Davlatchilikning yangi bosqichi XIV asr oxiri – XV asrni o’z ichiga olib, Amir Temur va temuriylar sulolasi hukmronligi davri bilan uzviy bog’liqdir.
XVIII asrning o’rtalariga kelib O’rta Osiyo hududida uchta davlat (Buxoro amirligi, Xiva va Qo’qon xonliklari) paydo bo’ldi.
O’rta asrlarda boshqaruvning asosiy funksiyalari davlatlarning iqtisodiy – siyosiy va ijtimoiy hayotini tashkil etish va nazorat qilishdan kelib chiqqan. Hokimiyat markaziy (umumdavlat) va mahalliy idoralar faoliyatiga tayangan. Mahalliy - hududiy idoralar markaziy boshqaruv idoralari tomonidan nazorat qilingan.
Somoniylar davrida (IX – X asr) davlat tepasida amir turgan, davlat boshqaruvi Buxoro Registoni atrofida joylashgan o’nta devon qo’lida bo’lgan.
Somoniylar davlatida sud ishlari shariat qonun-qoidalariga asoslangan bo’lib, ular qozilik devoni tomonidan boshqarilgan. Sud jarayoni qozikalon, muftiy, raislar tarafidan amalga oshirilgan. Viloyat qozilari qozikalonga bo’ysingan.
Qoraxoniylar davrida (XI– XII asrlar) yakka boshchilik hukm surgan. Qoraxoniylar davlati boshlig’i lavozimi xoqonning taxti merosi sanalgan.
Ma’muriy idoralar ikkiga bo’lingan: dargoh va devonga. Xoqon saroyida turli amaldorlar bo’lgan. Xoqonlik hududlari el va viloyatlarga bo’lingan.
Xorazmshohlar markaziy davlat boshqaruviga vazir raislik qilgan (XI – XIII asr boshlari) . Vazir Xorazmshohga bevosita bo’ysunar va hukmdorning bosh maslahatchisi edi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
