Korxonalarda qo'llaniladigan texnalogik uskuna moslama vositalarini taminlash choralari reja

3. Uskunalarni joylashtirish.
Mashinalarni boshqarishning qulay va oddiy bo’lishi, ish joylarida sanitariya-gigiyena, psixofiziologik va estetik talablarni bajarishda charchatuvchi va toliktiruvchi xolatlarni yo’qotishda, mashinalarni sozlashda va tuzatishda katta ahamiyat kasb etadi.
Bu kachonki mashinalarning uzaro joylashishida va binoning qurilish konstruksiyalari bilan, sozlash zonalarini, boshqarish zonalarini, transport yo’llari va yo’laklarini hisobga olgan xolda bо‘lsagina mumkindir. Shuning uchun mashinalarni joylashtirishda quyidagilarni hisobga olish kerak:
- mashinalarning konstruksiyasi va gabarit o’lchamlari;
- xonalarning o’lchamlari va kolonnalar setkasi;
- transport yo’laklari;
- mashinalarni texnologik boshqarish sozlash va yarim maxsulot va tayyor maxsulotlarni joylashtirish;
- ish yo’laklari, mashinalar orasidagi montaj va boshqa oraliklar, mashina bilan kolonna va devor oraliklari;
- evakuatsiya yo’laklari, markaziy devorlar yonidan o’tgan;
- devorga o’rnatilgan asbob va uskunalar va boshqa moslamalar.
1. Mashinalarning gabarit o’lchamlari ularning texnik pasportlarida beriladi: uzunligi, eni va buyi.
2. Kolonnalar setkasi. Hozirgi paytda bir kavatli va kup kavatli binolar kurish paxta, ipak, to’qimachilik va yengil sanoat koxonalari uchun xosdir. Bir kavatli binolarda eng qulay kolonnalar setkasi 12x18m hisoblanadi. Bunda mashinalarni boshqarish qulay bo’ladi, baxtsiz xodisalar xavfi kamayadi, sexning maydoni iqtisod qilinadi.
3. Transport chiziqi kengligi quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi:
l_mp=b+c, m
bu yerda: b - transport vositasining eni yoki yukning gabariti. £´l transporti uchun b=0,7m, uzi yurar transportlar uchun b=1,1m;
s - transport vositalarining harakat xavfsizligi tirqishi;
tezlik v1 m/s bo’lganda s=0,2 m.
tezlik v0,5 m/s bo’lganda s=0,1 m.
4. Mashinalarni texnologik boshqarish zonasi - bunda ish operatsiyalarni xavfsiz bajarishni ta’minlaydigan, yonma-yon to’rgan mashinalar orasidagi yo’lak nazarda tutiladi. Bu mashinalarni chiqargan zavod tomonidan belgilanadi.
Bu ishchining pozasiga xam bog’liq. Sozlash zonasi - bunda mashinani montaj va demontaj qilishda, sozlashda sozlovchining xavfsizligi uchun zarur bo’lgan mashina atrofidagi maydon tushuniladi.
Sozlash zonasi xam sozlovchining pozasiga bog’liq.
5. Ish yo’laklari. Ularning eni quyidagi formuladan topiladi:
Â=a, (m)
a - kushni mashinalarning boshqarish zonasining yarim summasi, m;
 - mehnatni xar xil tashkil qilishda texnologik zonalarning bir-biriga mos kelishini hisobga oluvchi koeffitsiyent.
Tarash mashinasi uchun =1; plita mashinasi uchun =1,3; pilik mashinasi uchun =1,6; yigiruv mashinasi uchun =2,0.
Bush yo’lak eni uning uzunligiga qarab 0,5-0,7 m oraligida bo’ladi. Montaj oraligi - 0,3 m.
6. Evakuatsiya yo’laklari. Bular smena va tanaffus paytlarida, zarur xollarda ishchilarni evakuatsiya qilish uchun hamda transport vositalari yurishi uchun mo’ljallangan. Ular joylashishi bo’yicha: markaziy va djevorlarga yondoshgan; vazifasi bo’yicha: asosiy va yordamchi turlariga bo’linadi.
a) Markaziy yo’laklarning eni quyidagicha hisoblanadi:
В=2a₀+n₁â_mp+в_эв (м)
а₀ - иш зонаси кенглиги;
n₁ - транспорт чизикларининг сони (бир томонлама бўлса n₁=1, икки томонлама харакат бўлса n₁=2);
â_mp - транспорт йулагининг эни, м;
â_эв - эвакуация йулагининг эни, м. â_эв=0,60,005n, м;
n - smena va umumiy tanaffus paytidagi ishchilar soni.
b) Devorlarga yondoshgan yo’lakning eni quyidagi formula bilan aniqlanadi:
Â_дев=0,2+а₀nâ_mp+â_эв (м)
Evakuatsiya chiqish eshiklari sexlarda kamida ikkita bo’lishi kerak. Ish joyidan chiqish eshigigacha bo’lgan masofa bir kavatli binolarda 100 m gacha, kup kavatli binolarda 75 m gacha bo’lishi kerak.Zinapoya kataklari yonmaydigan materialdan qo’llanilishi kerak. Zinapoya katagining kamida 50% maydoni tabiiy yorug’lik bilan yoritilishi kerak. Sexlarda chiqiladigan barcha eshiklar tashqariga ochilishi kerak.