Kudaybergenov k. K. Funksional analizdan misol va masalalar
Download 1.55 Mb. Pdf ko'rish
|
`
∗ 1 ∼ = m. 6.3.7. m ∗ fazoning ` 1 fazoga izomorf emasligini ko‘rsating. Yechimi. Ravshanki, c yaqinlashuvchi ketma-ketliklar fazosi m ning qism fazosidir. c qism fazoda f (x) = lim n→∞ x n , x = (x n ) ∈ c (6.26) ifoda chegaralangan chiziqli funksionalni aniqlaydi. x 0 = (1, 1, ..., 1, ...) ∈ c nuqtada f (x 0 ) = 1 dan ||f || = 1 kelib chiqadi. Xan-Banax teoremasidan bu funksionalni normasini saqlagan holda m fazosiga davom ettirish mumkin. Faraz qilaylik, bu funksional ` 1 fazo elementi orqali aniqlansin, ya’ni shunday ξ = (ξ n ) ∈ ` 1 topilib, f (x) = ∞ X n=1 x n ξ n , (x n ) ∈ m. (6.27) e n = (0, ..., 0, 1, 0, ...), n ∈ N elementlarni qaraylik. (6.27) dan f (e n ) = 0, n ∈ N kelib chiqadi. Ikkinchi tomondan, (6.27) ga ko‘ra f (e n ) = ξ n , n ∈ N. Bundan ξ n = 0, n ∈ N. (6.27) dan esa f (x) = 0, ∀ x ∈ m. Demak, f ≡ 0. Bu esa ||f || = 1 ekanligiga zid. Hosil bo‘lgan ziddiyat- dan, m ∗ fazoning ` 1 fazoga izomorf emasligini kelib chiqadi. 6.3.8. C[a, b] fazoning refleksiv emasligini isbotlang. Yechimi. Teskarisini faraz qilaylik. U holda chekli variatsiyali funksiyalar fazosi V da aniqlangan har bir uzluksiz chiziqli F (f ) funk- sional C[a, b] fazosidagi biror x(t) funksiya orqali aniqlanishi kerak, ya’ni F (f ) = F x (f ) = f (x). 236 VI. Chiziqli operatorlar Demak, F x (f ) = b Z a x(t) df (t), bunda f (t) – C[a; b] ∗ da f (x) funksionalga mos keluvchi chekli varia- tsiyali funksiya. Quyidagi funksionalni qaraylik: F 0 (f ) = f (t 0 + 0) − f (t 0 − 0) (t 0 ∈ [a, b]). Bu funksionalning chiziqli ekanligi ravshan, uzluksizligi quyidagi baho- lashdan kelib chiqadi: |F 0 (f )| ≤ |f (t 0 + 0) − f (t 0 − 0)| ≤ V b a (f ) = ||f ||. Bundan tashqari F 0 (f ) 6= 0, shuning uchun [a, b] da uzluksiz x 0 (t) 6= 0 funksiya mavjud bo‘lib, F 0 (f ) = b R a x 0 (t) df (t) tenglik o‘rinli bo‘ladi. Endi f (t) = t R a x 0 (s) ds funksiyani qaraylik. Bu funksiya [a, b] da uzluksiz bo‘lganligidan, F 0 (f 0 ) = 0. Biroq ikkinchi tomondan, F 0 (f ) = b Z a x 0 (t) df (t) = b Z a x 2 0 (t) dt > 0. Bu ziddiyatdan C[a, b] fazoning refleksiv emasligi ko‘rinadi. 