Kristallografiya va mineralogiya


Download 6.19 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/204
Sana03.11.2023
Hajmi6.19 Mb.
#1743325
TuriУчебное пособие
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   204
Bog'liq
Kristallografiya va Mineralogiya darslik

4.6-rasm. Romboedr.  a
 b 
4.7-rasm.
Skalenoedrlar. a- tetragonal: b- ditrigonal
Trapetsoedrlarning trigonal – olti yonli, trigonal dipiramidaga o‘xshash, 
tetragonal – sakkiz yonli, geksagonal – o‘n ikki yonli, geksagonal dipiramidaga 
o‘xshash xillari uchraydi. (4.8 - rasm) 
Yuqorida keltirilgan sodda shakllarning avval ta’riflangan uchtasi monoedr, 
diedr, pinakoidlar hamda rombik prizma, rombik piramida va rombik dipiramida 
simmetriaklik darajasi past bo‘lgan kategoriya kristallari uchun xosdir. Bular va 
bulardan keyingi hamma shakllar (kubik tetraedrdan tashqari boshqasi) 
simmetriklik darajasi o‘rtacha bo‘lgan kategoriya kristallari uchun xos shakllardir. 


29 
Kubik singoniya sodda shakllarining tashqi qiyofasi mavjud yuqori darajali 
simmetriya o‘qlari bilan belgilanadi. Kristallning har qaysi yoni singoniyada 
mavjud bir necha simmetriya o‘qi atrofida takrorlanadi. Shuning uchun 
simmetriklik darajasi yuqori bo‘lgan kubik singoniyaga mansub kristallar o‘ziga 
xos shakllarga ega. Ularni faqat shu singoniyaning o‘zidagina ko‘rish mumkin. 
Kubik singoniyada ko‘riladigan sodda shakllar quyidagilar: 
Tetraedr – teng, o‘xshash to‘rtta teng tomonli uchburchakli yonlardan iborat 
shakl.
a b d 
4.8- rasm. 
 Trapetsoedrlar. a- trigonal: b- tetragonal: d- geksagonal trapetsoedr. 
Oktaedr – teng va o‘xshash sakkizta teng tomonli uchburchaklik yonlardan 
tuzilgan shakl. Bu yonlarining teng tomonli uchburchaklik ko‘rinishida bo‘lishi 
bilan tetragonal dipiramidadan farq qiladi. Tetragonal dipiramida esa sakkizta teng 
yonli uchburchaklik qiyofasidagi yonlardan iborat shakl edi. 
Kub – geksaedrning murakkablanishidan hosil bo‘ladigan shakllar (4.9-rasm 
b, d,e,f). 
Tetrageksaedr – kubning har qaysi to‘g‘ri to‘rtburchaklik ko‘rinishidagi 
yonlarining har biri to‘rtlangan, ya’ni kichik qirralar bilan to‘rtta uchburchaklikka 
bo‘lingan. 
Rombododekaedr – o‘n ikkita romb ko‘rinishidagi o‘xshash va teng 
yonlardan iborat shakl. 


30 
Pentagon dodekaedr – o‘xshash o‘n ikkita besh burchakli yonlardan tuzilgan 
shakl. 
Didodekaedr pentagon dodekaedrning har qaysi yonlarining ikkilanishidan 
hosil bo‘lgan. 
a b 
d e f 

Download 6.19 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   204




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling