Криптографиянинг асосий тушунчалари ва тарихи


Download 49.49 Kb.
bet7/9
Sana18.06.2023
Hajmi49.49 Kb.
#1568832
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
Kiber Xavfsizlikda kriptografik himoyalash

Виженер шифрлаш


Очиқ мант: SHIFRLASH Калит: TATU

Очиқ

S

H

I

F

R

L

A

S

H

Калит

T

A

T

U

T

A

T

U

T

Шифр

L

H

B

Z

K

L

T

M

A

Шифрлаш:
𝒄𝒋 = (𝒎𝒋+𝒌𝒋) 𝒎𝒂𝒅 𝒏
Дешифрлаш:
𝒎𝒋 = (𝒄𝒋+m-𝒌𝒋) 𝒎𝒂𝒅 𝒏

Виженер шифрлаш (Шифрлаш қадамлари)

  • қадам. Узунлиги М символли калит К ни танлаш.
  • қадам. Танланган калит К учун [(M+1),R] ўлчамли шифрлаш матрицаси Тш=(bij) ни қуриш.

3- қадам. Дастлабки матннинг ҳар бир символи
s0r
тагига калит символи km
жойлаштирилади. Калит кераклича такрорланади.
  • қадам. Дастлабки матн символлари шифрлаш матрицаси Тш дан қуйидаги қоида бўйича танланган символлар билан кетма-кет алмаштирилади.
    • К калитнинг алмаштирилувчи s0r символга мос kmсимволи аниқланади;
    • шифрлаш матрицаси Тш даги km= bj1 шарт бажарилувчи iқатор топилади.
    • sor= bi1 шарт бажарилувчи j устун аниқланади.
    • sor символи bijсимволи билан алмаштирилади.
  • қадам. Шифрланган кетма-кетлик маълум узунликдаги (масалан 4 символли) блокларга ажратилади. Охирги блокнинг бўш жойлари махсус символ-тўлдирувчилар билан тўлдирилади.

Виженер шифрлаш (Расшифрлаш қадамлари)


1-қадам. Узунлиги М символли калит К ни танлаш.
  • қадам. Шифрлаш алгоритмининг 3-қадамидагидек шифрматн тагига калит символлари

  • кетма-кетлиги ёзилади.
  • қадам. Шифрматндан s1r символлари ва мос калит символлари km кетма-кет танланади. Тш матрицада km= bijшартни қаноатлантирувчи iқатор аниқланади. i-қаторда bij=s1rэлемент аниқланади. Расшифровка қилинган матнда r - ўрнига bij символи жойлаштирилади.
  • қадам. Расшифровка қилинган матн ажратилмасдан ёзилади. Хизматчи символлар олиб

  • ташланади.
    Мисол. К=<ҒЎЗА> калити ёрдамида Т=<ПАХТА ҒАРАМИ> дастлабки матнни шифрлаш ва расшифровка қилиш талаб этилсин.

Дастлабки
Калит

матн

ПАХТА_ҒАРАМИ
ҒЎЗАҒЎЗАҒЎЗА

Алмаштирилган сўнгги

матн

МЎЯТҒЯЕАНЎФИ

Шифрматн

МЎЯТ ҒЯЕА НЎФИ

Калит

ҒЎЗА ҒЎЗА ҒЎЗА

Расшифровка қилинган

матн

ПАХТ А_ҒА РАМИ

Дастлабки матн

ПАХТА_ҒАРАМИ

Ўрин алмаштириш акслантириши.


Ушбу акслантиришга кўра, очиқ матн белгиларининг ўрни бирор қоидага кўра
ўзаро алмаштирилади. Бунда очиқ матнга иштирок этган белгилар шифрматнга ҳам иштирок этиб, фақат уларнинг ўрни алмашган ҳолда бўлади.
Ўрин алмаштириш усулларига биноан дастлабки матн белгиланган узунликдаги
блокларга ажратилиб ҳар бир блок ичидаги символлар ўрни маълум алгоритм бўйича
алмаштирилади.

Ўрин алмаштириш акслантириши.


Энг осон ўрин алмаштиришга мисол тариқасида дастлабки ахборот блокини матрицага қатор бўйича ёзишни, ўқишни эса устун бўйича амалга оширишни кўрсатиш мумкин. Матрица қаторларини тўлдириш ва шифрланган ахборотни устун бўйича ўқиш кетма-кетлиги калит ёрдамида берилиши мумкин. Усулнинг криптобардошлиги блок узунлигига (матрица улчамига) боғлиқ. Масалан узунлиги
64 символга тенг бўлган блок (матрица ўлчами 8x8) учун калитнинг 1,6 109 комбинацияси бўлиши мумкин. Узунлиги 256 символга тенг бўлган блок (матрица ўлчами 16x16) калитнинг мумкин бўлган комбинацияси 1,4 1026 га етиши мумкин. Бу ҳолда калитни саралаш масаласи замонавий ЭҲМлар учун ҳам мураккаб ҳисобланади.

М

Е

Н

2

К

У

Р

С

М

Ў

М

И

Н

О

В

А

Очиқ мант: МЕН 2 КУРС МЎМИНОВА
Шифр матн: МКМНЕУЎОНРМВ2СИА
ЁЗИШ
ШИФРАШ

Гамильтон маршрутлари вариантлари


8-элементли жадвал ва Гамильтон маршрутлари вариантлари
БЕРИЛИШИ
1-МАРШРУТ
2-МАРШРУТ
6
5
1
2
3
4
8
7
6
5
1
2
3

Download 49.49 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling