Kuydirgi sabablari, alomatlari, klinik tasviri, tashxislash, davolash, oldini olish

KUYDIRGINING SEPTIK SHAKLI

Kasallikning septik shakl kam uchraydi. Kasallik kuchli varaja bilan o’tkir boshlanadi, tana harorati 39 — 40 °C gacha ko’tariladi. Sezilarli taxikardiya, hansirash, taxipnoe, ko’krakdagi og’riqlar va ko’pikli-qonli balg’am chiqishi bilan yo’tal kuzatiladi. Pnevmoniya va plevral effuziya belgilari aniqlanadi. Infektsion-toksik shok rivojlanishida gemorragik o’pka shishi paydo bo’ladi.
Qon va balg’amda ko’p miqdorda kuydirgi bakteriyasi aniqlanadi. Bemorlarning bir qismida qorin og’rig’i, ko’ngil aynishi, qonli qusish, suyuq qonli axlat kelishi mavjud bo’ladi. Keyinchalik ichak parezi rivojlanadi, peritonit ehtimoli mavjud. Meningoensefalit alomatlari aniqlanadi. Infektsion-toksik shok, miyaning shishishi, oshqozon-ichakda qon ketishi va peritonit kasallanishning birinchi kunlarida o’limga olib kelishi mumkin.

TASHXIS

Tashxis klinik epidemiologik va laboratoriya ma’lumotlariga asoslanib qo’yiladi. Laborator diagnostika bakterioskopik va bakteriologik usullarni o’z ichiga oladi, erta tashxis qo’yish maqsadida — immunoflyuorestsentli. Kasallikning 5-kunidan so’ng ijobiy natijalar beradigan antraksinli teri ichi probasi yo’li bilan kuydirgining allergologik diagnostikasi ham qo’llaniladi.



Laboratoriya tekshiruvi uchun materiallar sifatida vezikul va karbunkullarning tarkibi, shuningdek, septik shaklda balg’am, qon, axlat va qayt qilish massasi xizmat qiladi. Kuydirgi oddiy furunkul va karbunkullar, o’lat, tulyaremiya, roja, sap, pnevmoniya va boshqa etiologiyali sepsidan farqlanadi (differentsial tashxislash).

KUYDIRGINI DAVOLASH VA OLDINI OLISH

Kuydirgini erta antibakterial davolash muhim ahamiyatga ega, chunki davolashni kech boshlash omon qolish ehtimolini sezilarli darajada pasaytiradi. Kuydirgi infektsiyasi va boshqa bakterial infeksiyalarni davolash yuqori dozalarda vena ichiga va peroral antibiotiklarni o’z ichiga oladi, ular orasida ftorxinolonlar (siprofloksatsin), doksitsiklin va penitsillin, shuningdek eritromitsin va vankomitsin mavjud.
O’pka kuydirgisi shubha qilingan holatlarda antibiotiklarni erta profilaktik maqsadlarda qabul qilish o’limni oldini olishda hal qiluvchi rol o’ynashi mumkin. So’nggi yillarda kuydirgi kasalligiga qarshi yangi dori-darmonlarni ishlab chiqarish bo’yicha ko’plab tashabbuslar amalga oshirildi, ammo mavjud dorilar davolanish tezda boshlanganda samaralidir.
Patogenetik davolashda kolloid va kristalloid eritmalar, plazma, albumin, glyukokortikosteroidlar qo’llaniladi. Kasallikning teri shakllari uchun jarrohlik aralashuvlari o’tkazish ruxsat etilmaydi: ular infektsiyaning generalizatsiyasiga olib kelishi mumkin.
Profilaktik choralar veterinariya xizmati bilan yaqin aloqada o’tkaziladi. Aniqlangan kasal hayvonlar izolyatsiya qilinishi, ularning jasadlari yondirilishi kerak; infektsiyalangan jismlar zararsizlantirilishi kerak. Jun va mo’ynali mahsulotlarni dezinfeksiya qilish uchun kamerali dezinfektsiya ishlatiladi.
Kasal hayvon yoki zararlangan material bilan aloqada bo’lgan shaxslar 2 hafta davomida faol tibbiy ko’rikda bo’ladilar. Odamlar va hayvonlarni quruq tirik kuydirgi vaktsinasi bilan emlash muhimdir. Birinchi vaktsina fransuz mikrobiologi va kimyogari Luis Paster tomonidan ixtiro qilingan va sinovdan o’tgan. Rossiyada, birinchi bunday vaksinalardan bo’lgan Lange vaktsinasi Ivan Nikolaevich Lange va Lev Semenovich Tsenkovskiy tomonidan yaratilgan.

KASALLIK YAKUNI

Kasallikning qanday yakun topishi asosan kasallikning shakli bilan belgilanadi, umuman olganda shartli yomon hisoblanadi va hatto to’g’ri va o’z vaqtida davolashda ham o’limga olib kelishi mumkin.
Teri shakli to’g’ri davolanmasa, o’lim ko’rsatkichi 10-20% ni tashkil qiladi. Kasallikning o’pka shaklida, qo’zg’atuvchining shtammiga qarab, o’lim darajasi 90-95% ni tashkil qilishi mumkin. Ichak shakli — taxminan 50%. Kuydrigili meningit — 90%.