Kuzgi bug‘doyning biologik xususiyatlari va don sifati ko‘rsatkichlari

X U L O S A L A R

1. 
   Kuzgi bug‘doyni oziqlantirishda mineral va organik o’g’ilarni qo’llash natijasida och tusli bo‘z tuproklar xaydov va xaydov osti qatlamida harakatchan oziq moddalar miqdori ortadi. Mineral o’g’itlardan azotli o‘g‘it me’yorini 160 kg/ga dan 200 kg/ga cha oshirish ammoniy va nitrat shaklidagi azotni, fosforli o‘g‘itlar me’yorini 120 kg/ga dan 150 kg/ga cha oshirish harakatchan fosfor va kaliyli o‘g‘itlarni 80 kg/ga dan 100 kg/ga cha oshirish almashiuvchan kaliy miqdorini oshirganligi tajribalarimizda kuzatildi.
   
2. 
   Mineral va organiko’g’itlar kuzgi bug’doy o’sishi va rivojlanishiga, mahsuldor poyalar soniiga ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Kuzgi bug’doyning o’suv davrini o’zaytiradi. Tajribada mineral o’g’itlar me’yyorini ortishi bilan kuzgi bug’doyning o’sishi jadallashadi.
   
3. 
   Mineral va organik o’g’itlar N₁₆₀P₁₂₀K₈₀+20 t/ga go’ng va N₂₀₀P₁₅₀K₁₀₀+20 t/ga go’ng birgalikda qo’llanilgan variantlarda kuzgi bug’doy don hosili 34,1-40.8 s/ga nazoratga yani o‘g‘it berilmagan variantgan nisbattan qo‘shimcha hosil olinganligi tajribalarimizda kuzatildi. Mineral va organik o’g’itlar don va somon tarkibiga ishonarli ta’sir qiladi, bunda ikkala maxsulotda ham azot, fosfor va kaliy miqdori ortadi.
   
4. 
   Mineral va organik o’g’itlar qo’llash natijasida donda oqsil miqdori 1000 ta don massasi don naturasi kuchliroq ortadi kleykovina miqdori donning shishasimonligi ham ortadi. Kraxmal miqdori kamayadi.
   
5. 
   Qiziriq tumani och tusli bo‘z tuproqlari sharoitida kuzgi bug’doy uchun eng maqbul me’yori mineral o’g’itlarning N₂₀₀P₁₅₀K₁₀₀ kg/ga me’yorida 20 t/ga go’ng qo’llanilgan variantida ekanligi aniqlandi.
   

