Kracada” dasturiy modulining algoritmini ishlab chiqish

Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti “Dasturiy injiniring” fakulteti “Аxborot texnologiyalarining dasturiy taʼminoti” kafedrasi “Dаsturlаsh uslublаri vа pаrаdigmаlаr” fanidan Topshiriq-2: “Kracada” dasturiy modulining algoritmini ishlab chiqish. Guruh: PSP001-1 Bajardi: Mo’minov A. Tekshirdi: Ishmuhamedov A. Toshkent 2023

1-Topshiriq.
Mavzu: “Kracada” dasturiy modulining algoritmini ishlab chiqish.
Reja:

1. 
   Kirish.
   
2. 
   Dasturiy modulni ishlab chiqishdagi ketma-ketliklar.
   
3. 
   Dasturiy taminot uchun qo’yilgan masalaning algoritm qismi.
   
4. 
   Xulosa.
   
5. 
   Foydalanilgan adabiyotlar .
   

1.Kirish:
Men o’z amaliyotim uchun “Kracada” platformasini tanlab oldim. “Kracada” platformasining asosiy maqsadi foydalanuvchilarga onlayn tarzda ish qidirish va ishchi qidirish imkoniyatini yaratish. Platforma interface jihatdan foydalanuvchiga qulaylik tu`gdirish maqsadida minimalistik usulda ishlab chiqilgan. Platformada barcha turdagi sohalarga oid ish o’rinlari mavjud. Foydalanuvchilarga qulaylik tarzida platformaning o’zida rezyume tuzishlari mumkin, chet tillaridan imtihon topshirib, o’zlarining til bilish darajasini bilib olishlari mumkin va ish beruvchilar bilan platformaning o’zida muloqot qilishlari mumkin.
2.Dasturiy modulni ishlab chiqishdagi ketma-ketliklar.
Dasturiy modulni ishlab chiqishdagi ketma-ketliklar, ya’ni dasturiy modulni loyihalash, kodlash va sinovdan o’tkazish jarayonlari, dasturiy injiniringning asosiy bosqichlaridir. Dasturiy taminotni ishlab chiqishda ma’lum ketma-ketliklar bor va biz ulanga mal qilishimiz bizni tanlagan obyektimizdagi kelishmovchilik va tushinarsizliklarni oldini oladi. Dasturiy modulni ishlab chiqishda quyidagi tartibga rioya qilish maqsadga muvofiqdir:
Modul spetsifikatsiyasi(tasnifi)ni o‘rganish va tekshirish, dasturlash tilini tanlash;
Modul spetsifikatsiyasi(tasnifi)ni o‘rganish va tekshirish, dasturlash tilini tanlash - bu dasturiy modulni ishlab chiqishning birinchi qadamidir. Bu qadamda, ishlab chiquvchi modul tasnifining to‘g‘ri va aniq ekanligiga, shuningdek, ushbu modulni ishlab chiqish uchun kerakli ma’lumotlar va funksiyalar mavjud ekanligiga ishonch hosil qilishi kerak. Bu qadamning oxirida, dasturlash tili tanlab olinadi. Dasturlash tili butun dastur uchun avvaldan belgilab olingan bo‘lishi mumkin bo‘lsa-da, biroq ayrim hollarda (dasturlash tizimi yo‘l qo‘ysa) ushbu modulni ishga tushirish uchun ko‘proq mos keladigan boshqa til (masalan, assembler tili) tanlanishi mumkin
Algoritm va ma’lumotlar tuzilmasini tanlash
Algoritm va ma’lumotlar tuzilmasini tanlash - bu dasturiy injiniringning muhim va murakkab jarayonidir. Bu jarayonda, dasturchi muammoni tahlil qiladi, kerakli natijani olish uchun ma’lum tartibda bajarilishi kerak bo’lgan ko’rsatmalar to’plamini belgilaydi va kompyuter xotirasidan unumli foydalanish uchun ma’lumotlarni saqlash va tashkil qilishning aniq usulini tanlaydi.
Algoritm va ma’lumotlar tuzilmasini tanlashda quyidagi omillar ahamiyatga ega:

1. 
   Muammoning xususiyatlari va shartlari. Har bir muammo uchun eng mos keladigan algoritm va ma’lumotlar tuzilmasini tanlash kerak. Masalan, agar muammo ketma-ketlik, daraxt yoki graf kabi ma’lumotlar tuzilmalarida ifodalanishi mumkin bo’lsa, ularni ishlatish maqsadga muvofiq bo’ladi.
   
2. 
   Algoritmlar samaradorligi. Algoritmni bajarish uchun ketadigan vaqt va xotira sarfi, algoritmlar o’rtasidagi aloqalar, algoritmlarning modullarga bo’linishi va boshqa kriteriyalar algoritmlar samaradorligini hisoblashda asosiy rol o’ynaydi.
   
3. 
   Ma’lumotlar tuzilmalarining afzalliklari va kamchiliklari. Har bir ma’lumotlar tuzilmasining o’ziga xos xususiyatlari, qo’llanilish sohasi, afzalliklari va kamchiliklari bor. Masalan, massivlar tezroq indekslash mumkin, lekin hajmi o’zgartirib bo’lmaydi. Ro’yxatlar esa hajmi o’zgartirib bo’ladi, lekin indekslash sekinroq bo’ladi.
   

Modulni dasturlash (kodlash)
Modulni dasturlash - bu dasturiy modulni ishlab chiqishning uchinchi qadamidir. Bu qadamda, tanlab olingan dasturlash tilida modul matnini tuzish amalga oshiriladi. Modul tasnifining (spetsifikatsiyasining) ko‘rsatilgan funksiyalarni to‘g‘ri amalga oshirishda hisobga olinishi lozim bo‘lgan turli xil detallar shu qadar ko‘pki, bu xatolar va noaniqliklarga to‘lib toshgan anchayin chalkash matnning yuzaga kelishiga sabab bo‘lishi mumkin. Shuning uchun modul matnini tuzishda texnologik jihatdan asoslangan va amalda tekshirilgan dasturlash tartibidan foydalanish g‘oyat muhimdir.
Modul matnini qiyomiga yetkazish
Modul matnini qiyomiga yetkazish - bu dasturiy modulni ishlab chiqishning to’rtinchi qadamidir. Bu qadamda, modul matnida xatolar, noaniqliklar, ortiqcha va keraksiz kodlar, nomlashda buzilishlar va boshqa kamchiliklar aniqlanib, bartaraf etiladi. Modul matnini qiyomiga etkazishning maqsadi modulni aniqroq, tushunarliroq, osonroq va samaraliroq qilishdir.
Modul matnini qiyomiga etkazishda quyidagi usullardan foydalanish mumkin:

• 
  Jilolash. Bu usulda modul matnida kodlarning tuzilishi, joylashuvi, tarqalishi va boshqa xususiyatlari tekshiriladi. Jilolashda quyidagi masalalar diqqatga olinadi:
  
  • 
    Kodlarning to’g’ri joylashuvi va tarqalishi. Kodlarning joylashuvi va tarqalishi kodni o’qish va tushunishga ta’sir qiladi. Kodlarni bir xil masofada joylashtirish, kerakli joylarda yangi qatorga o’tish, kodlarni bloklarga bo’lish va boshqa usullar kodni jilolashga yordam beradi.
    
  • 
    O’zgaruvchilar va funksiyalar nomlashi. O’zgaruvchilar va funksiyalar nomlari ularning ma’nosi va vazifasini aks ettirishi kerak. Nomlar aniq, oddiy va tushunarli bo’lishi lozim. Nomlarda uzunlik, imlo va stil konsistent bo’lishi kerak.
    
  • 
    Izohlar qo’shish. Izohlar kodni tushunishga yordam beradigan qo’shimcha ma’lumotlar bo’lib, kodlardan ajratib yoziladi. Izohlar kodning maqsadi, algoritmi, parametrlari, natijasi va boshqa xususiyatlari haqida to’liq va aniq ma’lumot berishi kerak.
    
• 
  Optimallashtirish. Bu usulda modul matnida kodlarning samaradorligi oshiriladi. Optimallashtirishda quyidagi masalalar diqqatga olinadi:
  
  • 
    Ortixcha va keraksiz kodlarni olib tashlash. Ortixcha va keraksiz kodlar modulni bajarish uchun zarur emas bo’lgan kodlar bo’lib, ular modulning samaradorligini pasaytiradi. Masalan, hech qachon ishlatilmaydigan o’zgaruvchilar yoki funksiyalar, shartlarda yoki sikllarda bo’sh qism yoki boshqa kodlar ortixcha yoki keraksiz hisoblanadi.
    