6.3.9. L 0 (0, 1) ∗ = {0} ekanligini ko‘rsating. Yechimi. Faraz qilaylik, f ∈ L 0 (0, 1) ∗ , f 6= 0 mavjud bo‘lsin. Yarim intervallarning xarakteristik funksiyalari chiziqli kombinasiyalari L 0 (0, 1) fazoda zich bo‘lganligidan, shunday ∆ 1 ⊆ [0, 1] yarim interval topilib, f (χ ∆ 1 ) = δ 1 6= 0 o‘rinlidir. ∆ 1 ni teng ikkita dizyunkt ∆ 0 1 , ∆ 00 1 yarim intervallarga ajrataylik. χ ∆ 1 = χ ∆ 0 1 + χ ∆ 00 1 bo‘lganligidan, f (χ ∆ 0 1 ) + f (χ ∆ 00 1 ) = f (χ ∆ 1 ) 6= 0 kelib chiqadi. Bundan f (χ ∆ 0 1 ) 6= 0 yoki f (χ ∆ 00 1 ) 6= 0. Bu sonlarning noldan farqlisiga mos keluvchi yarim intervalni ∆ 2 deb belgilaylik, ya’ni f (χ ∆ 2 ) = δ 2 6= 0, bunda µ(∆ 2 ) ≤ 1/2. Bu jarayonni davom ettirib, a) µ(∆ n ) ≤ 1/2 n ; b) f (χ ∆ n ) = δ n 6= 0 shartlarni qanoatlantiruvchi {∆ n } yarim intervallarga ega bo‘lamiz. § 6.3. Qo‘shma fazolar 237 Endi x n = δ −1 n χ ∆ n deylik. U holda µ(∆ n ) ≤ 1/2 n dan {x n } ketma- ketlik o‘lchov bo‘yicha nolga intiladi, ya’ni x n µ → 0. f ning uzluksizligi- dan, f (x n ) → 0. Lekin f (x n ) = f (δ −1 n χ ∆ n ) = δ −1 n δ n = 1. Hosil bo‘lgan ziddiyatdan f ≡ 0, ya’ni L 0 (0, 1) ∗ = {0} ekanligini kelib chiqadi. 6.3.10. E normalangan fazo va x 0 ∈ E bo‘lsin. U holda shunday f ∈ E ∗ mavjudki, ||f || = 1 va f (x 0 ) = ||x 0 || tengliklari o‘rinlidir. Yechimi. x 0 elementning chiziqli qobig‘i L (x 0 ) da f (αx 0 ) = α||x 0 || formula bilan aniqlangan funksionalni qaraylik. |f (αx 0 )| = |α||x 0 ||| = ||αx 0 || dan va normaning bir-jinsli qavariq funksionalligidan, Xan – Banax teoremasiga asosan, bu funksionalni E fazosigacha davom ettiramiz. U holda ||f || = 1 va f (x 0 ) = ||x 0 || tengliklari o‘rinlidir. 6.3.11. E normalangan fazo va x 0 ∈ E bo‘lsin. U holda ψ x 0 (f ) = f (x 0 ), f ∈ E ∗ orqali aniqlangan funksional E ∗ da chegaralangan ekanligini ko‘rsating. Yechimi. f 1 , f 2 ∈ E ∗ , α 1 , α 2 ∈ R uchun ψ x 0 (α 1 f 1 + α 2 f 2 ) = (α 1 f 1 + α 2 f 2 )(x 0 ) = = α 1 f 1 (x 0 ) + α 2 f 2 (x 0 ) = α 1 ψ x 0 (f 1 ) + α 2 ψ x 0 (f 2 ). 238 VI. Chiziqli operatorlar Bundan ψ x 0 chiziqli funksional. Endi |ψ x 0 (f )| = |f (x 0 )| ≤ ||f ||||x 0 || ekanligidan, ψ x 0 chegaralangan funksional va ||ψ x 0 || ≤ ||x 0 ||. 6.3.12. E normalangan fazo bo‘lsin. U holda x ∈ E :7→ ψ x ∈ E ∗∗ orqali aniqlangan akslantirish izometriya ekanligini ko‘rsating. Yechimi. 6.3.10-misoldan har bir x ∈ E uchun ||ψ x 0 || ≤ ||x 0 || teng- sizligi o‘rinli. 6.3.10-misolga asosan, har bir x ∈ E uchun shunday f ∈ E ∗ topi- ladiki, |f (x)| = ||f ||||x||. Bundan ||ψ x || = sup f ∈E ∗ |f (x)| ||f || ≥ ||x||, ya’ni ||ψ x || ≥ ||x||. Demak, ||ψ x || = ||x||. 6.3.13. X Banax fazosi, f n ∈ X ∗ , n ∈ N va ixtiyoriy x ∈ X uchun lim n→∞ hx, f n i = hx, f i tengligi o‘rinli bo‘lsin. U holda f ∈ X ∗ bo‘lishini isbotlang. Yechimi. 6.1.20-misolda A n operatorini f n funksional bilan al- mashtirsak, misolning yechimi kelib chiqadi. Mustaqil ish uchun masalalar 1. c 0 fazoning refleksiv emasligini ko‘rsating. 2. ` 1 fazoning refleksiv emasligini ko‘rsating. 3. ` ∗ p fazoning ` q fazoga izomorf ekanligini ko‘rsating, bunda 1 < p < ∞, 1p + 1 q = 1. 4. Agar f chiziqli funksional c 0 ⊂ m fazoda chegaralangan bo‘lsa, u holda bu funksionalni normasini saqlab, m fazosiga yagona usulda davom ettirish mumkinligini isborlang. 5. Agar X cheksiz o‘lchamli normalangan fazo bo‘lsa, u holda X ∗ fazo ham cheksiz o‘lchamli ekanligini isbotlang. 6. X Banax fazosi bo‘lsin. Har bir M ⊂ X to‘plam uchun M ∗ = {f ∈ X ∗ : |f (x)| ≤ 1, ∀ x ∈ M } § 6.4. Kuchsiz topologiya va kuchsiz yaqinlashish 239 to‘plamning yopiq va qavariq ekanligini ko‘rsating. 7. X va Y normalangan fazolar, Z = X ⊕Y ularning to‘g‘ri yig‘indisi bo‘lsin. U holda Z fazodagi har bir uzluksiz chiziqli funksional f yagona usulda f ((x, y)) = h(x) + g(y) ko‘rinishda tasvirlanishini isbotlang, bunda h ∈ X ∗ , g ∈ Y ∗ . 8. X Banax fazosi bo‘lsin. Agar X ∗ separabel bo‘lsa, u holda X ham separabel ekanligini ko‘rsating. 9. X separabel bo‘lib, X ∗ separabel bo‘lmagan X Banax fazosiga misol keltiring. 10. Qo‘shma fazosi c fazosiga izomorf bo‘lgan Banax fazosi mavjud emasligini ko‘rsating. 11. X Banax fazosi bo‘lsin. Ixtiyoriy chiziqli erkli {x n } ⊂ X ketma- ketligi uchun shunday {f n } ⊂ X ∗ ketma-ketligi mavjud bo‘lib, ||f n || = 1 va f i (x j ) = δ ij o‘rinlidir. 6.4. Kuchsiz topologiya va kuchsiz yaqinlashish E chiziqli topologik fazosida aniqlangan barcha uzluksiz funksio- nallar to‘plamidan chekli sondagi f 1 , f 2 , . . . , f n funksionallarni olamiz. Agar ε musbat son bo‘lsa, u holda {x : |f i (x)| < ε, i = 1, 2, . . . , n} (6.27) to‘plami E fazosida ochiq bo‘ladi. Shu bilan birga, bunday to‘plamlar nol nuqtasini o‘z ichiga oladi. Shuning uchun u nol nuqtaning biror atrofi. Bunday atroflar sistemasi nol nuqta atroflarining aniqlovchi sis- temasi bo‘ladi. E fazoda (6.27) ko‘rinishdagi to‘plamlar sistemasi hosil etgan topologiya kuchsiz topologiya deyiladi. Kuchsiz topologiya bo‘yicha yaqinlashishga kuchsiz yaqinlashish deyiladi. (6.27) ko‘rinishdagi to‘plamlar aniqlanishidan, {x n } ⊂ E ketma-ketligi x ∈ E elementiga yaqinlashishi quyidagiga teng kuchlidir: f (x n ) → f (x), f ∈ E ∗ . Kuchsiz yaqinlashish x n w −→ x kabi belgilanadi. E ∗ fazodagi normaga mos keluvchi topologiyaga shu fazodagi kuchli topologiya deyiladi. 240 VI. Chiziqli operatorlar E chiziqli topologik fazosida x 1 , x 2 , . . . , x n nuqtalarni olamiz. ε > 0 bo‘lsin. {f ∈ E ∗ : |f (x i )| < ε, i = 1, 2, . . . , n} (6.28) to‘plami E ∗ fazosida ochiq bo‘ladi. Bu atroflar sistemasi nol nuqta atroflarining aniqlovchi sistemasi bo‘ladi. E ∗ fazoda (6.28) ko‘rinishdagi to‘plamlar sistemasi hosil etgan topologiya *-kuchsiz topologiya deyi- ladi. *-Kuchsiz topologiya bo‘yicha yaqinlashishga *-kuchsiz yaqinlashish deyiladi. (6.28) ko‘rinishdagi to‘plamlar aniqlanishidan, {f n } ⊂ E ∗ ketma-ketligi f ∈ E ∗ funksionaliga yaqinlashishi quyidagiga teng kuch- lidir: f n (x) → f (x), x ∈ E. *-Kuchsiz yaqinlashish f n ∗ w −→ f kabi belgilanadi. Masalalar 6.4.1. E Banax fazosida {x n } ketma-ketlik kuchli yaqin- lashuvchi bo‘lsa, u holda bu ketma-ketlikning kuchsiz yaqin- lashuvchi ekanligini ko‘rsating. Yechimi. Aytaylik, {x n } ketma-ketlik x elementga kuchli yaqin- lashsin, ya’ni ||x n − x|| → 0. Ixtiyoriy f ∈ E ∗ uchun |f (x n ) − f (x)| = |f (x n − x)| ≤ ||f ||||x n − x|| → 0 ekanligidan, f (x n ) → f (x). Bundan x n w −→ x. 6.4.2. E ∗ fazosida {f n } ketma-ketlik kuchli yaqinlashuvchi bo‘lsa, u holda bu ketma-ketlikning *-kuchsiz yaqinlashuvchi ekanligini ko‘rsating. Yechimi. Aytaylik, {f n } ketma-ketlik f funksionalga kuchli yaqin- lashsin, ya’ni ||f n − f || → 0. Ixtiyoriy x ∈ E uchun |f n (x) − f (x)| = |(f n − f )(x)| ≤ ||x||||f n − f || → 0 ekanligidan, f n (x) → f (x). Bundan f n ∗ w −→ f. 6.4.3. E chiziqli topologik fazoda kuchsiz yaqinlashishga quyidagicha ta’rif berish mumkin ekanligini isbotlang: x 0 nuqtasi va {x n } ketma-ketligi berilganda har bir ϕ ∈ E ∗ funk- sional uchun {ϕ(x n )} ketma-ketligi ϕ(x 0 ) soniga yaqinlashuv- chi bo‘lsa, u holda {x n } ketma-ketligi x 0 nuqtaga kuchsiz yaqinlashuvchi deyiladi. § 6.4. Kuchsiz topologiya va kuchsiz yaqinlashish 241 Yechimi. Oddiylik uchun x 0 = 0 va har bir ϕ ∈ E ∗ uchun ϕ(x n ) → 0 bo‘lsin. Nol nuqtaning ixtiyoriy U = {x : |ϕ i (x)| < ε, i = 1, ..., k} kushsiz atrofini olaylik. U holda har bir ε > 0 soni uchun shunday n i (i = 1, 2, ..., k) soni topilib, n ≥ n i bo‘lganda |ϕ i (x)| < ε o‘rinli bo‘ladi. n ε = max n i deb olsak, n ≥ n ε bo‘lganda x n ∈ U ni yoza olamiz. Teskarisi, agar nol nuqtaning har bir kuchsiz U atrofi uchun shunday n 0 soni topilib, n ≥ n 0 bo‘lganda x n ∈ U o‘rinli bo‘lsa, u holda n → ∞ da har bir ϕ ∈ E ∗ uchun ϕ(x n ) → 0 ekanligi ko‘rinadi. 