Kurs jumısı Orınlaǵ

Sinusoidalıq terbelis generatorları

Sinusoidal terbelis generatorları dep, ózgermeytuǵın tok deregi energiyasın,

kerekli chastotaǵa iye bolǵan ózgeriwshen tok energiyasına aylantıratuǵın

kurilmalarga aytıladı. Olar oń TB li kúsheytgishler tiykarında qurıladı, sebebi

oń TB kerekli chastotada óz - ózinden qozǵalıw rejimin payda etedi.

Sinusoidal terbelis generatorınıń

struktura sxeması 16. 1 suwretde keltirilgen.

Kúsheytgishtiń kúsheytiw koeffisienti

hám de TB zvenosining uzatıw koeffisienti

kompleks xarakterge iye, yaǵnıy olar

chastotaǵa baylanıslı. Generator sxemasında

isleytuǵın kúsheytgishtiń kirisiw signalı 16.1 suwret

bolıp, oń TB zvenosi arqalı

Terbelísler pauda bolıwınıń shártí

de ese terbeliwler amplitudasi uzliksiz artip baradi bul shartti tómendegishe jaziwǵa boladı.

Sonday etip, generasiya júz bolıwı ushın eki shárt atqaralıwı kerek.

1) Fazalar balansı, + = 2 nπ, bul jerde n = 0, 1, 2, 3,,,,

2) Amplutudalar balansı , bul teńsizlik sonı kórsetedi, generasiya

ámeldegi bolıwı ushın, teris baylanısıw kiritiliwi nátiyjesinde payda bolǵan

signaldıń susayishi, kúsheytgish tárepinen kompensirlanadi.

Sinusoidal terbelis generatorları tap tańlawshı kúsheytgishlerge uqsap,

LC tebranuvchi konturlardan hám de chastotaǵa baylanıslı bolǵan RC shınjırlar

tiykarında jaratıladı. LC - generatorlar joqarı chastotalı signallardı generasiyalash

ushın mólsherlengen bolıp tabıladı(bir neshe on kGs den joqarı ), RC - generatorlar tómen chastotalı signallardı generasiyalash ushın mólsherlengen (bir neshe Gs chastotalarǵa deyin).

Tebranuvchi rejim hám de tómen chastotalı avto generatorlardaǵı tańlawchanlik

TB shınjırına, xarakteristikaları chastotaǵa baylanıslı bolǵan tórt polyuslıqlardı kirgiziw menen ámelge asıriladı. Bunday tórt polyuslıqlarda tekǵana amplituda forması yamasa chastota xarakteristikası itibarǵa ılayıq bolmay, bálki faza - chastota xarakteristikaları axamiyatga iye esaplanadı, sebebi kúsheytgish hám de TB zvenolarida belgili muǵdarda faza jılısıwın payda etiw kerek. Egerde kúsheytgish zvenosining jeke jılısıw múyeshi 180° ge teń bolsa (bir kaskadli UE sxeması boyınsha qurılǵan kúsheytgish ushın ), TB zvenosi tap sonday jılısıw múyeshine teń bolıwı kerek (ilgerilep ketiwi yamasa orqada qalıwı múmkin), sondaǵana TB zvenosidagi nátiyjelik faza jılısıw múyeshi 0 yamasa 360° ni quraydı hám ol kirisiw kernewiniń fazası menen sáykes keledi.

Kúsheytgish zvenosining jeke faza jılısıw múyeshi 0 ge jaqın bolǵanda

(mısalı, eki kaskad UE sxeması boyınsha jalǵanǵanda ), TB zvenosining talap

etilgen óz - ózinden terbelis chastotasında, keńislik jılısıw múyeshi nol bahaǵa iye

bolıwı kerek. Kernewdiń fazasın +π, yamasa -π ga qózǵaw ushın, TB ni ketma – ket jalǵanǵan RC zvenolari formasında jalǵaw maqsetke muwapıq. (16. 2 a. b súwretler)

16. 2 a suwretde keltirilgen RC sxemasınıń bir zvenosi kernewdiń fazasın

maksimal

- ge, 16. 2 b suwretde keltirilgen RC sxemanıń bir zvenosi bolsa

+ ge jıljıtadı, sol sebepli TB shınjırında -π yamasa +π ga qózǵawdı payda etiw ushın ush zvenodan kem bolmaǵan RC shınjırın isletiw kerek boladı.

Egerde R1 = R2 = R3 = R hám de S1 = S2 = S3 = S bolsa, 16. 2 a suwretde

kórsetilgen úsh zvenoli shınjır ushın RC hám de = 1/29 da ( chastotada TB dıń uzatıw koeffisienti) = -π boladı.

Bul RC shınjırlarınıń chastota hám fazalıq boyınsha xarakteristikaları uyqas

túrde 16. 3 a, b súwretlerde keltirilgen.

Keltirilgen munasábetlerden sol zat usıdan ayqın boladı, RC shınjırlar chastotada sezilerli susayishni payda etedi. = 1/29 da, atap aytqanda, generasiya payda bolıwı

ushın kúsheytgishtiń kúsheytiw koeffisienti K > 29 bolıwı kerek.

Kórip shıǵılıp atırǵan úsh zvenoli RC shınjırdıń sezilerli susayishi, náwbettegi

(keyingi) zvenoning aldınǵı (dáslepki) zvenoni júklep qoyıp atırǵanlıǵı nátiyjesinde

júz boladı. Náwbettegi zvenoning shuntlash ózgeshelikin kemeytiw ushın,

onıń kirisiw qarsılıgın asırıw talap etiledi. Mine sol maqsette TB shınjırlarında

progressiv shınjırlar isletiledi, bunday shınjır parametrleri tómendegi shártni

qánaatlantirishi zárúr:

R2 = mR1, R3 = m2 R1, S2 = S1/m, S3 = S1/m2

Ol túrde 16. 2 a suwretde keltirilgen sxema ushın m = 5 bolǵanda

. 2, súwret ushın

kúsheytgishtiń kúsheytiw koeffisienti, kritik kúsheytiw

koeffisienti dep júritiledi. bolǵanda, sxema chastotaǵa iye sinusoidal

terbelislerdi generasiyalaydi.

Úsh zvenoli RC tórt polyuslıq menen OK tiykarında jaratılǵan sinusoidal terbelis

generatorınıń sxeması 16. 4 suwretde keltirilgen.