Kurs ishi mavzu: O’zbekistonda toponomik tadqiqotlar tarixi. Termiz-2022 Mundarija: Kirish

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI
TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI
TARIX FAKULTETI SIRTQI TA’LIM YO’NALISHI
II-BOSQICH _______-GURUH
TALABASI CHORIYEV SARDORNING
TARIXIY O’LKASHUNOSLIK FANIDAN YOZGAN


KURS ISHI

Mavzu: O’zbekistonda toponomik tadqiqotlar tarixi.

Termiz-2022

Mundarija:
Kirish:…………………………………………………………………………….3
I bob. O’zbekistonda toponomika tarixi
1.1.Toponomika materiallar va uning ahamiyati……………………………….…6
1.2. O`zbekistonda toponomikaning o`rganilishi………………………………..15
II bob Surxondaryoda toponomik tadqiqotlar
2.1.Toponimik materiallarning tarixiy manbaviy ahamiyati…………………….23
2.2 Viloyatimiz toponomik ilmlarining rivojlanishida Termiz davlat universiteti olimlarining qo’shgan hissasi. ………………………………………………… 30 
Xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.

Kirish
Toponimlarni o’rganishning eng muhim amaliy ahamiyatlardan biri kartografiya uchun nomlarni xaritada tasvirlash diyish mumkin. Chunki geografik ob’ektlarning nomlari xaritalar mazmuning asosini tashkil etadigan nomlar avvalo xaritalar yozivi, sifatida mujassamlashadi. Bularni amalda bajarish uchun xaritalarni tuzish bilan bog’liq dalada va labaratoriyada nomlarni aniqlashga qaratilgan bir qancha ishlarni bajarish talab etiladi. Nomning joyda qanday atalishi , uning qaysi tilda qanday atalishi , uning qaysi tilda qanday manoni anglatishi , qanday talaffuz etilishi va yozuvdagi imlosi bilan aloqador ishlarni jumlasidandir. Bir qancha murakkab ishlarni o’z ichiga aniq aniq xususiyatlari haqida ma’muriy berilsa geogrfaiyaning jozibadorligi ta’minlanadi.xususiyatlari haqida ma’muriy berilsa geogrfaiyaning jozibadorligi ta’minlanadi.oluvchi ushbu jarayon toponimika qonun qoidalari asosida amalga oshiriladi. Chunki natija xaritada nomdan foydalanish maqsadini ko’zlaydi. Nomlarni aniqlash kartografik amaliyotida qo’llash metodikasi toponimikaning maxsus tarmog’i - kartografik toponimika deyiladi. Ushbu misol toponimika geografiya fanlari bilan uzviy bo’g’liq bo’lishini isbotlaydi. U geografiyaning bir tarmog’i sifatida amalda qo’llanilganini bildiradi.Geografik talimning o’ziga xos qirralari ko’pchilik bo’lib, hoh oliy ta’limda bo’lsin, hoh umumiy o’rta ta’limda bo’lsin, umuminsoniy madaniyatning tarkibiy qismi bo’lgan geografik dunyoqarash va geografik madaniyatini faqarolarda shakllantirishdir. Sayyoramizning istalgan joyida ro’y berayotgan tabiiy iqtisodiy siyosiy voqeylik va hodisalarning makonini aniq tasavvur etish geografik dunyoqarash hisoblanadi. Materik okean davlatlarning joylashgan o’rni qiyofasi ozmi-ko’pmi tabiiy va iqtisodiy ijtimoiy xususiyatlari haqida ma’lumotga ega bo’lib, ularning o’rni haqida tasavvurga ega bo’lishi geografik madaniyatdir.Geografik dunyoqarash va madaniyat albatta joy nomlari- toponimlar orqali mujassamlashgan. Shunday ekan geografik ob’ektlarning nomlari toponimlarni asosan geografik ta’lim jarayonida bilib olinadi. Toponimikaning geografiya ta’limida o’rganilishining ahamiyati ham shunda. Buning ustiga geografiya ommabop va qiziqarli o’quv predmeti deb sifatlanar ekan tariflanayotgan nomning ma’nosi atalish tarixi aniq xususiyatlari haqida ma’muriy berilsa geogrfaiyaning jozibadorligi ta’minlanadi. O’zbekistn Respublikasi mustaqilligining o’tgan tarixan qisqa davr mobaynida Respublikamiz hayotining barcha barcha jabhalarida ijobiy tub o’zgarishlar sodir bo’ldi. Hozirgi davrda milliy istiqlol g`oyasi va mafkurasi tanilayotgan bir paytda ajdodlarimiz tomonidan ko’p asrlar mobaynida yaratilgan g`oyat ulkan, bebaho ma’naviy, madaniy merosimizning, o’tmish tariximizni, qolaversa o’lkamizni rivojlantirish borasidagi barcha chora – tadbirlar, o’zlikni anglash kabi masalalar, davlat siyosat darajasida yechilishi lozim bo’lshgan g`oyat muhim vazifa qilib belgilandi. O’zbekiston Respublikasi birinchi prezidenti I.A.Karimov tarixchi olimlar va ziyolilar vakillari bilan uchrashuvdagi nutqida ham O’zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining “O’zbekiston Respublikasi fanlar akademyasi tarix instuti faoliyatini takomillashtirish to’g`risida”gi qarorida tarixchi olimlar oldiga, o’lkamiz tarixini, milliy davlatchilik va O’zbek xalqini kelib chiqish (etnogenez)ni holisona yoritish xalqimizning ko’p asrlar qadimiy an’analarini boy tarixiy – madaniy merosini o’rganish muhim vazifa qilib qo’yildi¹.Bugungi kunda o’z – o’zini anglab mustaqiligimiz mustahkamlanib borayotgan bir damda, ona yurtining har bir farzandi uchun o’z tug`ilib o’sgan Vatanini tarixini sevish, o’rganish, diliga jo etishdan ham muqaddasroq burch bo’lmasa kerak O’lkamizni, vatanimizni tarixini yoritishda o’lkashunoslikning salmog`i kattadir.Har bir xalq tarixini asrab avaylab keladi. Tarixi ne’matlar bo’lmish merosdan kelajak sari ildam qadam bosish uchun kuch – quvvat oladi. Xalq ozodligi, faravonligi uchun qurbon bo’lgan milliy qahramonlar jasorati, millat ravnaqi uchun janbozlik qilgan ilm va fan sohiblarining faoliyati esa har bir avlod uchun yo’lchi yulduz bo’lib xizmat qiladi.Ularning xotirasini abadiylashtirish esa bugungi va kelgusi avlodlarning muqaddas burchlaridan birdir²

_______________________

^1.Karimov I.A “ Yuksak ma`naviyat- yengilmas kuch” Toshkent 2008.
<sup>2.</sup>Karimov I.A “ Yuksak ma`naviyat- yengilmas kuch” Toshkent 2008.
. Zero, o’z tarixidan bexabar xalq mazlum xalq, tarixi yolg`on bilan yozilgan xalq mahkum xalq, tarixini asragan va bilgan xalq – qudratli va tenglar ichida teng xalqdir¹Demak o’lkamizning tarixini o’rganish va unga o’z hissalarini qo’shgan Turkistonlik o’lkashunoslar xizmatlarini alohida ta’kidlab o’tishimiz joiz. Ular o’z ona yurti hisoblangan muayan o’lka, shahar yoki qishloq va boshqa territoriyalarning har tomonlama o’rganish, o’z o’lkasini, tabiatini, aholisini xo’jaligini, moddiy va ma’naviy madaniyatini o’rganib, ilmiy monografiya, maqolalar va asarlarning yuzagan kelishiga sabab bo’ldi.