Korrektsiyon psixologiya kk

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

1. Psixokorrektsiya pa`ninin` predmeti, maqseti ha`m waziypalari. 
 
1. Psixokorrektsiya pa`ninin` predmeti. 
2. Psixokorrektsiya pa`ninin` maqseti ha`m waziypalari. 
3. Psixokorrektsiya pa`ninin` ju`zege keliw tariyxi. 
Tayanish tu’sinikler: Psixokorrektsiya pa’ni, predmeti, maqseti, waziypalari, 
psixologiyaliq qollap-quwatlaw, qollap-quwatlawdin’ jalg`an usili, balanin’ “men” kontseptsiyasi, 
qollap-quwatlawshi so`zler, ayiriqsha ha’m ja’rdemshi so`zler. 
Psixokorrektsiya so`zi (ingliz) anglichan so`zinen aling`an bolip du`zetiw, tuwrilaw degen 
ma`nisin berip shaxstin` kemshiliklerin du`zetiw usillarin qollaw degendi bildiredi. 
Psixodiagnostika so`zi-latin so`zinen aling`an bolip, diagnos biliwge qa`dir, psixo-rux degen 
ma`nisti an`latadi. Shaxstin` individual psixologiyaliq qa`siyetlerin aniqlawshi ha`m o`lshemdi islep 
shig`ariwshi psixologiyaliq usil esaplanadi. 
Insan onin ha`r ta`repleme kamal tabiwi ha`m pa`rawan shaxs ma`plerin ju`zege shig`ariwdin` 
sha`rt-sharayatlari ha`m ta`sirshen` mexanizmleri jaratiw oylaw ha`m sotsial minez-quliqtin` ayrim 
kemshiliklerin o`zgertiw Respublikada a`melge asip atirg`an rawajlaniwlardin` tiykarg`i maqseti 
ha`m ha`reketke keltiriwshi ku`sh bolip esaplanadi. Xaliqtin` bay intellektual ((miyrasi)) ha`m 
uliwmaliq qa`diriyatlar tiykarinda zamanago`y, ma`deniy, ekonomikaliq pa`n texnika, 
texnologiyalardin` jetiliskenlikleri tiykarinda kadrlar tayarlawdin`, belgili dizimin qa`liplestiriw 
O`zbekistan rawajlaniwinin` a`hmiyetli sha`rti esaplanadi. «Kadrlar tayarlawdin` milliy da`stu`ri» 
ta`lim-ta`rbiya O`zbekistan Respublikasi Ta`lim tuwrali nizamnin` qag`iydalarg`a muwapiq 
tayarlang`an bolip, ilimiy ta`jiriybenin` analizi ha`m ta`lim tizimindegi, dun`ya ko`lemindegi 
jetiskenlikler tiykarinda tayarlang`an ja`ne de joqari uliwma ha`m ka`sip o`ner ma`deniyatina jaqsi 
ha`m sotsialliq aktivlikke, (sotsial-siyasiy turmista erkin tu`rde) pikirley alatug`in jan`a a`wladtti 
qa`liplestiriwge bag`darlang`an bolip esaplaymiz. 
Psixokorrektsiya pa`ninin` maqseti talabalardi psixologiyaliq korrektsiya tarawinda a`meliy 
