Kudaybergenov k. K. Funksional analizdan misol va masalalar
Download 1.55 Mb. Pdf ko'rish
|
k ≤ M, n =
1, 2, ..., kxk ≤ M o‘rinli bo‘ladigan etib saylab olaylik. ϕ k → ϕ bo‘lganligidan, har bir ε > 0 soni uchun shunday k ε soni topilib, k ≥ k ε bo‘lganda kϕ−ϕ k k < ε tengsizligi o‘rinli boladi. Bundan |ϕ(x n ) − ϕ(x)| = |ϕ(x n ) − ϕ k (x n ) + ϕ k (x n ) − ϕ k (x) + ϕ k (x) − ϕ(x)| ≤ ≤ |ϕ(x n ) − ϕ k (x n )| + |ϕ k (x n ) − ϕ k (x)| + |ϕ k (x) − ϕ(x)| ≤ ≤ εM + εM + |ϕ k (x n ) − ϕ k (x)|. Shart bo‘yicha ϕ k (x n ) → ϕ k (x) bo‘lganligidan, har bir ϕ ∈ E ∗ uchun ϕ(x n ) − ϕ(x) → 0 ekanligi kelib chiqadi. 6.4.6. Chekli o‘lchamli R n evklid fazosida har bir kuch- siz yaqinlashuvchi ketma-ketlikning kuchli yaqinlashuvchi ekanini isbotlang. Yechimi. Aytaylik, {e 1 , e 2 , ..., e n } sistema R n daga biror ortonormal bazis bo‘lib, {x k } ketma-ketlik R n da x elementga kuchsiz yaqinlashuv- chi bo‘lsin. x k = x (1) k e 1 + · · · + x (n) k e n , x = x (1) e 1 + · · · + x (n) e n bo‘lsin. U holda x (1) k = hx k , e 1 i → hx, e 1 i = x (1) , · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · x (n) k = hx k , e n i → hx, e n i = x (n) , § 6.4. Kuchsiz topologiya va kuchsiz yaqinlashish 243 ya’ni {x k } ketma-ketlik x elementga koordinata bo‘yicha yaqinlashuv- chi. Natijada, ||x − x k || = Ã n X i=1 (x (i) k − x (i) ) 2 ! 1/2 → 0, ya’ni {x k } ketma-ketlik x ga kuchli yaqinlashuvchi bo‘ladi. 6.4.7. C[0, 2π] fazosida kuchli va kuchsiz yaqinlashishlar o‘zaro teng kuchlimi? Yechimi. C[0, 2π] fazosida a n (x) = 1 π 2π Z 0 x(t) cos nt dt, n ∈ N formula orqali aniqlangan uzluksiz chiziqli funksionallar ketma-ketligini qaraylik. Matematik analiz kursidan ma’lumki, [0, 2π] kesmada uzluksiz bo‘lgan har bir x(t) funksiya uchun uning Fure qatoriga yoyilmasi koeffitsientlaridan tuzilgan {a n (x)} ketma-ketlik nolga yaqinlashuvchi bo‘ladi ( lim n→∞ a n (x) = 0), ya’ni {a n (x)} funksionallar ketma-ketligi nol funksionalga kuchsiz yaqinlashuvchi bo‘ladi. Shu bilan birga, a n (x) funksionallarni a n (x) = 1 π 2π Z 0 x(t) d t Z 0 cos nu du ko‘rinishda yozish mumkin, bundan tashqari V ar t∈[0,2π] t Z 0 cos nu du = 2π Z 0 |cos nu | du, ya’ni ka n k = 1 π 2π Z 0 | cos nt| dt = 1 π n−1 X k=0 k+1 n 2π Z 2kπ n | cos nt| dt = = 1 nπ n−1 X k=0 2π Z 0 | cos z| dz = 4 π , (n ∈ N). 244 VI. Chiziqli operatorlar Demak, C[0, 2π] fazosida qaralayotgan uzluksiz chiziqli funksio- nallarning {a n (x)} ketma-ketligi kuchsiz yaqinlashuvchi bo‘lib, kuchli yaqinlashuvchi emas. 6.4.8. C[a, b] fazoda sin(nt) ketma-ketligi kuchsiz yaqin- lashuvchi bo‘ladimi? Yechimi. x n (t) = sin nt ketma-ketlik hadlarida f (x n ) = x n ³π 2 ´ = sin nπ 2 ko‘rinishda aniqlangan f funksionalni qaraylik. {f (x n )} = {1, 0, −1, 0, 1, ...