6.4.4. Normalangan fazoda berilgan har bir {x n } kuchsiz yaqinlashuvchi ketma-ketlikning chegaralangan ekanligini is- botlang. Yechimi. E ∗ fazosida A kn = {f : |f (x n )| ≤ k}, k, n = 1, 2, ... (6.29) to‘plamlarini qaraylik. Tayinlangan x n da f o‘zgaruvchidan olingan hf, x n i funksiya uzluksiz bo‘lganligidan, (6.29) to‘plamlari yopiq bo‘ladi. Yopiq to‘plamlarning kesishmasi yopiq bo‘lganligidan, A k = ∞ T n=1 A kn to‘plami ham yopiq bo‘ladi. {x n } ketma-ketligi kuchsiz yaqinlashuvchi bo‘lganligidan, har bir f ∈ E ∗ uchun f (x n ) sonli ketma-ketligi yaqinlashuvchi, demak, chegaralangan. Boshqacha aytganda, E ∗ fazosidan olingan ixtiyoriy f element A k to‘plamlarining bittasiga tegishli bo‘ladi. Shuning uchun E ∗ = ∞ [ k=1 A k tengligini yoza olamiz. E ∗ fazosi to‘liq bo‘lganligidan, Ber teoremasi (3.1.11-misolga qarang) bo‘yicha A k to‘plamlarning bittasi, Aytaylik, A m to‘plami biror B[f 0 , ε] sharda zich bo‘ladi. A m yopiq bo‘lganligidan, B[f 0 , ε] ⊂ A m o‘rinli. Natijada {x n } ketma-ketlik B[f 0 , ε] sharida, demak, E ∗ fazosida har bir sharda chegaralangan bo‘ladi. Jumladan, birlik sharda ham chegaralangan. Boshqacha aytganda, {x n } ketma- ketlik hadlari E ∗∗ fazo elementlari sifatida chegaralangan. E ⊂ E ∗∗ munosabatidan {x n } ketma-ketlikning E fazosida ham chegaralangan ekanligi kelib chiqadi. 6.4.5. E normalangan fazoda {x n } ketma-ketligi va x ∈ E element berilgan bo‘lib, quyidagi ikki shart o‘rinli bo‘lsin: 242 VI. Chiziqli operatorlar 1) {kx n k} ketma-ketligi biror M soni bilan chegaralangan; 2) E ∗ fazosida zich bo‘lgan biror ∆ to‘plamdan olingan har bir f uchun f (x n ) → f (x). U holda {x n } ketma-ketligining x nuqtaga yaqinlashuvchi ekanini isbotlang. Yechimi. ϕ = α 1 f 1 + α 2 f 2 + ... + α k f k , f 1 , f 2 , ..., f k ∈ ∆ bo‘lsa, u holda ikkinchi shartdan: ϕ(x n ) = (α 1 f 1 + α 2 f 2 + ... + α k f k )(x n ) = = α 1 f 1 (x n ) + α 2 f 2 (x n ) + ... + α k f k (x n ) → → α 1 f 1 (x) + α 2 f 2 (x) + ... + α k f k (x) = ϕ (x) . Endi E ∗ fazodan ixtiyoriy ϕ element olaylik. {ϕ n } orqali element- lari ∆ to‘plam elementlarining chiziqli kombinasiyalaridan iborat va ϕ elementga yaqinlashuvchi ketma-ketlikni belgilaymiz. ϕ(x n ) → ϕ(x) o‘rinli ekanligini ko‘rsatishimiz kerak. M sonini kx n Download 1.55 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling