Kurs ishi mavzu: “firma bozor iqtisodiyotining asosiy subyekti sifatida. Firma faoliyatining ko‘rsatkichlari” Guruh: 146-22-guruh Bajardi: Botirov S. Kurs ishi rahbari: dots. Tursunov A. M topshirgan sanasi: Himoya qilgan sanasi: Baho

Foiz stavkasi (norma)pul yoki kapitaldan foydalanish narxi. Boshqacha qilib aytganda, bu ssuda bo'yicha beriladigan kapital daromadining foiz sifatida ko'rsatilgan qarzning kapitaliga nisbatan nisbati.
Shunday qilib, agar siz 1000 so’m miqdorida qarz olsangiz va yillik daromadingiz 50 rubl olgan bo'lsangiz, unda foiz stavkasi quyidagicha bo'ladi:
50/1000*100=5%
Foizlar toifasini tahlil qilayotganda nominal va real foiz stavkalarini farqlash kerak. Nominal darajasi -bu hozirgi bozor foiz stavkasi inflyatsiyani hisobga olmaganda. Haqiqiy foiz stavkasi -nominal va inflyatsiya o'rtasidagi farq.
Bozor foiz stavkasi investitsiya qarorlarini qabul qilishda muhim rol o'ynaydi. Tadbirkor har doim kutilayotgan kapital daromadlarini hozirgi bozor foiz stavkasi bilan taqqoslaydi. Masalan, har qanday biznesga 100 ming so’m miqdorida sarmoya kiritmoqchi bo'lsangiz va yiliga 20 ming so’m miqdorida ushbu sarmoyadan daromad olsangiz, ushbu loyihani foydali deb hisoblashingiz mumkin, chunki daromad darajasi 20% bo'ladi:
20000/100000*100%=20%
Biroq, bozorning 25 foizlik stavkasida bunday loyihani foydali deb hisoblash mumkin emas, chunki investitsiya qilingan summani bankka qo'yish va 25 ming so’m daromad olish mumkin edi. Shu sababli, investitsiyalar to'g'risidagi qaror kapital daromadlarining kutilayotgan darajasi bozor foiz stavkasiga teng yoki undan yuqori bo'lganda samarali bo'ladi. Shunday qilib, foizlar bozor iqtisodiyoti sharoitida resurslarni samarali taqsimlash, mumkin bo'lgan eng foydali investitsiya loyihalarini tanlash bo'yicha eng muhim vazifani bajaradi. Kapital bozori - bu kapitalga aniq yoki yashirin da'volari bo'lgan uzoq muddatli investitsiyalar bozori degan ma'noni anglatadi. Uzoq muddatli investitsiyalar deganda bir yildan ortiqroq bo'lgan sarmoyalar tushuniladi.
Kapital bozorida ham aktsionerlik, ham imtiyozli aktsiyalar, qarzlar, nol kuponli obligatsiyalar, garovga qo'yilgan premium eslatmalar va shunga o'xshash narsalar kabi kapital va qarz vositalari sotib olinadi va sotiladi, shuningdek u kreditlash va qarz olishning barcha turlarini qamrab oladi.
Kapital bozori ushbu muassasalar va mexanizmlardan iborat bo'lib, ularning yordamida o'rta va uzoq muddatli mablag'lar birlashtirilib, jismoniy shaxslar, korxonalar va hukumat uchun taqdim etiladi. Bunga xususiy joylashtirish manbalari ham, qimmatli qog'ozlar birjasi kabi uyushgan bozor ham kiradi.
Kapital bozorining vazifalari
Uzoq muddatli investitsiyalarni moliyalashtirish uchun jamg'armalarni safarbar qilish.
Qimmatli qog'ozlar savdosini osonlashtiradi.
Tranzaksiya va axborot narxini minimallashtirish.
Ishlab chiqarish fondlariga keng egalik qilishni rag'batlantirish.
Aktsiyalar va qarzlar kabi moliyaviy vositalarni tezkor baholash.
Muayyan vaqt jadvallariga binoan tranzaktsiyalarni amalga oshirishni osonlashtiradi.
Derivativ savdo orqali bozor yoki narx xavfidan sug'urta qilishni taklif qilish.
Raqobatbardosh narxlar mexanizmi yordamida kapitalni taqsimlash samaradorligini oshirish.
Kapital bozori - bu iqtisodiyotning o'ziga xos kuchining o'lchovidir. Bu kompaniyalar uchun eng yaxshi moliya manbalaridan biri bo'lib, investorlarga investitsiya yo'llarining spektrini taklif etadi, bu esa o'z navbatida iqtisodiyotda
Kapital bozori uzoq muddatli investitsiya resurslarini moliyalashtirishning eng muhim manbaidir. Agar pul bozori moliya bozorida likvidlikni saqlab tursa, u holda kapital bozori ma'lumotlardan tejamli foydalanishga yordam beradi. moliyaviy manbalar. Bu shuni anglatadiki, tegishli tavakkalchilikni hisobga olgan holda investitsiyalardan kutilayotgan foyda kamida kapital bozoridagi foizlarga mos kelishi kerak. Ushbu kapital mablag'lar ko'rinishida taqdim etiladi. Mablag'lar - bu kapital miqdori bu lahza vaqt. Har qanday kompaniyada boshqa turdagi kapital ham mavjud.
