Kreativ va tanqidiy fikrlash fanidan savollar Ijodkorlik tushunchasi (ijodkorlik)

54. Amerikalik C. Uayting tomonidan kreativlikning qaysi usuli ixtiro 
qilingan? 
Charles U. Waite, 1930-lar yillarida kreativlikning ixtiro qilinishi haqida yozgan 
"Thinkertoys" nomli kitobida, yaratuvchi fikrlashni oshirish uchun ko'plab usullarni ko'rsatadi. 
Uning kitobida ixtiro usullari haqida ko'proq ma'lumot bor, ammo uchta usulning eng mashhur 
bo'lganlari shunday: 
1. SCAMPER: Bu usul, mavjud narsalarni o'zgartirish, to'g'rilash, qo'shish yoki boshqa 
maqsadlar uchun ishlatish orqali o'zgaruvchanlik yaratishga yordam beradi. SCAMPER so'zi, 
o'zgartirishlar uchun foydalaniladigan beshta mantiqiy fikrlashni ifodalaydi: Substitute 
(almashtirish), Combine (birlashtirish), Adapt (moslashtirish), Modify (o'zgartirish), Put to 
another use (boshqa maqsad uchun ishlatish), Eliminate (olib tashlash), Rearrange (tartibini 
o'zgartirish). 
2. Mind Mapping: Bu usul, boshlang'ich qo'llanmalar, yozuvlar yoki tasvirlar ko'rinishida 
ma'lum bir mavzuga oid barcha fikrlarni to'playdi. Mind mapping, o'z-o'zidan fikrlarni o'zlashtirish 
va bir-biri bilan bog'liqlikni tushuntirish uchun yaxshi usuldir. 
3. Random Entry: Bu usul, qiyin yechim topishga yordam berish uchun mavzuga qaramay, 
tasodifiy obyektlar yoki fikrlar ro'yxatidan bitta narsani tanlashdan iboratdir. Bu usul, o'z-o'zidan 
kelmaydigan fikrlarni olishda yordam beradi. 
Ushbu usullar, Charles U. Waite tomonidan tavsiya etilgan, lekin boshqa yaratuvchi fikrlash 
usullari ham mavjud. 
55. Morfologik tahlilni izohlab bering. 
Morfologik tahlil, bir matn qatoridagi har bir so'zning grammatik xususiyatlarini aniqlash 
uchun foydalaniladigan texnologik usuldir. Bu usul orqali matn qatoridagi har bir so'zning kelib 
chiqish shakli, so'z turi, odam yoki narsa nomi, sifat, fe'llar va boshqa grammatik xususiyatlari 
aniqlanadi. Morfologik tahlil, matnlar tahlil qilishda va avtomatlashtirilgan tarjima dasturlarida 
keng qo'llaniladi. 
Morfologik tahlilni bajarish uchun, matn qatoridagi har bir so'zni o'z ichiga oladi va uning 
grammatik xususiyatlarini aniqlash uchun, so'zni asosiy qismi (morfemalar)ga bo'lib, ularning 
turlari, soni va qo'shimcha morfemalarini aniqlaydi. Morfologik tahlil, matn qatoridagi har bir 
so'zning grammatik xususiyatlarini aniqlashda juda yaxshi natijalarni beradi, shuningdek, matn 
tahlilida xatoliklarini minimalga tushiradi. 
Morfologik tahlil, avtomatlashtirilgan tarjima dasturlarida ham keng qo'llanadi. Bu usul 
orqali matnlar avtomatik tarzda tahlil qilinadi, so'zlarning grammatik xususiyatlari aniqlanadi va 
ularga mos tarjima topiladi. Shu bilan birga, morfologik tahlil, avtomatik lug'atlar yaratishda ham 
qo'llaniladi. 
Bundan tashqari, morfologik tahlil, turli so'z topshiriqlarini bajarishda ham qo'llaniladi. 
Masalan, matn qatoridagi eng ko'p takrorlangan so'zlar topiladi, so'zlar turlari va ularning 
qo'shimcha morfemalari aniqlanadi va shunday qilib, matn qatoridagi so'zlar haqida ma'lumot 
olish mumkin. 

---