foydalanilgan Adabiyotlar rO’yxati
1. Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob halqimiz bilan birga quramiz. – T.: O’zbekiston, 2017. – B.12.
2. Mirziyoyev Sh.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash-yurt taraqqiyoti va xalq faravonligining garovi. – T.: O’zbekiston, 2017. – B.22.
3. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF 4947-sonli «O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha Harakatlar strategiyasi to’g’risida» gi farmoni Toshkent. 2017.
4. Mirziyoyev Sh.M. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 15.09.2017 y. PQ-3281 sonli «2018 yil hosili uchun qishloq xo’jalik ekinlarini oqilona joylashtirish chora-tadbirlari va qishloq xo’jalik mahsulotlarini ishlab chiqarish hajmlari to’g’risida» gi qarori Toshkent. 2017.
5. J. Sattorov, S. Sidiqov, S. Abdullayev, A. Ergashev, Z. Xaidmuhamedova, Ya. Kulmurodova, U. Qosimov, N. Akbarov. “AGROKIMYO” Cho‘lpon nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi .Toshkent – 2011. 285-bet.
6. Abbosov G.D. Повышение эффективности азотных удобрений с помощью ингибиторов нитрификации и изучение медленнодействующих удобрений при гребне-бороздовом способе посева ячменя и пшеницы: Автореф.дисс. к.с.-х.наук.- Самарканд: 1991 – 24 с.
7. Azizov B., Qurbonov A. // “Agro ilm” – “O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi” jurnali ilmiy ilovasi. Toshkent, 2010.- № 3 (15).-S.16-17.
8. Агапов П.Ф Нормъ въсева зерновъх. Волгорад, 1964.- 102с.
9. Ahmatjonov B. Nav, texnologiya va hosil. // O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi jurnali. Toshkent, 2006.- №1.-S.21.
10. Ahmatjonov B. Hosil sifati nimalarga bog‘liq? // O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi jurnali. Toshkent, 2006.- № 4.-S.16.
11. Ataboeva X., Belolipov I., Buxorov K. Bug‘doyzor begona o‘tlari // O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi jurnali. Toshkent, 2006.- № 11.-S.20.
12. Ataboeva X.N., Azizov B.M. Bug‘doy. Toshkent.-2008.-136 s.
13. Atabaeva X.N., Xudoyqulov J.B. Kuzgi bug‘doy istiqbolli navlari hosiliga ma’dan o‘g‘itlar me’yorining ta’siri // O‘zbekistonda bug‘doy seleksiyasi, urug‘chiligi va yetishtirish texnologiyasiga bag‘ishlangan birinchi milliy konferensiya. - T., 2004. B. 161-165.
14. Boboev s., Bahodirov U., Qarshiev A., Misirov Sh. // Agro ilm -O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi jurnali ilmiy ilovasi. Toshkent, 2010.- № 2 (14).-S.23.
15. Bobomirzaev P.X., Xalilov N.X. Ekish muddatlarining kuzda ekilgan bug‘doy ildiz sistemasiga tasiri // Yosh olimlar va aspirantlarning 1994 yil ilmiy konferensiyasi materiallari: Samarqand.1994.-1 b.
16. Bobomirzaev P.X., Xalilov N.X. Ekish normalarining kuzda ekilgan bug‘doy fotosintez faoliyatiga tasiri // Yosh olimlar va aspirantlarning 1994 yil ilmiy konferensiyasi materiallari: Samarqand.1994.-2 b.
17. Bobomirzaev P.X.,Xalilov N.X.Ekish muddatlarining kuzda ekiladigan bug‘doy navlarining biologik xususiyatlariga bog‘liqligi. // Qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishida samaradorlikni oshirish va islohatlarni chuqurlashtirish yo‘llari: Samarqand. 1996. S.- 34.
18. Bobomirzaev P.X. Влияние сроков и нормы высева на урожай и качество зерна пшеницы на орашаемых типичных сероземах Кашкадарьинской области: Автореферат.дисс.к.с.-х.наук. – Самарқанд: 1998 – 23 с
19. Bobomirzaev P.X., Xalilov N.X., Ravshanov K.R. Nam to‘playdigan sug‘orishlarning kuzgi bug‘doy hosildorligiga ta’siri// Qishloq xo‘jalik taraqqiyoti – faravonlik manbai mavzusidagi ilmiy to‘plam, O‘zbekiston respublikasi mustaqilligining 10 – yilligiga bag‘ishlanadi. Samarqand: – 2001.S.- 70 – 72.
20. Бобомирзаев П.Х., Буриев А.А. Формирование корневой системы твёрдой пшеницы //Ўзбекистон қишлоқ хўжалиги.- 2004. №5.-С.21.
21. Bobomirzaev P.X. Bug‘doyni urish usullari va muddatlarining don hosili va sifatiga ta’siri. Qishloq xo‘jalik ekinlari seleksiyasi va urug‘chiligini yanada yaxshilash muammolari. SamQXI 75 yilligiga bag‘ishlangan ilmiy amaliy konferensiya. Ilmiy to‘plam. Samarqand, 2004.
22. Bobomirzaev P.X., Bo‘riev A.A. Almashlab ekishning kuzgi bug‘doy hosildorligi va tuproq unumdorligiga ta’siri. O‘zbekiston janubida fermerlikni rivojlantirish muammolari: Karshi.- 2006. S.- 29-31.
23. Bobomirzaev P.X. Qashqadaryo viloyatining sug‘oriladigan yerlarida qattiq bug‘doyni don hosili va sifatining shakllanishiga agrotexnologik omillarning tasiri // Qishloq taraqqiyoti va farovonligini oshirishda agrar fanlar yutuqlariinnig o‘rni. Respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari.-. Samarqand-2009, -59-63 betlar.
24. Gaybullaev S.G.. Xaitboev A., Katkova V.V. Сортавая агротехника на поливе районированных перспективных сортов пшеницы. // Селекция и агротехника возделывания зерновых и кормовых культур в условиях Узбекской ССР. Т, 1991, 45 с.
25. Jalolov T, Mansurov A. Kuzgi bug‘doy ekish me’yorining urug‘lik sifati va hosildorlikka tasiri // Agro ilm-O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi jurnalining ilmiy ilovasi.- 2010, №1 (13), S.-8-9.
26. Ziyodullaev z., Jo‘raev D., Qurbonnazarov M. Sug‘orish rejim iva kuzgi bug‘doy hosildorligi // Agro ilm -O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi jurnali ilmiy ilovasi. Toshkent, 2010.- № 3 (15).-S.-18.
27. Ирназарова Н. И. Рост, развитие и урожайность озимой пшеницы и проса в пожнивном посеве в зависимости от норм азотных удобрений в условиях светлых сераземов Кашкадарьинский области: Автореф.дисс.канд.с-х наук, Самарканд-2002,-23.
28. Keldiyorova X.X. Zarafshon vodiysida kuzgi bug‘doyning qishga chidamliligi va hosildorligiga ekish muddatlarining tasiri: Avtoref.diss.kand.s-x nauk, Samarkand-2004,s-22.
29. Квасов В.А. Повысить окупаемость удобрений. // Химизация сельского хозяйства - №2 – 1991 – 14 – 16.
30. Mahmudxo‘jaev N., Ochilov R.,S.Alimuhamedov.G‘allazor yumushlari // O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi jurnali. Toshkent, 2006.- № 4.-S.15.
31. Mahmudov H., Aliqulov S., Qoraxonov A. Don ekishda nimalarga etibor berish kerak? // O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi jurnali. Toshkent, 2007.- №12.-S. 2-3.
32. Mahmudov H. G‘allani oziqlantirish – muhim tadbir // O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi jurnali. Toshkent, 2009.- №2.-S. 10.
33. Mirzaev Sh. Kuzgi bug’doyni sug‘orish // O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi jurnali. Toshkent, 2006.- № 8.-S.19.
34. Мусынов К.М.Осеннее развитие озимой пшеницы иего влияние на перезимовку растений в условиях сухой степи северного Казахстана Зерновое хозяйство, 2005, № 3, С 16-19.
35. Nasriddinov K. Sug‘oriladigan va lalmi yerlarda kuzgi boshoqli don ekinlarini parvarish qilish texnologiyasi - Andijon: «Hayot», 2000.-66 b.
36. Oripov R.O, Xalilov N. O‘simlikshunoslik, Toshkent-2006, 396-bet
37. Пруцков Ф.М., Осипов И.П. Интенсивная технология возделывания зерновых культур. М. «Росагропромиздат», 1990, 269 с.
38. Панаксин В.И., Слобжанинова В.Д. Диогностика азотного питания озимых культур. – Калинград. – 1992.с 1 – 4.
39. Петербургской А.В. Азотные удобрения и урожайность зерновых культур.//Химизация сельского хозяйства. - №5 – 1991- с. 8 – 9.
40. Ракитина Т.Н., Ураснов В.А. Влияние различных норм, сроков и способов внесеия минеральных удобрений на урожайность озимой пшеницы в условиях орошения.//Биология, агротехника зерновых культур в условиях интенсификации с-х. производства на юге Украины. – Киев, 1986 – с 37 – 40.
41. Siddiqov R. G‘allakorning bugungi yumushi // O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi jurnali. Toshkent, 2007.- № 2.-S.3.
42. Sullieva S. Surxondaryo bug‘doy dalalarida keng tarqalgan begona o‘tlar va ularga qarshi kurashish // O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi jurnali. Toshkent, 2008.- № 7.-S.17.
41. Халилов Н.Х., Бобомирзаев П.Х. Влияние режимов орашения на урожай и качество зерна интенсивного типа// Проблема научного обеспечения повышения эф. с-х. производства: Бишкек. 1992.Ч-1. –с.121-122.
42. Xalilov N, Bobomirzaev P.X. Ekish muddatlarining bug‘doy suv sarfi va hosildorligiga tasiri// Bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrida qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishida samaradorlikni oshirish omillari: Samarqand:.1994.-B.32.
43. Xalilov N.X., Oripov R.O., Bobomirzaev P.X., Omonov A., Ziyadullaev Z.F., Sug‘oriladigan yerlarda kuzgi bug‘doy yetishtirish texnologiyasi. Samarqand-1994. –B. 16.
44. Xalilov N.X., Bobomirzaev P.X. Sug‘orish rejimining yumshoq bug‘doy ildiz sistemasi rivojlanishiga ta’siri//Aktualnыe problemы biologii i meditsinы yuga – zapadnogo Uzbekistana: vыp 1. Samarkand:. 1995.-B. 48 – 51.
45. Xalilov N.X., Bobomirzaev P.X., Daminov S. Kuzgi bug‘doy yetishtirish // O‘zbekiston qishloq xo‘jalik jurnali:. 1998. № 5-6.-s.35–38.
46. Xalilov N, Bobomirzaev P.X. Kuzgi bug‘doyni sug‘orish (risola)// Sam SVISM bosmaxonasi: Samarqand. 2005.-B.43.
47. Xalilov N.X, Bobomirzaev P.X. Kuzgi bug‘doyni o‘g‘itlash va sug‘orishning ilmiy asoslari (monografiya), Toshkent,O‘zRFA «FAN» nashriyoti-2009, 156 b.
48. Holiyorov Yo., Aliqulov A., Murodov O. Yozgi shudgor muhim tadbir // O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi jurnali. Toshkent, 2008.- №7.-S.6.
48. O‘zbekiston respublikasi xududida ekish uchun tavsiya etilgan qishloq xo‘jalik ekinlari davlat reestriga kiritilgan navlarining tavsifi:. Toshkent-2006: -B. 334.
49.O‘zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligining 2010 yil 25 mayda tasdiqlagan boshoqli ekinlar donining 70-01-04-2010-sonli harid narxlari narxnomasi, Toshkent-2010, 4-b.
50. Qodirov O. Meyorni bilgan yutadi // O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi jurnali. Toshkent, 2006.- № 4.-S.16.
51. Qilichev A.G‘alla hosildorligi va don sifati ekish muddati va me’yorlariga bog‘liq // O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi jurnali. Toshkent, 2008.- № 6.-S.15.
52. Husainov Sh. G‘alla yetishtirish muammolari. // O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi jurnali. Toshkent, 1993.- № 3.-S.33-35.