Kreativ fikirlash

KREATIV FIKIRLASH

XOLMAMATOV FARXOD

BIRLAMCHI VA IKKIIlamchi Axborot manbalarini tanqidiy taxlil qilish

Bibliografik yozuvda biron bir tarkibiy qism etishmayotgan bo’lsa, tadqiqotchi manbani o’rganishga ko’proq sezgir bo’lishi kerak. Tahlilning birinchi bosqichi tugagandan so’ng, ma’lumotlar yig’ish boshqa tarkibiy qismlarga muvofiq amalga oshiriladi. Iqtibos

Iqtiboslar darajasi manba ahamiyatining asosiy ko’rsatkichlaridan biridir. Shunday qilib, tadqiqotchi boshqa mualliflar ushbu manbaga qanchalik tez-tez murojaat qilishlariga e’tibor berishlari kerak. Buni amalga oshirish juda oddiy, siz maxsus savollar berishingiz kerak.

Axborot manbalarini tahlil qilish.

Muallifning vakolati

Muallifning ishonchliligi ham ajoyib ko’rsatkichdir. Shunday qilib, odam boshqa manbalarda ushbu muallifga ishora qiladimi, muallif bu sohada haqiqiy mutaxassis sifatida tanilganmi yoki yo’qligini tekshirishi kerak. Muallif bu borada maxsus bilimga egami, ilmiy darajaga egami. Ushbu muallifning obro’si qanday?

Kontentni tezkor tekshirish

Kitobni to’liq o’qishni boshlashdan oldin siz uning mazmunini diqqat bilan o’rganib chiqishingiz, tarkibiga va muqaddimasiga qarashingiz kerak.

Axborot manbalarini tahlil qilish

Taqdim etilgan ma’lumot tahlilchining talablariga javob beradimi va u o’rganilayotgan mavzuni qamrab oladimi-yo’qligini aniqlash kerak. Agar tanlangan nashrda kutubxona indekslari yoki bibliografiya mavjud bo’lmasa, bu manbaning nufuzli yoki ishonchli emasligini ko’rsatishi mumkin.

Agar tahlilchi manbaning to’liq izchilligi va unga mos ekanligidan mamnun bo’lsa, qo’llanmada keltirilgan qolgan qoidalarga rioya qilgan holda tarkibni batafsil o’rganishga o’tishingiz mumkin.

Birlamchi va ikkilamchi axborot.

• Odatda marketing tadqiqotlari o‘tkazishda birlamchi va ikkilamchi axborot  asosida olingan axborotlardan foydalaniladi. Birlamchi ma’lumotlar muayyan marketing muammolarini hal qilish uchun maxsus o‘tkazilgan dala tadqiqotlarining natijasida olinadi; ularni to‘plash kuzatuv, so‘rov va eksperimental tadqiqotlar yo‘li bilan olinadi. Kabinet tadqiqotlari o‘tkazishda qo‘llanadigan ikkilamchi ma’lumotlar deganda marketing tadqiqotlaridan farq qiladigan maqsadlar uchun ilgari ichki va tashqi manbalardan olinadigan ma’lumotlar tushuniladi. Boshqacha qilib aytganda, ikkilamchi ma’lumotlar maxsus marketing tadqiqotlari o‘tkazish natijasi hisoblanmaydi. 

BIRLAMCHI VA IKKILAMCHI AXBOROT

Mazkur axborotni to‘plar ekan, tashkilot qaysi maqsadlarni ko‘zlagan? Masalan, agar tashkilotning maqsadi bironta mintaqaga kapital jalb qilish hisoblansa, ushbu mintaqada vujudga kelgan iqtisodiy, infratuzilma va boshqa vaziyatlarni aslidan ko‘ra chiroyliroq ko‘rinishda aks ettirish mumkin. 

Axborotni kim to‘plagan?

• Ushbu tashkilot zarur malaka va bilimga ega kadrlar bilan ta’minlanganligi va to‘planayotgan axborot sifati nazorat qilinishini baholash zarur. Buning uchun ushbu tashkilot bilan ishbilarmonlik aloqalari o‘rnatganlar bilan bog‘lanish lozim. Shundan so‘ng taqdim etilgan axborot tadqiq etiladi. Bu axborot ma’lumot to‘plash usullari va jarayonlarining detalli tavsifidan iborat bo‘lishi lozim.

Qanday axborot to‘plangan?

Amalda to‘plangan axborot tashkilot prospektalrida gapirib o‘tilgan axborotdan farq qilishi mumkin. 

Axborot ikkilamchi manbalarini izlash

• Ikkilamchi axborotlar – bu shunday axborotlarki, aniq marketing tadqiqotlarining boshqa maqsadlar uchun to‘plangan ma’lumotlarga aytiladi. Ikkilamchi axborotlar ichki va tashqi axborotlarga bo‘linadi. 

Axborot ikkilamchi manbalarini izlash

• Tashqi ikkilamchi axborot manbalariga quyidagilar ham kiradi: ko‘rgazmalar, yarmarkalar, yig‘ilishlar, anjumanlar, taqdimotlar, ochiq eshiklar kunlari, tijorat bazalari va ma’lumotlar banklari. Oxirgi yillarda kompyuter tarmoqlarining rivojlanishi tufayl ixtisoslashgan marketing firmalari uchnu ham, tadqiqotlarni mustaqil ravishda amalga oshiradigan tashkilotlarning marketing bo‘linmalari mutaxassislari uchun ham ularning xizmatlaridan foydalanish imkoniyati paydo bo‘ldi. Xususan, Internet tarmog‘i orqali turli mamlakatlardagi tovarlar va xizmtalar bozorlarining holati xaqida axborot olish mumkin. 

ETIBORINGIZ UCHUN RAXMAT

XOLMAMATOV FARXOD