  • 
    Kodlarni qisqartirish yoki birlashtirish. Kodlarni qisqartirish yoki birlashtirish orqali ham modulning samaradorligini oshirish mumkin. Masalan, bir nechta ifodani bitta ifodaga aylantirish, bir nechta shartni bitta shartga jamlash, sikllarni optimallashtirish yoki boshqa usullar kodlarni qisqartirish yoki birlashtirishga misol bo’la oladi.
    
  • 
    Dasturlash tilining imkoniyatlaridan foydalanish. Har bir dasturlash tilining o’ziga xos imkoniyatlari bor bo’lib, ular orqali ham modulni optimallashtirish mumkin. Masalan, dasturlash tilining maxsus operatorlari, funksiyalari, ma’lumotlar tuzilmalari yoki boshqa elementlarini ishlatish orqali kodlarni qisqartirish yoki samaradorligini oshirish mumkin.
    

Modulni tekshirish
Modulni tekshirish - bu dasturiy modulni ishlab chiqishning beshinchi qadamidir. Bu qadamda, modul tasnifining (spetsifikatsiyasining) talablariga mos kelishini va xatolardan ozod ekanligini tekshirish amalga oshiriladi. Modulni tekshirishning maqsadi modulni ishonchli, sifatli va xavfsiz qilishdir.
Modulni tekshirishda quyidagi usullardan foydalanish mumkin:

• 
  Sintaktik tekshirish. Bu usulda modul matnida dasturlash tilining grammatikasi va sintaksisi bilan bog’liq xatolar aniqlanadi. Sintaktik xatolar modulni kompilyatsiya qilishga to’sqinlik yaratishi mumkin. Sintaktik tekshirish uchun kompilyator yoki tahrirlash vositalaridan foydalanish mumkin.
  
• 
  Semantik tekshirish. Bu usulda modul matnida dasturlash tilining ma’nosi va logikasi bilan bog’liq xatolar aniqlanadi. Semantik xatolar modulni noto’g’ri yoki nomuvofiq bajarishiga olib kelishi mumkin. Semantik tekshirish uchun debagger yoki tahlil vositalaridan foydalanish mumkin.
  
• 
  Funktsional tekshirish. Bu usulda modul tasnifining (spetsifikatsiyasining) talablariga mos keladiganligi tekshiriladi. Funktsional tekshirishda modulga turli kiruvchi ma’lumotlar beriladi va chiquvchi ma’lumotlar natijasi bilan solishtiriladi. Funktsional tekshirish uchun testlash vositalaridan foydalanish mumkin.
  

Modulni yig‘ish (kompilyatsiya qilish)

Modulni yig‘ish (kompilyatsiya qilish) - bu dasturiy modulni ishlab chiqishning oltinchi va oxirgi qadamidir. Bu qadamda, modul matni kompyuter tushunadigan mashina kodi yoki bayt kodi ga aylantiriladi. Modulni yig‘ish (kompilyatsiya qilish)ning maqsadi modulni ishga tayyor holatga keltirishdir.
Modulni yig‘ish (kompilyatsiya qilish)da quyidagi usullardan foydalanish mumkin:

• 
  Kompilyator usuli. Bu usulda modul matni butunlay mashina kodiga aylantiriladi. Kompilyator usuli tezroq va samaraliroq bo’lib, modulni bir marta kompilyatsiya qilib, istalgan vaqt ishga tushirish mumkin.
  
• 
  Interpretator usuli. Bu usulda modul matni bajarilganda har bir kod satrini alohida-alohida mashina kodiga aylantiriladi. Interpretator usuli sekinroq va kam samaraliroq bo’lib, modulni har safar bajarish uchun interpretator ishlatish kerak.
  
• 
  Yarim-kompilyator usuli. Bu usulda modul matni bayt kodiga aylantiriladi. Bayt kod kompyuter tushunadigan mashina kodidan farqli bo’lib, uni bajarish uchun maxsus vosita kerak. Yarim-kompilyator usuli kompilyator va interpretator usullari orasida o’rta chekra bo’lib, modulni bir marta bayt kodiga aylantirib, turli platformalarda ishlatish mumkin.