авт ом ат изация бош ка
-
рувларини лойихоси
Т аш килии
т е хни ка
—
И ш лаб чикари ш ни т а ш ки л /(илиш  
ва т ехника ma/fCuMomu
Х рж ж ат б ил он 
и ш л а ш
Ишга т уш ириш
-
созлаш иш лари
М а ш и н о со зл и к
т е хн о л о ги е й
Б ош карув т ехникасини б а ж а р и л и ш и н и  
т аъм инлаш
М а ш и н о со зл и к
ш чт исоди
I 
т аш кил ки*и щ
Техник - эст ет ика
бощ царуд- жараёни
бошцарувни асосий вазиф алари
Нзпаниш
балойахо-
лаш
Меьёр
ва
режа
Ташки- 
Лий
Таъмин - 
ловчи
^исобат
назария­
си
Ч
Саноат гигие 
паси
__________
Н
мемат оизио-Л 
Ишлаб чикаоишмиташ 
погияси
_________ |
кия килиш назарияси
^
—
Мехнатни ташк, 
ло£«/№.
--------------- 1 
Килиш назария,
j-i—
j 
нотисов-
бчхгалтерлик *и- 
соби назарияси
Статистика
М ояия фана
Лая/f хужалигини ре
- 
жалаш маЗарияси
S I
Материал - техника 
таъминлаш назарияси
н - с
У*—
» 
Ендош 
>*” 1 
фанлор
16- чи зм а
б о ш к а р у в техника в оситалари а в в а л о б о ш к а р у в и ш л а р и -
нинг мехнат хажмининг к а майишини т а ъ м и н л а ш и ва 
п иро в а рд
н ат и жа д а 
корхонанинг 
умумий 
иктисодий 
курсаткичларининг я х ш ил ан и ши га ёрдам б ери ши керак. 
Ж а м о а и шлаб чикаришнинг илмий м у а мм о ла р и ва унинг 
б о ш к а ф а н л а р билан б ог ликлиг и 1-чизмада б ерилг а н.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

2- §. К О Р Х О Н А ВА Б И Р Л А Ш М А Л А Р Н И Н Г БО ЦЩ АРУВИНИ Т А Ш К И Л
К И Л И Ш . У Л АР Н И Н Г ТАРКИБИ Х А М Д А М А Ц С А Д И