Kurs ishi mavzu: “nutq madaniyati” Bajardi: “Tasviriy san’at va muhandislik grafikasi” mutaxassisligi bakalavr yo’nalishi 3-kurs 18. 24-guruh talabasi Berdiyeva Dilfuza

Педагогик техника тамойиллари. Педагогик техника услублари бир бири билан боғланиб тизим яратадилар.
Педагогик техниканинг асосий тамойиллари бешта бўлиб, улар қатор аниқ услублар йиғиндиси орқали амалга ошириладилар.
Эркин танлов тамойили. Эркинлик бу инсон қадр қилувчи тушунчалардина биридир. Ҳамма ҳам эркин бўлишга интилади – билим олувчи ҳам, шунинг учун тамойиллардан бири қуйидагича ифодаланади: билим олувчига таълимий ёки бошқарув ҳаракатни амалга оширишда имкон қадар эркинлик яратиш. Лекин бунда битта шарт бажарилиши лозим – танлов эркинлиги ўз танлови учун масъулиятни ҳам назарда тутади!
Буни замонавий таълим чегарасида амалга ошириш ҳам мумкин. Қуйида эркин танловга бир неча мичол келтирамиз: "В. Ф. Шаталов ўқувчиларга қатор масалалар ечиш вазифасини беради, ўқувчилар улар ичидан ўзига ёққанини танлаб оладилар; С. Н. Лысенкова ўқувчилари ўқитувчига қайси қийин сўзларни доскага ёзиб беришини ўзлари танлайдилар; И. П. Волков ўқувчиларга фақат мавзуни эълон қилади, айнан қандай нарсани ясашни эса ўқувчилари ўзлари танлайдилар.
Албатта, бунга яна кўп мисоллар келтириш мумкин. Ўзбекистон тажрибасидан келиб чиқадиган бўлсак, бугунги кунда олийгоҳларимизда мустақл таълим шакли жорий қилинган бўлиб, мавзулар ўқитувчи томонидан таклиф қилинади ва уларнинг маълум миқдорини талабалар ўз ҳохишига, қизиқишига қараб мустақил танлайдилар. Бку уларда масъулият хиссини ривожланишига, мотивацмяни кучайтиришга ёрдам беради.
Очиқлик (ошкоралик) тамойили. Суқрот “Менинг донишмандлигим шундаки, камина фақат ҳеч нимани билмаслигимни биламан ҳолос!”.
Мактаб бтирувчиси эса хеч иккиланмасдан: "Мен кимё, адабиёт, тарихни яхши биламан", ­ деб таъкидлайди. Афсус, у асосий нарсани, яъни нималарни билмаслигини билмайди. Мактаб ўқувчиси ҳам, талаба ҳам кўпинчалик фанлар очган “майдон” чегарси у ёқда турсин, ўзида бор маълумот кўламини ҳам яхши тасаввур қилмайди. Бу ҳолат талабаларда қизиқувчанлик, интилувчанликни шакллантиришга ҳалақит беради. Шунинг учун:
Талабага фақатгина билим бериб қўймасдан, балки унга ушбу билим чегараларини ҳам кўрсатиб қўймоқ зарур. Ўрганилаётган курс ичига кирмай қолган бошқа муаммоларга ҳам ишора қилиб қўймоқ зарур. Билим олувчининг миясига стандарт саволларга тартиблаб жойлаштирилган жавоблар унинг муҳим мулки бўлилиб саналиши нотўғри. Билим олувчи янги билимрарга, ўзини ривожлантиришга эхтиёж сеза билиши ҳам керак.
На бир нарса, билим олувчиларга қандай масалаларни ечишга берамиз? Кўпинча бу “ёпиқ” масалалар деб ном олган маслалардир (аниқ бир шартга, аниқ ечилиш алгоритмига, биргина тўғри ечимга эга бўлган масалалар).
Ҳаёт-чи, у инсон олдига қандай масалаларни қўяди? Очиқ маслаларни! Улар аниқ бўлмаган, турли вариантдаги ечимлари мавжуд бўлган масаларни (қайси касбни танласам экан? Корхона олиб келаётган фойдани фандай филиб кўпайтирсам экан? Авариялар сонини қандай қилиб камайтирсам экан? Аниқ бир ўқувчи, талаба тарбиясини қандай олиб борсам экан ва ҳоказолар) қўяди. Шунинг учун:
Таълим жараёнида “очиқ” масалаларни қўллаш. Бу турдаги масалаларни барча фандан ҳам тузиш мумкин.