Bozor munosabatlari sharoitida kapital bozori muhim ahamiyatga ega, chunki u uzoq muddatli moliyaviy resurslarning asosiy manbai hisoblanadi.
Kapital bozori bozorni o'z ichiga oladi qimmatli qog'ozlarva bozor bank xizmatlaribu to'lov qobiliyatiga hissa qo'shadi moliyaviy tizim. Kapital bozori - bu moliyaviy bozorning o'rta va uzoq muddatli kredit kapitaliga talab va taklif shakllanadigan qismi.
Shuningdek, kapital bozori munosabatlar sohasi bo'lib, ob'ekti unga talab va taklifni shakllantiradigan evaziga taqdim etiladigan pul kapitali hisoblanadi.
Kapital bozorining yana bir ta'rifi kredit kapitali bozorining o'rta va uzoq muddatli moliyalashtirish va qimmatli qog'ozlar bilan bog'liq operatsiyalar amalga oshiriladigan segmentidir.
Yuqoridagilardan ko'rinib turibdiki, kapital deganda jismoniy kapital tushuniladi, kapital bozori mehnat va er bozori bilan bir qatorda ishlab chiqarish omillari bozorining tarkibiy qismi hisoblanadi. Va agar moliya bozorida kapital deganda biz pul kapitalini nazarda tutsak, unda kapital bozori ishlaydi ajralmas qismi kredit kapitali bozori. Ular shuningdek kapitalning uchinchi turini ajratib ko'rsatishadi - inson kapitali.
Inson kapitali mehnatning bir shaklidir. Bundan kelib chiqadiki, kapital faqat jismoniy va moddiy omillarni anglatadi. Jismoniy yoki real kapital - bu turli xil tovarlarni ishlab chiqarishda ishtirok etadigan ishlab chiqarish resurslari zaxirasi. Ushbu kapital asosiy kapitalga bo'linadi, bunda xom ashyo, shuningdek asosiy yoki yordamchi mehnat materiallari ishlab chiqarish uchun mablag 'sotib olishga sarflangan binolar, inshootlar, mashinalar, uskunalar va aylanma mablag'lar kabi haqiqiy uzoq muddatli aktivlar mavjud.
Asosiy kapital bir necha yillarga xizmat qiladi va faqat jismoniy yoki ma'naviy eskirish darajasida o'zgartirilishi (qoplanishi) kerak. Aylanma mablag'lar bitta ishlab chiqarish tsikli davomida to'liq iste'mol qilinadi va uning qiymati qismlarga qarab hisobga olinadigan asosiy kapitaldan farqli ravishda butun ishlab chiqarish xarajatlariga kiritiladi.
Kapital bozorining tuzilishini batafsil ko'rib chiqing. Kapital bozorining to'rt turi mavjud:
1. Kredit bozori;
2. fond bozori;
3. Obligatsiyalar bozori;
4. Davlat investitsiyalari.
1. Kredit bozori. Kredit bozoridan jalb qilingan kapital jalb qilinadi va kompaniya uni bir necha oy davomida olishi mumkin ( qisqa muddatli kredit) bir necha yilgacha (uzoq muddatli kredit).
Banklarning firmalarga qarz berish uchun foydalanadigan asosiy mablag'lari bu davlat oilalarining omonatlari. Turiga qarab bank tizimi ushbu omonatlar maxsus hisobvaraqlarga yoziladi va mamlakatning barcha banklari tomonidan qabul qilinadi yoki faqat maxsus jamg'arma kassalari O'zlari boshqa banklarga, o'z navbatida firmalarga qarz beradigan davlatlar.
2. fond bozori. Birja kabi investitsiya tovarlari (ya'ni kelajakda daromad olish uchun sotib olingan mahsulot) muhim xususiyatlarga ega:
1) egasiga jamiyat mulkidagi ulush huquqini berish;
2) agar kompaniya bankrot bo'lgan bo'lsa, unda qimmatli qog'ozlar egasiga hech qanday da'vo va da'vo taqdim etilmaydi. U faqat qimmatli qog'ozlarni sotib olishga sarflagan miqdorini yo'qotadi;
3) agar kompaniya tugatilgan bo'lsa, u holda uning mol-mulki qimmatli qog'oz egasiga sotilishidan boshlab uning jamiyat kapitalidagi ulushiga to'g'ri keladigan summa qaytariladi;
4) bu holatda qo'yilgan pulni yo'qotish xavfini qoplash uchun, aksiyador aksiyadorlarning pullaridan foydalangan holda kapitalni ko'paytirgandan so'ng, kelajakda olinadigan kompaniya foydasining bir qismini olish huquqiga ega bo'ladi.

