108
VII BOB: TASVIRLASH. KREATIV SHAXS TAVSIFI
7.1. Tasvirlash va ta’riflash tushunchalari mazmuni
7.2.
Tushunchalar ustida bo’ladigan mantiqiy amallar
7.3.
Ta’rifni shakllantirishning turli xil usullari
7.4. Xotirani mustahkamlash usullari
7.1. Tasvirlash va ta’riflash tushunchalari mazmuni
Ta’riflar ma’noni tushuntirish tasvirlashda juda foydali hisoblanadi.
Odatiy ta’rif ikki qismdan iborat. Odamlar ta’rif
berishda tenglik
belgisidan ko’pincha quyidagi jarayonlarda foydalanadilar masalan:
Bo’ydoq = bu turmush qurmagan erkak.
Atama ta’rfi - bu atama nimaligini anglatadi. Everestr so’zi bizga
tog’ bilan bo’g’liq so’z ekanligini anglatadi. Ammo 8848 (everest
cho’qqisining uzunligi) kabi boshqa atamalar ko’proq
mavhum narsalarni
anglatadi.
Tushunchalarni ta’riflash. Ilmiy va amaliy faoliyat davomida har
doim muhokamada ishtirok etuvchi tushunchalarni mazmuni va mohiyatini
ochish ehtiyoji paydo bo’ladi. Tushunchaning
mazmunini ochishga
qaratilgan mantiqiy amal tushunchani ta’riflash ((definition) definitsiya)
deyiladi. Tushunchalarni ta’riflash aniqlanuvchi, ya’ni
mazmuni ochib
berilishi lozim bo’lgan tushuncha hamda aniqlovchi – aniqlanuvchi
tushunchaning mazmunini ochib beruvchi tushunchalardan iborat bo’lgan
qismlardan tashkil topadi. Masalan: “O’zbekiston
Markaziy Osiyoda
109
joylashgan suveren respublika”. Bunda “O’zbekiston ”
aniqlanuvchi qism
,
“Markaziy Osiyoda joylashgan suveren respublika” esa aniqlovchi qism
hisoblanadi. Mantiqda ta’riflashning ikki turi: real va nominal ta’rif
mavjud.
Do'stlaringiz bilan baham: