Ku sh ak ova., Abduvaxqbqv a. Stratigrafiya asoslari 0 ‘quv qo‘llanma Toshkent 2020
Download 3.12 Mb. Pdf ko'rish
|
Universiteti geologiy a-geografiy a fakulteti
- Bu sahifa navigatsiya:
- Krinoideilar
- Dengiz tipratikanlari
- Graptolitlar
|
Braxiopodalar - dengiz bentos jonivorlari. Ular k o‘proq
stenogalin organizmlardir, biroq ularni biroz sho‘rlangan va chuchuklashgan havzalar yotqiziqlarida ham kuzatish mumkin. Zamonaviy braxiopodalar 0 m dan 5800 m gacha b o ig a n 31 chuqurliklarda yashaydi, biroq ularning bir qismi sayoz suvli zonalarda tarqalgan. Bir necha m etrgacha bo‘lgan chuqurliklarda qalin devorli va o ‘sma shaklida yopishib oluvchi kraniidlar, litoral zonada qumga ko‘milib oluvchi lingulidlar hayot kechiradi. Paleozoy erasida braxiopodalar o ‘zining rivojlanish cho‘qqisiga erishdi va uncha chuqur bo‘lmagan sayozliklarda asosiy hayot kechiruvchilardan bo ‘ldi. Tropik dengizlarning to ‘lqinlari faol ta ’sir qiluvchi zonalarda yolg‘iz yashovchi korallarga konvergent o ‘xshash bo‘lgan va o ‘ziga xos qalin devorli o ‘sma hosil qiluvchi formalar yashagan. Pentameridlar, ayrim produktidlar, spiriferidlar bir necha metrli chuqurliklarda o ‘ziga xos koloniyalar tashkil qiladilar. Turg‘un suvli havzalaming anchagina teran uchastkalari uchun yupqa devorli silliq yoki sust burmali terebratulidlar, atiridlar va ayrim rinxonellidlar xarakterlidir. Krinoideilar — biriktirilgan, b a’zan esa harakatchan dengiz jonivorlari. Paleozoyning dengiz liliyalari asosan m e’yordagi sho‘rlikka ega dengizlarning qirg‘oq bo‘yi polosasining uncha chuqur bo‘lmagan sayozliklarida yoki o ‘rtacha chuqurliklarida mavjud bo‘lib, ko‘p hollarda rif hosil qiluvchi organizmlar bilan birga yashagan. M ezazoyda poyasimon krinoideilar dengizlarning nisbatan chuqurroq uchastkalariga ko ‘chib o ‘tib yashay boshladilar. Zamonaviy dengiz liliyalari qirg‘oq bo‘yi to ‘lqin zonalaridan 9700 m gacha b o‘lgan turli teranliklarda yashaydi. Dengiz tipratikanlari - stenogalinli harakatchan bentosli dengiz jonivorlari. Zamonaviy dengiz tipratikanlari turli kengliklardagi dengizlarda qirg‘oq - to ‘lqin zonasidan abissalgacha b o ig an turlicha chuqurliklarda yashaydi. Biroq dengiz tipratikanlarining aksariyat ko ‘pchilik qismi iliq dengizlarda va ularning biroz chuqurroq zonalarida yashaydi. Graptolitlar- paleozoy dengizlarida keng tarqalgan, planktonli, ba’zan bentosli dengiz jonivorlari. Jonivorlar oMganidan so‘ng ularning skeletlari turli chuqurliklarda hosil bo‘lgan har-xil fatsial tiplardagi yotqiziqlarda ko‘milib qolgan. 32 |
