Kurs ishi mavzu: jahon iqtisodiyotini globallashuv tufayli vujudga keladigan xavf-xatarlar

Mavzu: jahon iqtisodiyotini globallashuv tufayli vujudga keladigan xavf-xatarlar

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI
IQTISODIYOT FAKULTET IQTISODIYOT KAFEDRASI

«GLOBAL IQTISODIY RIVOJLANISH» fanidan

KURS ISHI
MAVZU: JAHON IQTISODIYOTINI GLOBALLASHUV TUFAYLI VUJUDGA KELADIGAN XAVF-XATARLAR.
Bajardi: _______-Iqtisod guruhi talabasi _________________________
Kurs ishi himoya qilingan sana “____” __________2023y.
Baho “_____” ___________

Ilmiy rahbar: __________ ____________________ (imzo) (ismi sharifi)

Komissiya a’zolari: __________ ____________________ (imzo) (ismi sharifi)

__________ ____________________

(imzo) (ismi sharifi)
Urganch – 2023yil
MAVZU: JAHON IQTISODIYOTINI GLOBALLASHUV TUFAYLI VUJUDGA KELADIGAN XAVF-XATARLAR.
MUNDARIJA:
Kirish………………………………...………….……………….…..….………3
I-BOB. JAHON IQTISODIYOTINI UNING TARKIBIY QISMLARI YOKI ASOSIY QATNASHCHILARI
1.1. Globallashuv shaklining vujudga kelishi ………………………………..5
1.2. Xalqaro savdoning xususiyatlari va rivojlanish bosqichlari………….….10
1.3. Jahon savdosining tarkibi va o’zgarish tendensiyalari……...…………….12
II-BOB. GLOBALLASHUV DAVRLARI.

1. Globallashuv jahonni yagona bozorga aylantirish vositasi..………..……...18

   
   

2. Globallashuv sharoitida tashqi aloqalar, xalqaro iqtisodiy munosabat…….26

   
   

3. O’zbekistonning tashqi savdosi……………………………..….…………..31 Xulosa………………………………………………………….………...….……38

   
   

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati…………………………...…………....…40
KIRISH
Xalqaro savdo — bu turli davlat-milliy xoʻjaliklari oʻrtasidagi tovar va xizmatlarning ayirboshlash jarayonidir. Xalqaro savdo qadimdan mavjud boʻlsada, faqat XIX asrga kelib, yaʼni deyarli barcha rivojlangan mamlakatlar xalqaro savdo aloqalarida ishtirok eta boshlashi bilan jahon bozori shakliga kirdi. Xalqaro savdo tashqi savdo aylanmasi, eksport va import, savdo balansi kabi koʻrsatkichlar bilan tavsiflanadi.
Xalqaro savdo va hamkorlik ko’pchilik mamlakatlarga yuqori foyda ko’rishiga asos bo’lib kelmoqda, masalan bugungi kunda rivojlanayotgan mamlakatlar rivojlangan mamlakatlarga va o’tish iqtisodiyoti mamlakatlariga har xil turdagi Tovar va xizmatlar eksport qilmoqda. Bugungi kunda rivojlanayotgan mamlakatlar ichidan Xitoy va Xindiston asosan xalqaro savdoda uushi keskin oshib borayotgan mamlakatlardan hisoblanadi. Xalqaro savdoning yana bir afzallik tomoni shundaki, ko’plab mamlakatlardagi kambag’allik muammosini qisqartirishga yuqori axamiyat kasb etayotganidir. Hindistonda 60-70-yillarda kambag’allik atigi 1%ga ham qisqarmagan, ma’lum vaqtlardan so’ng globalizatsiya va integratsiya yordamida ishlab chiqarish xizmat ko’rsatish talim va boshqa barcha soxalarda o’sish kuzatiladi. Xalqaro hamkorlikning kuchayishi natijasida yaxshiroq ta’lim va sog’lik tizimini yo’lga qo’yish imkoni paydo bo’ladi. Bugungi kunda xalqalaro savdo aloqalar tobora chuqurlashib bormoqda ayniqsa bu borada rivojanayotgan mamlakatlarning ulushi oshib bormoqda Xalqaro savdo 2014-yilda 4.7% ga o’sishi bashorat qilinmoqda, O’tgan ikki yillik 2.2% dan yaxshiroq va buning orqasida rivojlangan mamlakatlar turibti. Bizga malumki tashqi savdo o’sishi bilan jahon iqtisodi ham rivojlanadi. Garchi 2014-yilga qilingan reja 4.7% o’tgan yilga nisbatan ikki barobar bo’lsa ham bu ko’rsatkich 20-yillik o’rtcha ko’rsatkichdan pastda yani 5.3 foiz o’shish suratidan; Ushbu sekin o’sishga asosiy sabablardan biri bu rivojlangan mamlakatlarning birgalikdagi importga bo’lgan talabining o’shishidir, bu o’sish 2.1foizni tashkil qildi. Export jihatdan qaraganda rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar ikkalasi ham faqat kichikroq hajmda ijobiy o’sishga erishadi(rivojlangan mamlakatlar 1.5% va rivojlanayotgan mamlakatlar3.3 % mos ravishda). 2019-yilda, dollar qiymatidagi tovarlar eksporti 2.8% ga o’sdi va 18.8 trln dollarni tashkil qildi; Bu davrda savdo xizmatlari eksporti 5.5%ga o’sdi va bu 4.6 trln dollarni tashkil qildi. Expertlarning xulosalariga ko’ra jahon YaIM 3% ga bozor almashinuv baxosi bilan hisoblaganda va bu 2015-yilda 3.1%ni tashkil qilishi rejalashtirilmoqda;
Xalqaro savdo trendlari. Bugungi kunda transport va axborot komunikatsiya almashinuvi narxida sezilarli pasayish kuzatildi, xalqaro savdo sistemasida geosiyosat hal qiluvchi axamiyat kasb etadi. So’nggi 30-yil mobaynida tovarlar va savdo xizmatlari yiliga o’rtacha 7% ga o’sdi va mos ravishda o’zinig eng yuqori nuqtalari 18trln dollar va 4 trln dollarga yetdi.1980 va 2017- yillarda rivojlanayotgan mamlakatlar dunyo export-importi ulushida sezilarli o’sish kuzatildi; Dunyo exportidagi ulushi 34% dan 47% ga yetdi;Dunyo importidagi ulushi esa 29% dan 42% ga o’sdi, ushbu o’sish ko’rsatkichlarida opsiyo mamlakatlari o’suvchi rolnin o’ynamoqda; So’nggi bir nechta o’n yillikda jahon savdosi sal kam ikki barobarga o’sdi , xuddi jahon ishlab chiqarish tezligi kabi va bu bildiradiki, xalqaro taklif zanjiri darajasinig oshib bormoqda va qo’shilgan qiymat juda muhim ahamiyat kasb etmoqda.