} bo‘lganligidan, bu ketma-ketlik yaqinlashuvchi emas. Demak, {x n } ketma-ketligi kuchsiz yaqinlashuvchi emas. 6.4.9. (Shur teoremasi) ` 1 fazoda berilgan ketma-ketlikning kuchsiz yaqinlashuvchiligidan, uning norma bo‘yicha yaqin- lashuvchi bo‘lishi kelib chiqishini isbotlang. Yechimi. ` 1 fazosida {y n } ketma-ketligi y 0 nuqtaga kuchsiz yaqin- lashuvchi bo‘lsin. U holda {x n : x n = y n − y 0 } ketma-ketligi 0 nuqtaga kuchsiz yaqinlashuvchi bo‘ladi. Biz kx n k → 0 bo‘lishini ko‘rsatishimiz kerak. Teskarisini faraz qilaylik. Ushbu lim kx n m k = l > 0 munosabatni qanoatlantiruvchi kx n m k qism ketma-ketligi mavjud bo‘lsin. Zarur bo‘lsa x n m elementlarni x n m kx n m k ko‘rinishdagi elementlar bilan almashtirib, nolga kuchsiz yaqinlashuvchi va har bir hadi normasi 1 ga teng ketma-ketlikga ega bo‘lamiz. Demak, berilgan {x n } ketma-ketlik quyidagi shartlarni qanoatlanti- radi deyishimiz mumkin: x n → 0 (6.30) va kx n k = 1 (n = 1, 2, ...) (6.31) bo‘lsin. Endi f k funksionalni quyidagicha aniqlaymiz: f k (x) = ξ k (k = 1, 2, ...) . (6.30) munosabatdan {f k (x n ) : n = 1, 2, ...} ketma-ketlikning nolga yaqinlashuvchi ekanligi, ya’ni ξ (n) k −→ n→∞ 0 (k = 1, 2, ...) (6.32) § 6.4. Kuchsiz topologiya va kuchsiz yaqinlashish 245 bo‘lishi kelib chiqadi. n 1 = 1 bo‘lsin. U holda ∞ X k=1 ¯ ¯ ¯ξ (n 1 ) k ¯ ¯ ¯ = kx n 1 k = 1. Natijada p 1 X k=1 ¯ ¯ ¯ξ (n 1 ) k ¯ ¯ ¯ > 3 4 tengsizlikni qanoatlantiruvchi p 1 > 0 soni mavjud bo‘ladi. Aytaylik, quyidagi shartlarni qanoatlantiruvchi 1 = n 1 < n 2 < ... < n j va 0 = p 0 < p 1 < ... < p j butun sonlari tanlangan bo‘lsin: p s−1 X k=1 ¯ ¯ ¯ξ (n s ) k ¯ ¯ ¯ < 1 4 (s = 1, 2, ..., j) (6.33) va P s X k=p s−1 +1 ¯ ¯ ¯ξ (n s ) k ¯ ¯ ¯ > 1 4 (s = 1, 2, ..., j) . (6.34) U holda (6.33) munosabatga ko‘ra shunday n j+1 > n j soni topiladiki, natijada ushbu p j X k=1 ¯ ¯ ¯ξ (n j+1 ) k ¯ ¯ ¯ < 1 4 tengsizligi o‘rinli bo‘ladi. Bu tengsizlik va (6.33) munosabatdan: ∞ X k=P j +1 ¯ ¯ ¯ξ (n j+1 ) k ¯ ¯ ¯ = ∞ X k=1 ¯ ¯ ¯ξ (n j+1 ) k ¯ ¯ ¯ − p j X k=1 ¯ ¯ ¯ξ (n j+1 ) k ¯ ¯ ¯ > 3 4 . U holda quyidagi tengsizlikni qanoatlantiruvchi p j+1 > p j nomerini tan- lash mumkin: p j+1 X k=p j +1 ¯ ¯ ¯ξ (n j+1 ) k ¯ ¯ ¯ > 3 4 Shu taxlitda fikrlashni davom ettirsak, (6.33) va (6.34) tengsizliklar har bir s = 1, 2, ... uchun o‘rinli bo‘ladigan ikkita 1 < n 1 < n 2 < ... va 246 VI. Chiziqli operatorlar 0 = p 0 < p 1 < ... < p j < ... butun sonlar ketma-ketliklarning mavjud ekanligini