Кредит асослари Режа: Кредитнинг зарурлиги ва мохияти. Ссуда фоизи, ссуда капитали ва кредит нинг иқтисодий шакллари. Ссудо капитали мансаби ва ҳаракат қилиш шакллари. Кредитни асосий функциялари ва ташкил қилиш асослари

биринчидан, унинг ижтимоий маҳсулот яратиш, миллий даромад ва пул ресурсларини кайта таксимлашга боғлиқлиги;
иккинчидан, кредитнинг ҳаракат шаклига (товар ёки пул тарзида) эга эканлиги;
учинчидан, такрор ишлаб. чиқаришдаги ҳаракатнинг асосий ҳал этувчи белгиси (қарзга) эканлиги ва ҳ. К.
Берилган кредит кайтариб беришлилик ҳарактерига эга. У худди шу сифати билан молиядан фарқ қилади.
Ссуда капитали манбаларининг таҳлили кредитнинг иқтисодий категория сифатидаги моҳиятини аниқлашга асос бўлиб хизмат қилди.
Бир катор иқтисодчиларнинг фикрича, кредит жамиятдаги вақтинча бўш пул маблағларини йигиш ва уларни таксимлаш шаклидир.
Кредитнинг моҳиятини янада аниқлаштириш учун унинг таркибини, фақат босқичларини, иқтисодий категория сифатидаги муҳим белгиларини ижтимоий - иқтисодий ҳарактеристикасини кўриб чиқамиз.
Ҳар қандай иқтисодий категория ўзининг функцияларига эга бўлгани каби кредит ҳам ўзининг бир катор функцияларига эга. Ижтимоий иқтисодий тизимда кредитнинг ўрни ва роли у бажараётган функциялари билан аниқланади. Кредитнинг функцияси - бу кредитнинг иқтисодиётда фаолиятининг конкрет равишда намоён бўлишидир.


3. Кредитни асосий функциялари ва ташкил қилиш асослари
Кредитни таҳлил килишда, функция, унинг моҳияти ва роли ўртасидаги оралик звено сифатида кўриб чиқилади.
Кредитнинг функциялари ҳақида олимлар ўртасида ягона изчиллик йўқ.
И. Лаврушиннинг фикрича, кредитнинг функцияларини таҳлил килишда иккита ечилмаган муаммо мавжуд:
1) функцияни тўтунишнинг услубий асослари;
2) функцияларнинг таркиби ва структураси.
Кредитнинг таркибий кисмидан келиб чиқкан ҳолда унта қуйидаги муносабатларга хос функциялар таалукли:
а) кредиторнинг қарзга олувчи ва қарзгага берилувчи қиймат билан муносабати орқали;
б) қарзга олувчининг кредитор ва қарзгага берилувчи қиймат билан муносабати орқали;
в) қарзгага берилувчи қиймат билан кредитор ва қарзга олувчининг муносабати орқали.
Кредитор ва қарзга олувчи ўртасидаги муносабат шундай аниқланадики, бунда кредитор қарзга олувчига ресурларни таклиф қилади, қарзга олувчи бу русурсларни ишлатадй ва бунда қарзгага берилувчи қиймат кредитор ва қарзга олувчи ўртасида айланади. Бу ердан кредитнинг биринчи функцияси келиб чиқади: Кайта тақсимлаш функцияси Кредит такрор ишлаб чиқариш жараёнининг барча фазаларига -глаб чиқариш, таксимлаш, муомала ва истеъмолга хизмат кўрсатади. Такрор ишлаб чиқариш жараёни билан боғлиқ ҳолда кредит, ишлаб кариш, таксимлаш ёки истеъмол жараёнида кечадиган фушҳиялардан ркли улар қайта тақсимлаш функциясини бажаради.
Вақтинчалик етишмовчиликни тулдириш учун ссудалар бериш кенг таркалиб борган. Капитал тўпланишининг жадаллашуви ва концентрациялашуви
Капитал тупланиши жараёни иқтисодий ривожланишнинг бекарорлашуви ва хўжалик юритувчи ҳар бир субъектнинг мақсадга эришишининг муҳим шарти ҳисобланади. Бу масалани хал килишга вараб чиқаришни кенгайтиришга, шунинг билан бирга кушимча фойда га қарзга маблағларидан фойдаланиш ёрдам беради. Шуни таъкидлаб зарурки, иқтисодий инкироз даврида бу ресурсларнинг кимматлилиги ялик хўжалик фаолияти жабхаларида капитал тупланишини ллаштириш масаласини хал килишда тускинлик қилади. Шунта яасдан, кўриб-чиқилаётган функция хозирги шароитда режали эдиёт даврида ривожланмаган ва маблағлар билан таъминланмаган йт мсабхаларини молиявий маблағлар билан таъминланиш жараёнини арли тезлаштирди.