psixologiyanin` ha`zirgi zaman jetiskenlikleri menen tanistiriw alg`an bilimlerin a`melde islete 
biliw ha`m rawajlandiriw menen a`melge asadi. Sonday-aq psixokorrektsiya insannin` psixik 
rawajlaniwimizdag`i kemshiliklerdi du`zetiw usillarin protsesslerin u`yrenedi. Psixokorrektsiyaliq 
tiykarg`i waziypasi Respublikada ha`m shet ellerdegi psixodiagnostika ha`m korrektsiya boyinsha 
erisilgen jetiskenliklerdi ilimiy a`debiyatlar arqali u`yreniwdi ko`rsetedi. (belgileydi) 
Psixologiyaliq, jumislar jiyindisi))_ oqitiwshilardi mektep kolledj ha`m litseylerde oqitiw 
dawaminda psixologiyaliq, pedagogikaliq ta`repten teren`rek u`yreniwge bag`darlang`an bolip, 
olardin` individual qa`siyetleri, ta`lim-ta`rbiyasindag`i kemshiliklerdi aniqlawg`a belgilengen. 
Diagnostika ha`m korrektsion jumislar topar yamasa jeke (individual) ta`rizde o`tkiziledi. Bunda 
psixolog jeke waziypalardi atqaradi jas da`wir rawajlaniwinin belgili mezonlarina muwapiqlig`in 
aniqlaw maqsetinde, psixoli balalar, oqiwshilar, arnawli mektep ha`m tin`lawshilarin, joqari oqiw 
orni talabalarin psixologiyaliq da`rekelerin belgilenedi. Psixolog oqitiwshilar ha`m talabalardin` 
psixik qa`siyetlerin olardin` qizig`iwi, tilek niyetlerin u`yrenedi. Olarg`a jeke tu`rde (individual) 
mu`na`sebet jaratiwdi jolg`a qoyadi. Qa`niyge ha`m ka`mil insan (shaxs) sipatinda qa`liplesiwine 
belgili da`rejede ja`rdem beredi, trening o`tkizedi. 
Mektepke shekemgi balalar oqiwshilar ka`sip-o`neri, jan`a tiptegi mektep oqiwshilari, joqari 
oqiw orni talabalarinda ushirasatiwg`in oqiw ta`jriybeleri ha`m ko`nlikpelerin iyelewdegi 
kemshilikler, minez-qulqindag`i buziliwlardin` sebeplerin diagnostika qiladi ha`m olardi joq etiw, 
korrektsiya qiliw usillarin izleydi. Balalardin` er jetken adam ha`m o`z menen ten` doslari menen 
mu`na`sebetin tekseredi. Olardin` etnoko`rinisi ha`m etnoma`deniyati esapqa alg`an halda 
psixofiziologiyanin` metodikalardi belgili sharayatqa (bekkemleydi) (adaptatsiya boladi), yag`niy 
«adaptatsiya» basqa taraw qa`niygeleri menen birgelikte ruwxiy rawajlaniwindag`i kemshiliklerdi 
(nuqsanlardi) esapqa alip klassifikatsiyalag`an differentsial diagnostikani a`melge asadi. 

---

Kemshiliklerdin` (nuqsanlarning) ta`biy ha`m difektologik (latinsha so`zinen aling`an bolip 
jetispewlik degen ma`nisti bildiredi)
Deviant (nizam buziwshiliq) sotsial minez-quliq sebeplerin ha`m olardin` tu`rlerin belgileydi. 
Norkomaniya, taksikomanyaliq, alkogolizm, uriliq, tilimshiliktin` sotsial psixologiyaliq tamirlarin 
tekseredi. Olardin` faktorlarin etedi. Sonday-aq basshi kadrlardin` ha`m oqitiwshilardin` ka`sipke 
jaramlig`in ilimiy tiykarinda tekserip ha`m usinislardi islep shig`adi. 
Xaliq ta`lim tarawinda xizmet ko`rsetip atirg`an psixologtin` waziypasi belgili qag`iydag`a, 
mezong`a tiykarlanip o`z xizmetin sho`lkemlestirip jas da`wirler qa`siyetlerine su`yene otirip 
balalar oqitiwshilar, talabalr psixikasin rawajlantiriw, shaxstin` qa`liplesiw nizamlarin a`meliyatqa 
usinis etiw. Oqitiwshilar ja`miyetine oqiwshilar, balalar ha`m talabalar ta`lim-ta`rbiyasin 
individualastiriwda ja`rdem beriw, olardin` qa`biliyata, a`melge asiriwda ko`rsetpeler beriw 
korrektsion jumisinin` ayriqsha a`hmiyetli na`rse bul balalar talabalar oqiwshilar, o`siwinde, 
rawajlaniwinda artta qaliw, onda minez-qulqinin` buziliwi oqiwdi o`zlestiriwde (jamalasiw) 
pa`siyiwi esaplanadi. Bul tiykarinda psixolog to`mendegi waziypalardi a`melge asiriw lazim. 
1. Psixolog balalar oqiwshilar, talabalardin` jas qa`siyetlerin ha`mde keste rawajlaniwin 
esapqa aliwshi, olar psixikanin barliq ko`rnislerin qayrap aliwshi, dinamik rawajlaniwg`a kepinlik 
beriwshi da`stu`r islep shig`iwg`i pu`tkil xizmetti bag`darlaydi. Sotsial o`siw talabina juwap 
beriwshi uliwma insanliq, etnopsixologiyaliq nizamliqlar ortalig`inda kamalatqa intiliwshi shaxsti 
qa`liplestiriw bas maqset dep tan`laydi. 
2. Psixolog balalar oqiwshilar ha`m talabalardin` psixik rawajlaniwindag`i minez-qulqi ha`m 
ma`selesindegi kemshiliklerdi aste-aqirin du`zetiw da`stu`rin islep shig`iw ha`m a`meliyatqa usinis 
etiw. Bunin` ushin olar menen shinig`iwlar, buziliwdi kemeytiriw shinig`iwlardi o`tkizedi. Joqari 
(kretiv) qa`biletlerdi o`stiriw maqsetinde treningler alip baradi. 
3. Rawajlantiriwshi ha`m psixokorrektsion jumislar da`stu`ri ishinde psixologiyaliq ha`m 
pedagogikaliq ma`selelerdi (mashqala) qayrap aladi. Korrektsiyaliq xizmettin` psixologiyaliq 
bo`lim qa`niygeler ta`repinen a`melge asiradi. Arnawli jumistin` pedagogikaliq ta`repi bolsa 
psixologtin` pedagoglar ata-analar menen birlegikte o`tkiziledi. 
4. Rawajlaniwshi ha`m psixokorrektsiyaliq jumislar psixolog ta`repinen ha`r tu`rli formalarda, 
jag`daylarda sho`lkemlestiriledi. 
A) psixologtin` jumisi, shinig`iwdi, ayrim balalar, oqiwshilar ha`m talabalar menen ayriqsha 
o`tkiziwdi rejelestiredi. 
B) psixologlardin` basqa bir xizmeti arnawli tu`rde a`melge asirilip balalar, oqiwshilar, 
talabalar toparlarina ta`rbiyaliq ta`sir o`tkiziwge bag`darlang`an boladi. 
V) ata-analar, pedagogikaliq, topardin` qatnasiwinda ta`rbiyaliq ko`rinistegi shinig`iwlar alip 
bariw na`zerde tutqan. 
5. Rawajlaniwshi ha`m psixokorrektsiyaliq jumislar da`stu`rin sonday du`zetiw kerek, onda 
korrektsiyaliq jumisg`a qatnasiwshi topardi qa`diriyatqa bag`darlang`anlig`i etnopsixologiyaliq, 
etnoma`deniyat qa`siyetleri o`z ko`rinisin tapsin. Da`stu`rdi xaliq, etnos millet-el tariyxi 
da`stu`rleri, u`rp-a`detleri esapqa alg`an jag`dayda maqsetke muwapiq du`ziliwi lazim. 
6. Ka`sip-o`ner texnika bilim oraylarda oqiwshilar menen trenerler ortasindag`i 
nomutanosiblik------------ joq etiw maqsetinde, arnawli shinig`iwlar o`tkiziw, olardag`i sotsial 
ortaliqtan, iyelegen lawazimidan, ornidan qanaatsizliq sezimlerin kemeytiw ushin trening, isshen`lik 
oyinlar psixodralmaday paydalaniw. 
7. Emotsional zorig`iwdin` aldin aliw ha`m oni kemeytiw niyetinde arnawli bo`limi 
kixozlash.Bul bo`lshe du`n`ya standartlarg`a juwap beriwshi, basqariw pulti, ekram qollanbalari, 
avidiotrening sotsialtrening, texnik qollanbalarg`a ilimiy a`meliy metodikalarg`a iye boliwi lazim. 
8. Korrektsiya jumislar belgili ta`rtipte, ilimiy tan`law tiykarinda, belgili esap--=-= boyinsha 
o`tkiziliwi sha`rt. Bunda emotsional zorig`iwg`a ushirag`an shaxs milleti, jasi, jinisi, individual, 
tipologik qa`siyeti, ta`sirleniw da`rejesi esapqa aliniwi kerek. Du`zetiw jumislari shinig`iw, ka`sip 
qa`siyetine say tu`rde, ta`sir o`tkiziw na`tiyjeligin asiradi.