3. KORXONANING TASHKILIY HUQUQIY SHAKLLARI

Korxona tijorat faoliyati - moddiy qimmatliklar va xizmatlami almashtirishga xizmat qiladigan, korxonalar tijorat operatsiyalarini tashkil qilish va yuritish texnikasi bilan bog‘liq nazariy va amaliy bilimlarning alohida doirasi hisoblanadi
Korxonada xalqaro tijorat ishi - moddiy qimmatliklar va xizmatlarni xalqaro almashtirishga xizmat qiladigan, xalqaro tijorat operatsiyalarini tashkil qilish va yuritish texnikasi bilan bog‘liq nazariy va amaliy bilimlarning alohida doirasi hisoblanadi. Almashtiruv amalga oshirilishi uchun bir-biriga bog‘liq ma’lum harakatlar, yani:

• 
  xaridorni topish;
  
• 
  u bilan barcha shartlar - tovar, xizmat uning miqdori, sifati, narxi, yetkazib berish muddati ko‘rsatilgan shartnoma bitimini tuzish;
  

-shartnomani bajarish: tovarni olib ketish uchun tayyorlash, uni xaridorga yetkazib berish, tovar uchun hisoblar o‘tkazishni amalga oshirish kerak.
Bunday harakatlar tijorat xarakteriga ega. Bozordagi almashinuvni boshqarish, almashinuv operatsiyalarini o‘tkazishning ma’nosi shundaki, unda moddiy qimmatliklar va xizmatlarni almashtirish jarayonini amalga oshiruvchi kishilar faoliyatining turli ko‘rinishlarini tashkil qilish, boshqarish, yo‘naltirish ko‘zda tutiladi.