ko‘rsatadi. Ushbu η k = signξ (n s ) k (p s−1 < k ≤ p s ; k, s = 1, 2, ...) ko‘rinishda belgilash kiritamiz. {η k } ∈ ` ∞ bo‘lganligidan, ` 1 fazosida quyidagicha f 0 funksionalni qaraymiz: f 0 (x) = ∞ X k=1 η k ξ k (x = {ξ k }). f 0 (x n s ) kattalikni quyidan baholaymiz. |η 1 | ≤ 1 ekanligini e’tiborga olsak, |f 0 (x n s )| = ¯ ¯ ¯ ¯ ¯ ∞ X k=1 η k ξ (n s ) k ¯ ¯ ¯ ¯ ¯ ≥ ≥ ¯ ¯ ¯ ¯ ¯ ¯ p s X k=p s−1 +1 η k ξ (n s ) k ¯ ¯ ¯ ¯ ¯ ¯ − p s−1 X k=1 |η k ξ (n s ) k | − ∞ X k=p s−1 |η k ξ (n s ) k | ≥ ≥ p s X k=p s−1 +1 |η k ξ (n s ) k | − p s−1 X k=1 |ξ (n s ) k | − ∞ X k=p s +1 |ξ (n s ) k | = = 2 p s X k=p s−1 +1 |ξ (n s ) k | − kx n s k. Demak, (6.31) va (6.34) bo‘yicha f 0 (x n s ) > 1 2 tengsizligini yoza olamiz. Bu esa ||x n s || = 1 shartiga zid. Demak, ||x n || → 0. 6.4.10. H Hilbert fazosi, {x n } ⊂ H. Agar {x n } ketma- ketlik x 0 ∈ H nuqtaga kuchsiz yaqinlashib, ||x n || → ||x 0 || bo‘lsa, u holda {x n } ketma-ketlik x 0 ga kuchli yaqinlashishini ko‘rsating. Yechimi. {x n } ketma-ketlik x 0 ∈ H nuqtaga kuchsiz yaqinlashishi- dan, har bir y ∈ H uchun hx n , yi → hx 0 , yi o‘rinlidir. ||x n || → ||x 0 || bo‘lganligidan, hx n , x n i → hx 0 , x 0 i. § 6.4. Kuchsiz topologiya va kuchsiz yaqinlashish 247 Bundan ||x n − x 0 || 2 = hx n − x 0 , x n − x 0 i = = hx n , x n i + hx 0 , x 0 i − hx n , x 0 i − hx n , x 0 i = = [hx n , x n i − hx 0 , x 0 i] − [hx n , x 0 i − hx 0 , x 0 i] → 0, ya’ni ||x n − x 0 || → 0. 6.4.11. ` 2 fazo birlik sferasining kuchsiz yaqinlashish ma’nosida yopig‘ini toping. Yechimi. ` 2 fazo birlik sharidan ixtiyoriy x 0 = (α 1 , α 2 , ..., α n , ...) nuqta olib, ushbu x 1 = (α 1 , q 1 − α 2 1 , 0, 0, ...), x 2 = (α 1 , α 2 , v u u t1 − 2 X i=1 α 2 i , 0, 0, ...), · · · · · · x n = (α 1 , ..., α n , v u u t1 − n X i=1 α 2 i , 0, 0, ...) · · · · · · ketma-ketlikni qaraymiz. Bu ketma-ketlikning barcha hadlari birlik sferaga tegishli va x 0 nuqtaga kuchsiz yaqinlashadi. Demak, ` 2 fazo birlik sferasining kuchsiz yaqinlashish ma’nosida yopig‘i birlik shardan iborat. 6.4.12. H Hilbert fazosi, x n , x, y n , y ∈ H bo‘lsin. Agar x n w −→ x va y n ||·|| −→ y bo‘lsa, u holda hx n , y n i → hx, yi ekanligini ko‘rsating. Yechimi. Quyidagini yozaylik: hx n , y n i = hx n − x, y n − yi+ +hx n − x, yi + hx, y n − yi. x n w −→ x ekanligidan, ||x n || ≤ M, ||x|| ≤ M, bunda M > 0. Bundan |hx n − x, y n − yi| ≤ ||x n − x||||y n − y|| ≤ 2M||y n − y|| → 0, |hx, y n − yi| ≤ M||y n − y|| → 0, 248 VI. Chiziqli operatorlar va |hx n − x, yi| → 0. Demak, hx n , y n i → hx, yi. 6.4.13. ` 2 da chegaralangan ketma-ketlik koordinatalar bo‘yicha yaqinlashuvchi bo‘lsa, u holda bu ketma-ketlik kuch- siz yaqinlashuvchi bo‘ladi. Yechimi. ` 2 fazoda chegaralangan {x k } ketma-ketlik x elementiga kuchsiz yaqinlashuvchi bo‘lishi uchun hx k , e i i = x (i) k → x (i) = hx, e i i, i = 1, 2, ..., bu yerda e 1 = (1, 0, ...), e 2 = (0, 1, 0, ....), ... bajarilishi yetarlidir. Haqiqatan, e i elementlarning chiziqli kombinatsiyasi ` 2 fazoda zich. Demak, ` 2 da {x k } chegaralangan ketma-ketlik kuchsiz yaqinlashuv- chiligi, ushbu vektorning x (i) k koordinatalar bo‘yicha sonli ketma- ketliklarning har bir i = 1, 2, ... uchun yaqinlashuvchi ekanligiga teng kuchli. 6.4.14. ` 2 fazoda kuchsiz yaqinlashish kuchli yaqinlashish bilan ustma-ust tushadimi? Yechimi. ` 2 fazoda e 1 , e 2 , ..., e n , ... ketma-ketliklar nolga kuchsiz yaqinlashishini ko‘rsatamiz. ` 2 da ixtiyoriy chiziqli f funksionalni skalyar ko‘paytma ko‘rinishda yozamiz: f (x) = hx, ai, x ∈ ` 2 tayinlangan vektor. Bundan f (e n ) = a n va a n → 0, n → ∞, u holda lim n→∞ f (e n ) = 0. ||e n || = 1 dan {e n } ketma-ketligi nolga kuchli yaqinlachuvchi emas. Mustaqil ish uchun masalalar 1. C[0, 1] fazosida kuchsiz yaqinlashuvchi bo‘lib, norma bo‘yicha uzoqlashuvchi ketma-ketlikka misol keltiring. 2. Ixtiyoriy Hilbert fazosi kuchsiz topologiyada to‘la bo‘ladimi? 3. f n (t) = sin t, t ∈ [−π, π] funksional ketma-ketlik L 2 [−π, π] kuch- siz yaqinlashuvchi bo‘lib, norma bo‘yicha uzoqlashuvchi ekanligini is- botlang. 4. X Banax fazosi, {x n } ⊂ X, ||x n || ≤ 1. Agar x n w → x bo‘lsa, u holda ||x|| ≤ 1 ekanligini ko‘rsating. § 6.4. Kuchsiz topologiya va kuchsiz yaqinlashish 249 5. H Hilbert fazosi, x n , x, y n , y ∈ H bo‘lsin. Agar x n w −→ x va y n w −→ y bo‘lsa, u holda hx n , y n i → hx, yi o‘rinlimi? 6. {x n } ⊂ C[0, 1] ketma-ketligi [0, 1] ning har bir nuqtasida yaqinlashuvchi bo‘lsa, u holda bu ketma-ketlik kuchsiz yaqinlashuvchi bo‘ladimi? 7. C[a, b] fazoda cos(nt) ketma-ketligi kuchsiz yaqinlashuvchi bo‘ladimi? 8. C[0, 1] fazosi kuchsiz to‘la bo‘ladimi? 9. Aytaylik, {x n } H Hilbert fazosida ortogonal sistema bo‘lsin. Quyidagi tasdiqlarning o‘zaro teng kuchli ekanligini ko‘rsating: a) ∞ P n=1 x n qator yaqinlashuvchi; b) ∞ P n=1 x n qator kuchsiz yaqinlashuvchi; c) ∞ P n=1 ||x n || 2 qator yaqinlashuvchi. 10. Banax fazosidagi kuchsiz yaqinlashuvchi ketma-ketlik kuchsiz fundamentalligini ko‘rsating. 11. ` 2 fazoning birlik shari kuchsiz topologiyada kompakt ekanligini isbotlang. VII BOB Chiziqli operatorlar fazosi 7.1. Chiziqli operatorlar fazosi Download 1.55 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling